Το κείμενο του υπουργείου Εργασίας με τον τίτλο: "Εθνικό σχέδιο δράσης για την απασχόληση. Ελλάδα 1998", που δόθηκε την Πέμπτη 26.3 στους "κοινωνικούς εταίρους", δεν εξέπληξε κανέναν. Μάλλον εντυπωσίασε με την ευρηματικότητα στην εξεύρεση γεμάτων συμπόνια για τους αναξιοπαθούντες διατυπώσεων που το χαρακτηρίζει, αν αναλογιστεί κανείς τον κυνισμό των προτεινόντων τα μέτρα, κυνισμό που θυμίζει τη θεωρία περί ασθενούς, ο οποίος πρέπει να καθηλωθεί, ώστε να επιτύχει η εγχείρηση. Το περιεχόμενο του 57σέλιδου πονήματος, που με τη, συνηθισμένη πια, ακαλαίσθητη ευρωΠΑΣΟΚική διάλεκτο, προπαγανδίζει την αναγκαιότητα κατεδάφισης των εργατικών κατακτήσεων, σχολιάστηκε έγκαιρα και εύστοχα σε άρθρα του "Ρ", αλλά και μερίδας του αστικού Τύπου.

Μια πλευρά, που ίσως δε φωτίστηκε αρκετά, είναι αυτή της συσχέτισης των μέτρων, που αφορούν τις εργασιακές σχέσεις, με τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, που επιβλήθηκε με την πρόσφατη υποτίμηση της δραχμής. Η σχέση αυτή, χωρίς να είναι ευθύγραμμη, είναι ωστόσο υπαρκτή και η ανάδειξή της αποκαλύπτει, ως ένα βαθμό, τον ποιοτικά νέο χαρακτήρα της επίθεσης στην εργατική τάξη της χώρας.

Η υποτίμηση του νομίσματος αποτελεί όντως προσαρμογή, όπως την ονομάζουν οι κυβερνητικοί ιθύνοντες. Προσαρμογή, όμως, σε τι και με ποιο σκοπό; Εχει, άραγε, σημασία η επιλογή της χρονικής στιγμής ανακοίνωσής της; Αυτά είναι λίγα μόνο από τα ερωτήματα που ανακύπτουν στη σημερινή συγκυρία. Για τους εργαζόμενους, η υποτίμηση, όπως και η με κάθε μορφή απαξίωση του νομίσματος, σημαίνει βίαιη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης. Το προτεινόμενο από τους σοσιαλβιομήχανους 2,5 + 1% απέχει πολύ και από αυτόν τον αναμενόμενο πληθωρισμό, χωρίς, βέβαια, να γίνεται λόγος για τις συνέπειες της υποτίμησης. Ανάλογες επιπτώσεις υφίστανται και άλλα στρώματα του πληθυσμού, που συναλλάσσονται, κύρια, σε δραχμές. Η επίκληση της αύξησης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας είναι το πλαστό επιχείρημα, που δίνεται από τους εργοδότες τους στους κυβερνητικούς συνδικαλιστές κάθε απόχρωσης για κάθε χρήση. Ομως, η αυξητική τάση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, παρά τις υποτιμήσεις που προηγήθηκαν το '83 και το '85, περιγράφει το άδοξο μέλλον και του σημερινού εγχειρήματος, πράγμα που, άλλωστε, είναι εκ των προτέρων γνωστό στα κυβερνητικά επιτελεία. Σε τι, λοιπόν, προσαρμόζεται η ελληνική οικονομία, αν όχι στις απαιτήσεις του απάτριδος κεφαλαίου για πιο φτηνές ΔΕΚΟ, τώρα που αυτές ξεπουλιούνται, για πιο φτηνούς και "εύχρηστους" εργάτες, τώρα που επαναβεβαιώθηκε και ενισχύθηκε το πνεύμα εταιρισμού στην ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος; Το βάθεμα της φτώχειας των εργαζόμενων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας δεν μπορεί να μετρηθεί με ποσοστά. Τίποτα δεν προμηνύει ότι θα περιοριστεί στο περίφημο 14% ή ότι αυτός ο δείκτης θα αποτελέσει το σημείο, γύρω από το οποίο θα περιστραφεί ο αναμενόμενος βαθμός εξαθλίωσης του λαού. Τίποτα δεν εξασφαλίζει την εργατική τάξη από την εφαρμογή σύγχρονων πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, χωρίς το νομικό περίβλημα, που ήταν απαραίτητο το '85. Η πραγματική εικόνα συμπληρώνεται με την ανατροπή των όρων πώλησης της εργατικής δύναμης, με τη μετατροπή του δικαιώματος στην εργασία σε δυνατότητα απασχόλησης, όπως διακηρύσσει το "εθνικό σχέδιο", υιοθετώντας το νεολογισμό "απασχολήσιμος".

Οι τέσσερις πυλώνες με τις δεκαεννιά γραμμές τους, όπως περιγράφονται στο εν λόγω κείμενο, θα εφαρμόζονταν και ήδη εφαρμόζονται κατά ένα σημαντικό βαθμό, ανεξάρτητα από την υποτίμηση της δραχμής. Αποτελούν μια όχι και τόσο ελεύθερη μεταφορά των κατευθύνσεων του λευκού και πράσινου βιβλίου, όπως αυτές έγιναν πανηγυρικά δεκτές στον "κοινωνικό διάλογο". Η υποτίμηση, όμως, διευρύνει τον κύκλο εκείνων των εργαζομένων, που αφού βρεθούν σε ένδεια, θα γίνουν ευάλωτοι στις πιέσεις για διευθέτηση του χρόνου και των όρων εργασίας, όπως αυτή εννοείται στο σχέδιο. Φαντάζει αστείος ο πόνος των συντακτών του σχεδίου, όταν πλάι στην περιγραφή των προβλημάτων της άνεργης νεολαίας, των γυναικών, των ατόμων με ειδικές ανάγκες και των 45άρηδων ηλικιωμένων τονίζουν την εμμονή στην ιδιωτικοποίηση του δημόσιου και συχνά κερδοφόρου και κοινωφελούς τομέα της οικονομίας. Είναι ψεύτικοι οι χιλιοειπωμένοι ισχυρισμοί περί αποτελεσματικότητας της διά βίου κατάρτισης, όταν η παρεχόμενη παιδεία θεωρείται και συνεχίζει να είναι ανεπαρκής για την κάλυψη των επαγγελματικών απαιτήσεων και όταν η αύξηση και ο εμπλουτισμός των εργασιακών δεξιοτήτων ανατίθεται και πάλι στους νόμιμα κερδοσκοπούντες καπιταλιστές. Είναι αντιδραστική η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της αποσύνδεσης πτυχίου - επαγγέλματος που προωθούν. Η στοχοπροσηλωμένη δράση των συνδικαλιστικών πλειοψηφιών θα οξύνει το πρόβλημα, δυσφημίζοντας με αυτόν τον τρόπο, την ανάγκη ενότητας και οργάνωσης της εργατικής τάξης.

Η εμπειρία των εργαζόμενων της "Ολυμπιακής" κάθε άλλο παρά εξαίρεση στον ανύπαρκτο κανόνα της αρμονικής συνεργασίας των τάξεων θα είναι. Η δέσμη των μέτρων εξατομίκευσης και χειροτέρευσης των όρων εργασίας αφορά και θα πλήξει όλους, καθιστώντας τον αγώνα του κάθε κλάδου δυνητικό πεδίο γενικευμένης πολιτικής σύγκρουσης.

Ο χρόνος εργασίας για τον εργαζόμενο είναι όρος ύπαρξής του και συνάμα μέτρο της εκμετάλλευσης που του γίνεται. Η όποια διευθέτησή του, εκτός από την ουσιαστική του μείωση, παρατείνει το διάστημα, κατά το οποίο βρίσκεται ουσιαστικά στη διάθεση του καπιταλιστή, περιορίζοντας αντίστοιχα ή και πολλαπλάσια το χρόνο που διατίθεται για άλλες δραστηριότητες. Ο χρόνος εργασίας δεν αποτελεί απλά παράμετρο μιας τεχνολογικής διαδικασίας, αλλά έκφραση ανθρώπινων σχέσεων στην παραγωγή, έκφραση του βαθμού "εκμεταλλευσιμότητας" του εργάτη και, επόμενα, πεδίο πάλης αντίθετων συμφερόντων. Ο συνδυασμός της μείωσης της τιμής της εργατικής δύναμης με την απορύθμιση του εργάσιμου χρόνου οξύνει αυτή την αντίθεση, σε μια περίοδο, που οι συνθήκες μπορεί να μοιάζουν ευνοϊκές για το κεφάλαιο, δεν μπορούν όμως να θεωρούνται από κανέναν αμετάβλητες, ιδιαίτερα σε μια εποχή, που οι αντικειμενικές προϋποθέσεις οικοδόμησης του μετώπου της εργατικής τάξης με τα άλλα καταπιεζόμενα στρώματα της κοινωνίας ωριμάζουν.

Οι κομμουνιστές θα ανταποκριθούν στα νέα καθήκοντα αυτής της περιόδου και θα διαλύσουν το σκοτάδι των "εθνικών σχεδίων" του κεφαλαίου με το φως των λαϊκών αγώνων, όπως θα έλεγε και κάποιος, όχι και τόσο παλιός, ΠΑΣΟΚος.

Γ. ΜΑΓΓΑΝΑΣ