Το πρωί της 21ης Απρίλη 1967 ο λαός της Αθήνας θα βρεθεί μπροστά σ' ένα σκηνικό τρόμου. Τανκς, στρατιωτικά αυτοκίνητα και περιπολίες στρατιωτών στους δρόμους δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι η πρωτεύουσα στρατοκρατείται. Το ραδιόφωνο επιβεβαιώνει τη νέα κατάσταση μεταδίδοντας στρατιωτικά εμβατήρια και συνθήματα, ενώ στις 6.30 το πρωί μια ανώνυμη ανακοίνωση, που εκφωνείται, πληροφορεί ότι "λόγω της εκρύθμου καταστάσεως (και με το πρόσχημα του δήθεν κομμουνιστικού κινδύνου) από του μεσονυκτίου ο στρατός ανέλαβε τη διακυβέρνησιν της χώρας". Λίγο αργότερα θα ανακοινωθεί και βασιλικό διάταγμα - που στη συνέχεια θα αποδειχτεί πλαστό, αφού ποτέ δεν υπογράφτηκε από το μονάρχη, τον πρωθυπουργό και το υπουργικό συμβούλιο - με το οποίο αναστέλλονται όλα τα άρθρα - 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95 και 97 - του Συντάγματος περί ατομικών δικαιωμάτων, ελευθεριών κλπ. Τέλος, μεταδίδονται ανακοινώσεις για απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων και πολιτών στους δρόμους της Αθήνας, ανάληψης χρημάτων από τις τράπεζες, για διακοπή των μαθημάτων στα σχολεία, για κλείσιμο του Χρηματιστηρίου κ.ο.κ.

Οι πραξικοπηματίες κινήθηκαν βάσει σχεδίου από τις 2 π.μ. της 21ης Απρίλη. Γρήγορα θα καταλάβουν το Πεντάγωνο, τα βασικά υπουργεία και υπηρεσίες, θα πάρουν στα χέρια τους τις τηλεπικοινωνίες και τους ραδιοσταθμούς, θα συλλάβουν τον πρωθυπουργό Π. Κανελλόπουλο, υπουργούς, πολιτικούς ηγέτες, απλούς πολίτες - κομμουνιστές και αριστερούς. Μέχρι της 30ης Απρίλη θα συλληφθούν 8.270 άνδρες και γυναίκες, από τους οποίους οι 6.118 θα εκτοπιστούν στη Γυάρο - (Σπ. Λιναρδάτου: "Από τον Εμφύλιο στη χούντα", τόμος Ε', σελ. 437).

Το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη διευθύνθηκε από μια ηγετική ομάδα 15 στρατιωτικών - συνταγματαρχών και αντισυνταγματαρχών κυρίως - στην κορυφή της οποίας βρίσκονταν ο συνταγματάρχης Γ. Παπαδόπουλος (ο δικτάτωρ), ο συνταγματάρχης Ν. Μακαρέζος και ο ταξίαρχος Στ. Παττακός. Οι πραξικοπηματίες κατάφεραν να επιβληθούν εύκολα και να κρατήσουν τη διεύθυνση των πραγμάτων της χώρας για 7 ολόκληρα χρόνια. Πώς, όμως, έγινε δυνατό κάτι τέτοιο;

"Σ' ένα έθνος όπως και σε μια γυναίκα - λέει ο Μαρξ στη "18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη" - δε συγχωρείται η στιγμή της αδυναμίας που ο πρώτος τυχόν τυχοδιώκτης θα μπορούσε να τη βιάσει... Απομένει να εξηγηθεί πώς ένα έθνος 36 εκατομμυρίων αιφνιδιάστηκε και οδηγήθηκε χωρίς αντίσταση στην αιχμαλωσία από τρεις αγύρτες" (Μαρξ - Ενγκελς: "Διαλεχτά Εργα" τόμος Α', σελ. 288). Το ερώτημα που θέτει ο Μαρξ για τη Γαλλία (πραξικόπημα του Λουδοβίκου Βοναπάρτη το Δεκέμβρη του 1851) αφορά, αναμφίβολα, στο ακέραιο και την περίπτωση του πραξικοπήματος στην Ελλάδα, τον Απρίλη του '67, που εξετάζουμε εδώ. Φυσικά, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, ένα τέτοιο ερώτημα δεν είναι δυνατό να απαντηθεί στα πλαίσια ενός άρθρου. Ετσι θα αρκεστούμε να θίξουμε ορισμένες πλευρές του ζητήματος ευελπιστώντας ότι θα καταφέρουμε να σκιαγραφήσουμε το γενικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έγινε δυνατή η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας.