Το ...μεταξικώς "σωτήριον έτος" 1937, ο 30χρονος συντάκτης του δικαστικού ρεπορτάζ Δημήτρης Ψαθάς,τάραξε τα βαλτωμένα ύδατα του σοβαροφανούς, απωθητικά καθαρευουσιάνικου δικαστικού ρεπορτάζ με ένα βιβλίο του, που απομυθοποιούσε και σατίριζε, με τη γλώσσα του λαού, τα στραβά κι ανάποδα, τα φαιδρά και παράλογα, που περνούν την "πύλη" των δικαστηρίων και αναλόγως προκαλούν "κέφια" ή "νεύρα" στους λειτουργούς της Θέμιδας. Τίτλος του βιβλίου, που επαινέθηκε από επιφανέστατους κριτικούς της εποχής (Σπ. Μελά, Π. Νιρβάνα, Γρ. Ξενόπουλο, Αιμ. Χουρμούζιο, κ.ά.), "Η Θέμις έχει κέφια".Το 1938 έφερε το δεύτερο βιβλίο "Η Θέμις έχει νεύρα",όπου και το "κλασικό" ευθυμογράφημα "Η τσάντα και το τσαντάκι" μιας κυρίας στο λεωφορείο, η οποία πλήρωσε το νευρωτικό της άνοιξε - κλείσε τσάντα και τσαντάκι με χαστούκι από συνεπιβάτη της και με την αθώωσή του στο δικαστήριο.

Πέρασαν 61 χρόνια από την πρώτη συγγραφική εμφάνιση του δικαστικού ρεπόρτερ, που έμελλε να γίνει σπουδαίος ευθυμογράφος και χρονογράφος και ο πιο πολυπαιγμένος κωμωδιογράφος μας και 19 χρόνια από το θάνατό του. Κι όμως, ο Ψαθάς μένει "ζωντανός" με το έργο του, που εξακολουθεί να παίζεται και να επανεκδίδεται. Πρόσφατα παρουσιάστηκαν οι πρώτοι 12 τόμοι των "Απάντων" του (περίπου 40 τόμοι), από τις εκδόσεις της Μαρίας Δ. Ψαθά.Οι εκδομένοι τόμοι με τις κωμωδίες του ("Φον Δημητράκης", "Ζητείται ψεύτης", "Ξύπνα Βασίλη", "Φωνάζει ο κλέφτης", "Ο αχόρταγος", "Μικροί Φαρισαίοι") περιλαμβάνουν φωτογραφίες - ντοκουμέντα από τις παραστάσεις των έργων του με μεγάλους πρωταγωνιστές του θεάτρου μας. Οι τόμοι με τα ευθυμογραφήματα ("Η Θέμις έχει κέφια", "Η Θέμις έχει νεύρα", "Μαντάμ Σουσού", "Οικογένεια Βλαμμένου") και το, ευθυμογραφικών ταξιδιωτικών εντυπώσεων από το πρώτο ταξίδι του Ψαθά στο Λονδίνο, "Στη χώρα των Μυλόρδων",κοσμούνται με έξοχα γελοιογραφικά σκίτσα του Φωκίωνα Δημητριάδη (από το προσωπικό αρχείο του Ψαθά). Τέλος, σημειώνουμε ότι εκδόθηκε και το ιστορικό έργο του "Γη του Πόντου",στο πρώτο μέρος του οποίου καταγράφει τις "παιδικές αναμνήσεις" του από την Τραπεζούντα, όπου γεννήθηκε το 1907, μέχρι το 1923 που ήρθε στην Αθήνα.

Μετά τα της Θέμιδας, ήρθε η περίφημη μυθιστορηματική "Μαντάμ Σουσού".Το 1940 γράφει την πρώτη κωμωδία του, το "Στραβόξυλο".Ακολουθούν οι κωμωδίες: "Ο Εαυτούλης μου", "Οι Ελαφρόμυαλοι", "Μαντάμ Σουσού", "Σκίτσα της εποχής", "Φον Δημητράκης", "Η ζωή είναι ωραία", "Ζητείται ψεύτης", "Μικροί Φαρισαίοι", "Ο φαύλος κύκλος", "Ενας βλάκας και μισός", "Προς θεού μεταξύ μας", "Φωνάζει ο κλέφτης", "Εταιρία θαυμάτων", "Η Μαίρη τα λέει όλα", "Εξοχικόν κέντρον "Ο Ερως"", "Εμπρός να γδυθούμε", "Χαρτοπαίχτρα", "Ξύπνα Βασίλη", "Ο αχόρταγος", "Ο κουτσομπόλης", "Προίκα μου αγαπημένη", "Οι ατίθασοι", "Ο αφελής" και, τέλος, το 1974 "Το ανθρωπάκι".

Την ιταλογερμανική κατοχή την "αποτυπώνει" ο Ψαθάς με τα πεζογραφικά "Χειμώνας του '41", "Αντίσταση" και "Το χιούμορ της εποχής". Στη δεκαετία του '50 γράφει τα ταξιδιωτικά ευθυμογραφήματα "Κάτω από τους ουρανοξύστες","Στη χώρα των μυλόρδων" και "Παρίσι, Σταμπούλ και άλλα εύθυμα ταξίδια", το σατιρικό μυθιστόρημα "Οικογένεια Βλαμμένου", σειρά διηγημάτων με τίτλο"Παρ' ολίγον να γελάσουμε" και εκδίδει τρία βιβλία με χρονογραφήματά του("Από την εύθυμη πλευρά", "Στο καρφί και στο πέταλο", "Πέρα βρέχει").

Αξίζει να σημειώσουμε ότι "ο Δ. Ψαθάς απ' όλο το έργο του ξεχώριζε δύο: Το "Φον Δημητράκη" και τη "Γη του Πόντου", γιατί αυτά τον χαρακτήριζαν σαν άνθρωπο. Ηταν η πιο βαθιά και σοβαρή του πλευρά, καθώς αποτελούν ύμνο στην αντίσταση και στην πατρίδα",όπως επισήμανε η κόρη του Μαρία Ψαθά.Για την ιστορία, να πούμε ότι ο "Φον Δημητράκης" πρωτοπαίχτηκε, με τεράστια επιτυχία, από τον ΕΑΜίτικο θίασο "Ελεύθεροι Καλλιτέχνες" στο "Βρετάνια",σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη.Η πρεμιέρα δόθηκε στις 4/4/1946. Τον επώνυμο ρόλο έπαιξε ο Αντώνης Γιαννίδης (πέθανε σαν πολιτικός εξόριστος στην ΕΣΣΔ), το ρόλο του ΕΑΜίτη ο Αιμίλιος Βεάκης,του συνεργάτη των Γερμανών ο Χρήστος Τσαγανέας.Επαιζαν επίσης οι Αννα Λώρη, Σμάρω Στεφανίδου, Τζόλη Γαρμπή, Θόδωρος Μορίδης, Γιώργος Δαμασιώτης.Μετά το 1946, για ευνόητους λόγους, το έργο αυτό "εξαφανίστηκε" από σκηνής, στην οποία το επανέφερε τον Οκτώβρη του 1979 η "Νέα Ελληνική Σκηνή" του Θύμιου Καρακατσάνη,σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. "Ο πατέρας μου έφυγε ευτυχισμένος, λίγο μετά την πρεμιέρα, γιατί ξαναείδε στη σκηνή το πιο αγαπημένο του έργο και σε θαυμάσια παράσταση", λέει η Μ. Ψαθά.

Από τις 25 κωμωδίες του, οι περισσότερες παίχτηκαν πολλές φορές (και από πολλούς ερασιτεχνικούς και μαθητικούς θιάσους τα τελευταία χρόνια). Το "Ζητείται ψεύτης" μεταφράστηκε και παίχτηκε σε αρκετά θέατρα της πρώην ΕΣΣΔ, τη Ρουμανία, την Τουρκία και τώρα συζητείται η μετάφραση και παρουσίασή του στη Γερμανία. Δέκα κωμωδίες του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο, ψυχαγωγώντας, μέσω της μικρής οθόνης, όλες τις γενιές. Μόνο η θεατρική "Μαντάμ Σουσού","άγνωστο γιατί" λέει η κόρη του, δεν εκδόθηκε ποτέ από τον συγγραφέα και δεν ξαναπαίχτηκε μετά το ανέβασμά της από το θίασο Κατερίνας (Ανδρεάδη) - Αιμίλιου Βεάκη (7/1942).

Στις 13/11/1999 θα συμπληρωθούν 20 χρόνια από το θάνατο του Δ. Ψαθά. Η εικοσάχρονη απουσία του θα σημειωθεί με την έκδοση ενός τόμου με χρονογραφήματά του, επιλεγμένα "με βασικό κριτήριο τη γνωριμία της νέας γενιάς με το έργο του Ψαθά" και τη διαχρονική θεματική τους.