Σάββατο 7 Μάρτη 1998
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Να κερδηθεί και η μάχη της μνήμης

Το Δημοτικό Συμβούλιο Αθήνας υιοθέτησε πρόταση του Λεων. Αυδή, για να τιμηθεί το μεγαλειώδες συλλαλητήριο του αθηναϊκού λαού στις 5 Μάρτη 1943, ενάντια στην πολιτική επιστράτευση

Πλημμύρισαν οι δρόμοι και οι πλατείες της Αθήνας. Διακόσιες χιλιάδες λαού. Από τους πιο μακρινούς συνοικισμούς ξεχύνεται προς το κέντρο μια ανθρωποθάλασσα αποφασισμένη να παλέψει και να νικήσει. Οι μαχητές του εφεδρικού ΕΛΑΣ φρουρούν τους διαδηλωτές. Η Αθήνα βρίσκεται σε συναγερμό. Μαζί με τον Πειραιά δίνουν τη μάχη για ολόκληρο το έθνος. Πάνω απ' τα κεφάλια των διαδηλωτών ανεμίζουν ελληνικές σημαίες.

Απέναντί τους στήνονται οι κάννες των πολυβόλων και τα τανκς των Γερμανοϊταλών φασιστών, της ασφαλείας και των χωροφυλάκων. Αρχίζουν να ρίχνουν στο ψαχνό. Πέφτουν οι πρώτοι νεκροί. Πίσω τους όμως έρχονται άλλοι κι άλλοι αποφασισμένοι να προχωρήσουν μπροστά, ακόμα κι αν είναι να πεθάνουν. Ο θάνατος είναι εκείνη τη στιγμή ασήμαντος. Η ζωή μετράει περισσότερο και όσο κι αν ακούγεται παράδοξο είναι φορές που αξίζει και να πεθάνεις γι' αυτήν... Είναι 8.00 το πρωί. Οι πρώτες μέρες μιας ακόμα άνοιξης μέσα στο χειμώνα της κατοχής. Στις 5 του Μάρτη του 1943. Ακριβώς 55 χρόνια πριν.

Κορυφαία στιγμή

Τόσα χρόνια χρειάστηκαν για να ξαναβρεί η Αθήνα τη μνήμη της. Να θυμηθεί η πόλη και οι άρχοντές της αυτή τη μέρα, που αποτέλεσε κορυφαία εκδήλωση ηρωισμού και αυτοθυσίας στη μάχη κατά του φασισμού και δίνει ουσιαστικά στην Αθήνα τον τίτλο της αντιστασιακής πρωτεύουσας της Ευρώπης.

Ο επικεφαλής της "Αγωνιστικής Συνεργασίας για την Αθήνα" Λεων. Αυδής έφερε στο Δημοτικό Συμβούλιο το θέμα του κορυφαίου συλλαλητηρίου της Αθήνας,το οποίο, με την ορμή του απέτρεψε την πολιτική επιστράτευση στην Ελλάδα, που είχαν κηρύξει οι κατακτητές, προκειμένου να σύρουν τον ελληνικό λαό στα χιτλερικά εργοστάσια, για να αποσύρουν τις δικές τους δυνάμεις και να τις στείλουν στο Ανατολικό Μέτωπο.

Και το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης υιοθέτησε, επιτέλους, ομόφωνα την πρότασή του να τιμηθεί το μεγαλειώδες συλλαλητήριο από το Δήμο της Αθήνας. Οπως υπογράμμισε ο Λ. Αυδής "το ζητούμενο δεν είναι να καθιερωθεί μια τελετή, η οποία μπορεί να καταντήσει μια απλή ρουτίνα, αλλά να βρεθεί τρόπος - ενδεχομένως με ένα μνημείο ή αναμνηστική στήλη - να παραμείνει ζωντανή η μνήμη της μεγάλης επετείου για τους μεταγενέστερους". Τον τρόπο αυτό ανέλαβε να μελετήσει επιτροπή που ορίστηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο και αναμένεται να υποβάλει σ' αυτό τις προτάσεις της το επόμενο διάστημα.

"Πρόκειται για μοναδική πράξη. Μαζί με μια σειρά άλλων δίνει στην Αθήνα τον τίτλο της αντιστασιακής πρωτεύουσας της Ευρώπης", υπογράμμισε ο Λεων. Αυδής και παρατήρησε ότι δεν υπάρχει τέτοιο προηγούμενο στην ιστορία του Β Παγκόσμιου Πολέμου. Η Ελλάδα ήταν η μοναδική από τις κατεχόμενες χώρες, όπου οι ναζί υποχώρησαν μπροστά στην αποφασιστικότητα του λαού και δεν κατάφεραν να επιβάλουν το σχέδιό τους.

"Ο δήμος και το κράτος, σημείωσε σε ερώτησή μας μετά τη λήψη της απόφασης ο Λεων. Αυδής, έχουν τιμήσει πολλές επετείους και πολλά πρόσωπα, άλλοτε επάξια και άλλοτε όχι, με αγάλματα, με στήλες και με επιγραφές. Ωστόσο γι' αυτό το μεγαλειώδες συλλαλητήριο δεν υπήρχε μέχρι σήμερα κανένα ενθύμιο, καμία εκδήλωση τιμής. Ηταν ώρα ο δήμος να θυμηθεί αυτή τη μεγαλειώδη πράξη του λαού της Αθήνας και να την τιμήσει".

Το ιστορικό πλαίσιο

Οι τρομακτικές απώλειες των χιτλερικών στη γιγαντομαχία του Στάλινγκραντ, διαβάζουμε στο "Δοκίμιο Ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης '40 - '45", και γενικότερα η φοβερή αιμορραγία των τμημάτων τους στο Ανατολικό Μέτωπο με την αναπτυσσόμενη επίθεση των σοβιετικών στρατιών, έθεσαν πιο επιταχτικά στο χιτλερικό επιτελείο το πρόβλημα των εφεδρειών.

Η επιστράτευση καινούριων ηλικιών στη χιτλερική Γερμανία δημιούργησε δυσαναπλήρωτα κενά στη βιομηχανία της και οι χιτλερικοί επιδίωκαν να καλύψουν, όσο ήταν δυνατό, τα κενά αυτά με την επιστράτευση εργατών από τις κατεχόμενες χώρες. Στις 19 Φλεβάρη ο Γκαίμπελς δήλωσε κυνικά: "Ο γερμανικός λαός δίνει το αίμα του. Η άλλη Ευρώπη ας δώσει την εργασία".

Την επομένη ο Αδόλφος Χίτλερ υπήρξε ακόμη πιο ανατριχιαστικός. Το ημιεπίσημο γερμανικό πρακτορείο Ειδήσεων πληροφορούσε στις 20 Φλεβάρη τους Ελληνες: "Ο αρχηγός του Τρίτου Ράιχ, εκτιμών τη γενναιότητα του Ελληνικού Λαού, την οποίαν επέδειξεν εις το πεδίον της μάχης, επιθυμεί να έχει τούτον συμπαραστάτην του εις την ιστορικήν πορείαν, την οποίαν εχάραξε, διά την δημιουργίαν ενός νέου κόσμου και ζητεί προς τούτο τη βοήθειά του, η οποία πρέπει να εκδηλωθεί κατά τρόπον ενεργητικόν και θετικόν".

Η ελληνόφωνη γερμανική εφημερίδα της Αθήνας "Γερμανικά Νέα διά την Ελλάδα", συνόδευσε την άλλη μέρα το κείμενο της ραδιοφωνικής εκπομπής με ένα σχόλιο, στο οποίο έγραφε πως η διαδικασία της συμμετοχής του ελληνικού λαού στην προσπάθεια του Τρίτου Ράιχ έπρεπε να περιβληθεί τη μορφή της "πολιτικής επιστρατεύσεως". Ετσι οι κατακτητές προσπάθησαν, σε συνεργασία με την κυβέρνηση των κουίσλινγκ, να επιστρατεύσουν Ελληνες πολίτες και να τους στείλουν στα γερμανικά εργοστάσια.

Το ΕΑΜ επαγρυπνεί

Την πρωτοβουλία, για τη ματαίωση των σχεδίων των χιτλερικών και της προδοτικής κυβέρνησης του Λογοθετόπουλου, ανέλαβε το ΕΑΜ. Με τις οργανώσεις του κινητοποίησε τις μάζες των εργατών, των υπαλλήλων, των επαγγελματοβιοτεχνών, το λαό των συνοικιών.

Για να θολώσει τα νερά και να αναστείλει την προετοιμασία του ΕΑΜ ο υπουργός Εσωτερικών δήλωσε πως το μέτρο δε θα εφαρμοστεί. Δεν τα κατάφερε. Το βράδυ της 22ας Φλεβάρη 1943, όταν οι χιτλερικοί έστειλαν για δημοσίευση στην "Εφημερίδα της κυβερνήσεως" τα διατάγματα της πολιτικής επιστράτευσης, οι τυπογράφοι του Εθνικού Τυπογραφείου ειδοποίησαν το ΕΑΜ. Δυο μόλις μέρες μετά, όπως καταγράφεται στον Α τόμο του "Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ", στις 24 Φλεβάρη, οι εργάτες, οι υπάλληλοι, οι φοιτητές και οι μαθητές κήρυξαν μαχητικές απεργίες.

Πάνω από εκατό χιλιάδες λαού κινητοποιήθηκαν. Οι διαδηλωτές κατέλαβαν το υπουργείο Εργασίας, έκαψαν μέρος των αρχείων και πήραν τα τρόφιμα που είχαν συγκεντρώσει στα υπόγειά του οι εγκάθετοι των γερμανοϊταλών κατακτητών. Η γενική δοκιμή ενόψει της προετοιμαζόμενης μεγάλης εξόρμησης του αθηναϊκού λαού στις 5 του Μάρτη είχε στεφθεί με επιτυχία.

Το μεγαλειώδες συλλαλητήριο

Πυκνές μάζες λαού, απ' όλες τις συνοικίες, κρατώντας πλακάτ με συνθήματα εναντίον της πολιτικής επιστράτευσης κατευθύνονται προς το κέντρο εκείνο το πρωινό. Οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι εργαζόμενοι άλλων κλάδων κηρύσσουν απεργία. Ολα τα καταστήματα της Αθήνας κλείνουν.

Μαζεύονται πάνω από 200.000 λαού. Τα τανκς και τα πολυβόλα των Γερμανοϊταλών και των ταγματασφαλιτών τούς φράζουν το δρόμο και σκορπούν το θάνατο. Στην Ομόνοια, στο Δημαρχείο, στην Πανεπιστημίου, το Σύνταγμα, μπροστά στην Ακαδημία, την Εθνική Βιβλιοθήκη, το Πανεπιστήμιο, τη Στοά Πεσμαζόγλου, το υπουργείο Εργασίας, όπου κατευθύνονται, οι διαδηλωτές γίνονται πραγματικές μάχες, χύνεται αίμα. Τίποτα δε σταματάει την ορμή του λαού. Το σύνθημα κάτω η επιστράτευση πρέπει να γίνει πράξη. Η επιστράτευση πρέπει να ματαιωθεί. Ο λαός αφοπλίζει αστυνομικούς. Ορμά και καταλαμβάνει το υπουργείο Εργασίας, βάζει φωτιά και καταστρέφει τις καταστάσεις που είχαν ετοιμαστεί για την επιστράτευση.

Πάνω από 10 νεκρούς και 100 τραυματίες έδωσε ο λαός της Αθήνας εκείνη τη μέρα. Ομως νίκησε. Η Ελλάδα δεν ατιμάστηκε. Το ίδιο βράδυ ο Λογοθετόπουλος αναγκάστηκε να δηλώσει ότι επιστράτευση δε θα γίνει. Ο λαός όμως δεν τον πίστεψε, ζήτησε εγγυήσεις. Για να λυθεί η απεργία και η λαϊκή κινητοποίηση οι Γερμανοί εξουσιοδότησαν τον αρχιεπίσκοπο να ανακοινώσει στον ελληνικό λαό ότι το μέτρο της πολιτικής επιστράτευσης δε θα ισχύσει στην Ελλάδα.

Οι απεργίες, οι διαδηλώσεις, οι κινητοποιήσεις και οι εκδηλώσεις με την καθοδήγηση του ΕΑΜ δε σταμάτησαν. Αγκάλιασαν ολόκληρη τη χώρα. Ο λαός είχε κερδίσει τη μάχη. Και ήταν μια μάχη αποφασιστική. Σημάδεψε την έκβαση του πολέμου...

Ως τώρα, όμως, αυτή η πόλη την ξεχνούσε. Και κάθε φορά που οι άρχοντές της αποφάσιζαν να την... αναμορφώσουν, για να την ομορφύνουν όπως έλεγαν, φοβόμαστε πως κάτω απ' τα ψιμύθια σκέπαζαν στην πραγματικότητα εκείνο το σύνθημα. Το γραμμένο πρώτα με κόκκινη μπογιά στον τοίχο. Κι ύστερα με αίμα στην Ομόνοια, την Πανεπιστημίου, το Σύνταγμα: "Στη συνοικία η επιστράτευση άρχισε. Ματαιώστε την. ΕΑΜ". Ευτυχώς, η παρέμβαση του επικεφαλής της "Αγωνιστικής Συνεργασίας" επέστρεψε στην Αθήνα μια απ' τις κορυφαίες στιγμές της ιστορίας της.

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΑΤΙΤΛΟ(2010-03-05 00:00:00.0)
5 ΜΑΡΤΗ 1943(2005-03-06 00:00:00.0)
Εκδηλώσεις για την επέτειο του συλλαλητηρίου της 5ης Μάρτη 1943(2003-03-04 00:00:00.0)
Η κορυφαία ώρα της Αθήνας(1999-07-23 00:00:00.0)
ΑΤΙΤΛΟ(1998-12-06 00:00:00.0)
ΑΤΙΤΛΟ(1998-03-07 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ