Κυριακή 8 Σεπτέμβρη 1996
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 46
ΔΙΕΘΝΗ
Κυριακάτικο

Αμερικανική επιδρομή στο Ιράκ

Πολύπλοκοι οι διαμορφούμενοι συσχετισμοί

Οι αμερικανικές πυραυλικές επιθέσεις στο Ιράκ την προηγούμενη βδομάδα και οι αερομαχίες που ακολούθησαν, στο πλαίσιο των χτυπημάτων "περιορισμένης έκτασης" κατά της Βαγδάτης - στη δεύτερη, μετά τον πόλεμο του Κόλπου, στρατιωτική κινητοποίηση των ΗΠΑ εναντίον του Ιράκ - ανέδειξαν τις αντιφάσεις της "νέας τάξης πραγμάτων" η οποία αντιμετωπίζει μια δυναμική ανατροπής της. Και αυτό, επειδή το πλέγμα των μέσων στα οποία βασίστηκε η αμερικανική στρατηγική, για τον έλεγχο του Ιράκ μετά το 1991, δείχνει να βρίσκεται πλέον σε φάση αποσύνθεσης.

Η πολιτική του υπουργού Εξωτερικών του Τζορτζ Μπους, Τζέιμς Μπέικερ,από τον Πόλεμο του Κόλπου στηριζόταν σε δύο κατευθυντήριες γραμμές: αφ' ενός, στην πρόοδο της αποκαλούμενης "ειρηνευτικής" διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, η οποία θα έθετε μακροπρόθεσμα σε απομόνωση τον Σαντάμ Χουσεϊν. Αφ' ετέρου, στη λεγόμενη υπαγωγή του Ιράκ σε καθεστώς μειωμένης κυριαρχίας, με τις δύο ζώνες απαγόρευσης πτήσεων στον κουρδικό θύλακα του Βορρά και στις περιοχές της σιιτικής μειονότητας στο Νότο. Προς το τέλος της χιλιετίας, όταν η είσοδος του Ιράκ στη διεθνή πετρελαιαγορά θα καθίστατο επιτακτική, η στρατηγική αυτή θα έφερε τη Βαγδάτη εξουδετερωμένη στρατιωτικά, με ένα κουρδικό, φιλοαμερικανικό ομόσπονδο κρατίδιο στο Βορρά, και πολιτικά πλήρως απομονωμένη στη Μέση Ανατολή. Ετσι, θα υπήρχαν οι προϋποθέσεις που "επιθυμούσε" η Ουάσιγκτον όσον αφορά το περιφερειακό σύστημα ασφαλείας, καθώς το χαρακτηριζόμενο ως φύσει και θέσει επεκτατικό καθεστώς του Ιράκ δε θα μπορούσε να απειλήσει τις πετρελαιοπαραγωγικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου (Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ).

Στην παρούσα φάση, οι εμπλοκές της αμερικανικής στρατηγικής προέρχονται από τον αδυσώπητο κουρδικό εμφύλιο στο Βόρειο Ιράκ, τη δυσκολία συγκράτησης της συμμαχίας που κινητοποίησαν οι ΗΠΑ στον Πόλεμο του Κόλπου, την ισλαμική απειλή στη Σαουδική Αραβία και τα υπόλοιπα κράτη του Περσικού, την αδυναμία αναχαίτισης του Ιράν και - τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό - την παράλυση της αραβοϊσραηλινής ειρηνευτικής διαδικασίας.

Αναζωπύρωση

Η πρόσφατη αναζωπύρωση του κουρδικού εμφυλίου στο Βόρειο Ιράκ, η οποία δε στάθηκε δυνατό να αποτραπεί με αμερικανική διαμεσολάβηση, δημιούργησε κενό εξουσίας το οποίο έσπευσαν να καλύψουν αρχικά το Ιράν και στη συνέχεια το Ιράκ, υποστηρίζοντας αντίστοιχα καθεμιά από τις δύο αντίπαλες κουρδικές οργανώσεις (την Πατριωτική Ενωση Κουρδιστάν και το Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα). Η στρατιωτική παρέμβαση του Ιράκ φαίνεται πως πέτυχε το στόχο της, να αποκαταστήσει δηλαδή την κυριαρχία της Βαγδάτης στο Βορρά. Δεδομένης και της θέλησης της Τουρκίας να μην θιγεί η εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ - αφού αυτό θα σήμαινε ενδεχομένως τη δημιουργία του πρώτου κουρδικού κρατιδίου - κατέστη περίπου αδύνατη για τις ΗΠΑ η αξιοποίηση του κουρδικού παράγοντα για την "τιθάσευση" της Βαγδάτης. Κάτι το οποίο θα πιστοποιηθεί πιθανότατα όταν σε λίγους μήνες η Τουρκία - καθ' όλες τις ενδείξεις - θα αρνηθεί να παρατείνει την παραχώρηση των αεροπορικών της βάσεων για την επιτήρηση του Βόρειου Ιράκ (επιχείρηση "Provide Comfort"). Οι ΗΠΑ το αποδέχθηκαν, αποφεύγοντας να παρέμβουν εναντίον των Ιρακινών στο Βορρά.

Αυτή τη βδομάδα, οι αντιδράσεις των συμμάχων στις αμερικανικές ενέργειες επιβεβαίωσαν τη διεθνή απομόνωση (! ) της Ουάσιγκτον. Η Γαλλία, όπως και στην περίπτωση των πρόσφατων κυρώσεων εναντίον του Ιράν, εκδήλωσε την αντίθεσή της στη στρατιωτική δράση η οποία υπονομεύει πετρελαϊκά της συμφέροντα στο Ιράκ. Ο γκολικός Σιράκ επιβεβαίωσε τη φιλόδοξη πολιτική του στη Μέση Ανατολή, όπου επιχειρεί να καθιερώσει μια ευδιάκριτη - εναλλακτική προς την αμερικανική - στρατηγική. Αναλόγως, αντίθετη στάση τήρησαν Ρωσία και Κίνα, διαμορφώνοντας πλειοψηφία "τρία προς δύο" στα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας - πλειοψηφία η οποία μελλοντικά, όπως και στο παρελθόν, θα πιέσει να επιταχυνθεί η επανένταξη του Ιράκ στη διεθνή κοινότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Αμερικανοί δεν τόλμησαν να θέσουν, την προηγούμενη βδομάδα, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, θέμα έγκρισης της στρατιωτικής δράσης που μονομερώς ανέλαβαν στο Ιράκ. Η Τουρκία, θιγόμενη από τη νέα αναβολή στην εφαρμογή της συμφωνίας ανταλλαγής ιρακινού πετρελαίου με τρόφιμα, αλλά και ανήσυχη για την κατάσταση στο Βόρειο Ιράκ, ακολούθησε προκλητικά αντίθετη διπλωματική γραμμή προς την Ουάσιγκτον, η οποία δεν μπήκε καν στον κόπο να έλθει σε επαφή με τον Τούρκο πρωθυπουργό, Νετσμεντίν Ερμπακάν.

Η ισλαμική απειλή, αισθητή στα Εμιράτα του Κόλπου, τόσο λόγω ενδογενών παραγόντων, όσο και εξαιτίας της δραστηριότητας του Ιράν, υποχρέωσε τη Σαουδική Αραβία, σύμμαχο - κλειδί των ΗΠΑ στην περιοχή, να μη δώσει άδεια χρήσης των αεροπορικών βάσεων στα εδάφη της και του εναέριου χώρου της. Η αστάθεια στη Σαουδική Αραβία, σε συνδυασμό με την αδυναμία των ΗΠΑ να απομονώσουν το Ιράν (το οποίο είδε σαν... δώρο του Αλλάχ τα χτυπήματα κατά του Ιράκ, μεγαλύτερου εχθρού της Τεχεράνης στην περιοχή) οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο αμερικανικός "έλεγχος" στον Κόλπο αμφισβητείται σοβαρά. Η Ιορδανία ακολούθησε την ίδια γραμμή με τη Σαουδική Αραβία, αφού η φιλοϊρακινή αντιπολίτευση στον βασιλιά Χουσεϊν δεν επέτρεψε στον ασταθή μονάρχη να αξιοποιήσει για πρώτη φορά τη σχετικά πρόσφατη συμμαχία του με την Ουάσιγκτον.

Παράλυση

Αν σε όλα αυτά προστεθεί η πλήρης παράλυση της αραβοϊσραηλινής ειρηνευτικής διαδικασίας, μετά την εκλογή του δεξιού Μπέντζαμιν Νετανάχιου, προκύπτει ότι ο Σαντάμ Χουσεϊν όχι μόνο δεν είναι πλήρως απομονωμένος στον αραβικό κόσμο, αλλά συνεχίζει, παρά την αντίθετη πολιτική βούληση των καθεστώτων της περιοχής, να αντιμετωπίζεται από τους απογοητευμένους Αραβες ως ηρωική φυσιογνωμία. Ο ιρακινός ηγέτης μπορεί να επιχαίρει επίσης βλέποντας την αντίπαλό του Συρία να παραμένει εγκλωβισμένη στη διαμάχη της με το Ισραήλ.

Με δεδομένο ότι ο χρόνος κυλά εις βάρος των ΗΠΑ, αφού ούτως ή άλλως το Ιράκ θα πρέπει να επανέλθει στις διεθνείς πετρελαιαγορές σε χρονικό ορίζοντα δύο με τριών χρόνων το αργότερο, μετά τις αμερικανικές εκλογές ο νέος "πλανητάρχης" (ο εκάστοτε Αμερικανός Πρόεδρος αποκαλείται και... "αφεντικό της πετρελαιαγοράς") πιθανότατα θα υιοθετήσει νέες τακτικές για την αναστήλωση του αμερικανικού οικοδομήματος στον Περσικό. Θα πρέπει να αναμένεται ευρείας έκτασης παρέμβαση στην αραβοϊσραηλινή "ειρηνευτική" διαδικασία, με πιέσεις προς τον Νετανάχιου, ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας (κάτι δύσκολο, παραμένοντος του Ερμπακάν στην εξουσία) και αναθεώρηση του δόγματος μειωμένης κυριαρχίας του Ιράκ, με έμφαση στη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων του Νότου - και πιθανόν εγκατάλειψη της αντίστοιχης ζώνης στο Βορρά - ενώ τίποτε δεν αποκλείει νέα στρατιωτικά πλήγματα σε "περιορισμένους" ιρακινούς στόχους. Οπως έλεγε άλλωστε πριν μερικά χρόνια ο αξιότιμος κύριος Τζέιμς Σλέσινγκερ,υπουργός Ενέργειας του Κάρτερ, "είναι προτιμότερο να κλοτσάς στον κ... μερικούς Μεσανατολίτες αραπάδες, παρά να πληρώνεις αυξημένη τιμή του διεθνούς πετρελαίου"!

Μπ. Γ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ