Ο Σ. Κωτσαντής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, μιλά στο "Ρ" για το Σχέδιο Καταστατικού, που θα συζητηθεί στο 15ο Συνέδριο
Η ισχυροποίηση του ΚΚΕ, η άνοδος της συνειδητότητας και των άλλων επαναστατικών χαρακτηριστικών και η ενίσχυση της ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής ενότητάς του, που θα του επιτρέψουν να ανταποκριθεί πληρέστερα στους σύνθετους στόχους που καθορίζει το Σχέδιο Προγράμματος, είναι οι λόγοι που επέβαλαν την αλλαγή του Καταστατικού του Κόμματος. Στο Σχέδιο Καταστατικού που προτείνει η ΚΕ, ενισχύεται με μεγαλύτερη σαφήνεια και χωρίς αντιφάσεις το θεωρητικό μέρος, που προσδιορίζει τους σκοπούς, το χαρακτήρα του κόμματος της εργατικής τάξης και τις θεμελιακές αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του. Αποσαφηνίζονται ζητήματα που βαθαίνουν το δημοκρατικό χαρακτήρα του ΚΚΕ και, ταυτόχρονα, την αποτελεσματικότητα στη δράση του, με στόχο την εξασφάλιση της δημοκρατικής και συλλογικής λειτουργίας του. Για τους στόχους αυτούς, που επέβαλαν την ψήφιση νέου Καταστατικού, αλλά και λεπτομέρειες γι' αυτές τις αλλαγές, μιλά σήμερα στο "Ριζοσπάστη" ο Σήφης Κωτσαντής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
- Το 15ο Συνέδριο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι προγραμματικό. Εκτός από το Σχέδιο Προγράμματος, υπάρχει Σχέδιο νέου Καταστατικού. Ποια ανάγκη υπαγόρευσε νέο Καταστατικό;
- Δύο είναι οι βασικοί λόγοι: Ο πρώτος είναι πως το Συνέδριο συζητά νέο Πρόγραμμα. Το Σχέδιο Προγράμματος καθορίζει το στρατηγικό στόχο του Κόμματος,δηλαδή την προετοιμασία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της για την ανατροπή του καπιταλισμού, για τη σοσιαλιστική επανάσταση, την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στη χώρα μας. Καθορίζει το άμεσο πολιτικό καθήκον του Κόμματος, που είναι η συγκρότηση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης σαν τον δρόμο για τη συγκέντρωση και την προετοιμασία των δυνάμεων της επανάστασης.Με βάση, δηλαδή, το Πρόγραμμα, καλούμαστε να ξαναδούμε τι Κόμμα θέλουμε, για να μπορεί να ανταποκριθεί σ' αυτά τα καθήκοντα. Κατά συνέπεια, προκύπτει ανάγκη να επανατοποθετήσουμε, με βάση αυτές τις επιδιώξεις, τις αρχές λειτουργίας του Κόμματος,ώστε το Κόμμα να είναι σε θέση να ανταποκριθεί σ' αυτά τα δύσκολα και σύνθετα καθήκοντα. Επόμενα, το Καταστατικό που συζητάμε δεν είναι κάτι ξεκομμένο από το Πρόγραμμα. Κινείται στην ίδια λογική, είναι διαλεκτικά δεμένο μαζί του.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το Κόμμα μας έχει μια τεράστια συσσωρευμένη πείρα και από τη λειτουργία του αυτά τα χρόνια και από τη διεθνή εμπειρία. Με προσοχή μελετάμε τη διεθνή πείρα και ιδιαίτερα την πείρα της λειτουργίας των κομμάτων από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, που σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία τους ήταν από τις κύριες αιτίες της επικράτησης της αντεπανάστασης. Μελετάμε την εφαρμογή των θεμελιακών αρχών συγκρότησης και λειτουργίας του επαναστατικού κόμματος και βγάζουμε συμπεράσματα. Το υπάρχον Καταστατικό - αυτό βγαίνει από την πείρα - έχει ζητήματα, τα οποία πρέπει να ξαναδούμε, έχει ασάφειες που δυσκολεύουν ή μπορεί να δυσκολέψουν τη δράση μας. Ας μην ξεχνάμε ότι το υπάρχον Καταστατικό αντανακλά σ' ένα μεγάλο βαθμό την κατάσταση την οποία τότε περνούσε το Κόμμα, τα προβλήματα της κρίσης, καθώς αυτό το Καταστατικό εγκρίθηκε από το 13ο Συνέδριο.
- Ποια είναι αυτά τα ζητήματα; Με άλλα λόγια, ποιες είναι οι βασικές αλλαγές σε σχέση με το υπάρχον Καταστατικό;
-Με το Σχέδιο Καταστατικού που προτείνει η ΚΕ, ενισχύεται με μεγαλύτερη σαφήνεια και - όσο γίνεται - χωρίς αντιφάσεις κατ' αρχήν το θεωρητικό μέρος, που προσδιορίζει τους σκοπούς, το χαρακτήρα του Κόμματος ως κόμματος της εργατικής τάξης και σαν συνειδητή οργανωμένη πρωτοπορία της και τις θεμελιακές αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του.Από κει και πέρα, με βάση την εμπειρία, υπεισέρχεται σε μια σειρά ζητήματα, που βαθαίνουν το δημοκρατικό χαρακτήρα του κόμματός μας και, ταυτόχρονα, την αποτελεσματικότητα στη δράση του.
- Ποιοι λόγοι υπαγόρευσαν αυτές τις αλλαγές; Είπατε πως το υπάρχον Καταστατικό αντανακλά τα προβλήματα της κρίσης. Αραγε, αυτός είναι ο μόνος λόγος της αλλαγής;
- Αυτές οι αλλαγές κρίνονται αναγκαίες, πέρα από όσα προανέφερα, και για τους εξής λόγους: Για να στηριχτεί πιο συγκεκριμένα και όσο γίνεται με πιο εκλαϊκευτικό τρόπο η ιστορική αναγκαιότητα ύπαρξης του ΚΚΕ, η αποστολή του, ο χαρακτήρας του, ότι οι αρχές που διέπουν την όλη συγκρότηση και λειτουργία του είναι υποχρεωτικές, απορρέουν από τους σκοπούς και το χαρακτήρα του και η εφαρμογή του είναι βασική προϋπόθεση για την εκπλήρωση της αποστολής του. Επίσης, υπογραμμίζεται περισσότερο η μεγάλη πρακτική αξία που έχει για το Κόμμα, σε κάθε φάση της ταξικής πάλης, η τήρηση και η υπεράσπιση αυτών των αρχών και, κατά συνέπεια, η μεγάλη ευθύνη όλων των κομματικών μελών για τη διαρκή προσπάθεια γνώσης και βαθύτερης αφομοίωσης των αρχών συγκρότησης του επαναστατικού Κόμματος, ώστε να εκφράζεται η δράση όλων των μελών και στελεχών, των Οργανώσεων, σε αρμονία με αυτές τις αρχές.Ακόμα, αυτές οι συμπληρώσεις και αλλαγές κρίθηκαν αναγκαίες και για έναν πρόσθετο λόγο: Οτι ο χαρακτήρας του κόμματός μας είναι από τα βασικά ζητήματα της ιδεολογικής διαπάλης μέσα στην κοινωνία και ειδικά με τα διάφορα ρεύματα του οπορτουνισμού και πρέπει να ενισχύεται διαρκώς αυτό το μέτωπο. Η συζήτηση του Καταστατικού, στη διάρκεια της προσυνεδριακής διαδικασίας και βέβαια στο ίδιο το Συνέδριο, επιδιώκουμε να αποκτήσει ένα ουσιαστικό περιεχόμενο. Να βοηθήσει την πορεία ισχυροποίησης του Κόμματος, την άνοδο του επιπέδου της συνειδητότητας και των άλλων επαναστατικών χαρακτηριστικών και το παραπέρα δυνάμωμα της ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής ενότητας στις γραμμές του, σε μια ισχυρότερη βάση, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στους σύνθετους στόχους που καθορίζει το Σχέδιο Προγράμματος.
- Συνοπτικά, πώς τοποθετούνται στο Σχέδιο Καταστατικού οι θεμελιακές αρχές του Κόμματος;
- Η βασική θεμελιακή αρχή συγκρότησης και λειτουργίας του Κόμματος είναι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός. Βασική αρχή καθοδήγησης όλου του Κόμματος είναι η συλλογικότητα.Αλλες βασικές αρχές είναι η κριτική, η αυτοκριτική, ο έλεγχος της δράσης μελών, στελεχών, οργάνων, οργανώσεων. Επίσης, βασική αρχή είναι ο τρόπος συγκρότησης του Κόμματος σε παραγωγική και εδαφική βάση με ενισχυμένο το στοιχείο σε παραγωγική, δηλαδή σε μεγάλες επιχειρήσεις, εργοστάσια, κλάδους, ώστε να είναι σε θέση το Κόμμα να ανταποκριθεί στο βασικό καθήκον του, να καθοδηγεί την εργατική τάξη, να παίξει τον ιστορικό της ρόλο. Με βάση αυτές τις αρχές συγκρότησης και λειτουργίας, το Κόμμα εξασφαλίζει δημοκρατική και συλλογική λειτουργία και ευθύνη, ενιαία και αποτελεσματική βάση.
- Με άλλα λόγια, το μέχρι σήμερα ισχύον Καταστατικό δεν απέδωσε τα αναμενόμενα; Γι' αυτό υπάρχει η αναγκαιότητα αλλαγής του;
- Οχι, δεν είναι αυτό το κύριο. Αυτές οι γενικές αρχές υπήρχαν και στο προηγούμενο Καταστατικό. Εδώ έχουμε μεγαλύτερη σαφήνεια και μια προσπάθεια να εμβαθύνουμε περισσότερο, να γίνουν πιο λειτουργικές και αποτελεσματικές. Να ένα ζήτημα. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός συνδέει διαλεκτικά τη δημοκρατία με το ενιαίο κέντρο και την πειθαρχία. Αυτά τα ζητήματα στο Σχέδιο Καταστατικού, παίρνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, γίνεται προσπάθεια να γίνουν όσο το δυνατό πιο συγκεκριμένα. Ενισχύεται η δημοκρατική λειτουργία του Κόμματος.Μέσα από συγκεκριμένα άρθρα και διατάξεις, γίνεται προσπάθεια, όχι απλά να υπάρχουν δικαιώματα, αλλά κυρίως να ενισχυθούν οι προϋποθέσεις, ώστε τα μέλη και τα όργανα του Κόμματος σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας από τη Συνέλευση της ΚΟΒ ως την ΚΕ, να συμβάλλουν υπεύθυνα και αποτελεσματικά στη διαμόρφωση των θέσεων, της πολιτικής του Κόμματος, αλλά και στην υλοποίησή τους. Μέσα από τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του μέλους του Κόμματος, ενισχύεται ο ρόλος τους. Επίσης, ενισχύεται ο ρόλος των καθοδηγητικών οργάνων με ευθύνη στο χώρο δράσης τους, μέσα βέβαια στα πλαίσια των γενικών αποφάσεων και της πολιτικής του Κόμματος. Ακόμα δίνεται έμφαση στην υπεύθυνη ενημέρωση των κομματικών μελών από τα καθοδηγητικά όργανα. Βαθαίνει η διαδικασία ανάδειξης και εκλογής των στελεχών, ενισχύοντας κυρίως τα κριτήρια και τη διαδικασία κρίσης των στελεχών, με βάση, πριν απ' όλα, τα αποτελέσματα της δουλιάς τους. Ετσι, αποδεικνύουμε ότι η δημοκρατία μέσα στο Κόμμα δεν είναι κάτι το τυπικό, επιφανειακό, αλλά με συγκεκριμένες διατάξεις του Καταστατικού δημιουργούμε, με ουσιαστικό τρόπο, εκείνες τις προϋποθέσεις που θα κάνουν το Κόμμα να λειτουργεί δημοκρατικά.
- Ποια άλλα ιδιαίτερα στοιχεία ενισχύονται από το Σχέδιο Καταστατικού και με ποιο τρόπο;
- Ενισχύεται ο προσανατολισμός στην εργατική τάξη. Σε συγκεκριμένα άρθρα αναφέρεται ο προσανατολισμός στην οικοδόμηση του Κόμματος στην ένταξη μελών από την εργατική τάξη.Μέλη που δουλεύουν σε μεγάλα εργοστάσια και επιχειρήσεις πρέπει να ανήκουν σε επιχειρησιακές και κλαδικές ΚΟΒ και όχι σε συνοικιακές. Υπάρχει ένας συγκεκριμένος προσανατολισμός της ενίσχυσης της δουλιάς μας σ' αυτήν την κατεύθυνση. Στη συνέχεια και στα κριτήρια ανάδειξης των στελεχών και στη σύνθεση των οργάνων θεωρείται απαραίτητη η τήρηση του χρυσού κανόνα, θα έλεγα, για ένα κομμουνιστικό κόμμα: Να πλειοψηφούν τα στελέχη που προέρχονται από την εργατική τάξη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε θα εκφράζονται στα καθοδηγητικά όργανα και στελέχη που προέρχονται από άλλα κοινωνικά στρώματα. Αυτό είναι απαραίτητο, για να μπορεί το Κόμμα να παρεμβαίνει σημαντικά στους εργαζόμενους. Και, βέβαια, υπάρχει ο σταθερός προσανατολισμός της δουλιάς στη νεολαία και την αρμονική συνεργασία και βοήθεια στην ΚΝΕ.
Ακόμα, ενισχύεται η δομή του Κόμματος. Το υπάρχον Καταστατικό έχει ένα κενό, καθώς δεν προβλέπονται καθοδηγητικά όργανα σε επίπεδο περιοχών και Αχτίδων. Τώρα επανέρχονται οι Αχτιδικές Επιτροπές, δηλαδή καθοδηγητικά όργανα μεταξύ των ΚΟΒ και των ΝΕ,εκεί φυσικά που υπάρχει ανάγκη και οι προϋποθέσεις. Επανέρχονται επίσης οι Επιτροπές Περιοχών μεταξύ των ΝΕ και της ΚΕ.Η πείρα του Κόμματος τα τελευταία χρόνια απέδειξε ότι η έλλειψη τέτοιων οργάνων δυσκόλευε τη δουλιά του Κόμματος. Τα Συντονιστικά, που συγκροτήθηκαν για να καλύψουν αυτό το κενό, δεν καλύπτουν πλήρως αυτή την ευθύνη και την ανάγκη. Υπάρχουν, δηλαδή, ζητήματα καθοδηγητικής ευθύνης που πρέπει να συνενώνονται σε επίπεδο που υπάρχει ενότητα χώρου και προβλημάτων, όπως είναι - πέρα από ΚΟΒ, ΝΕ και ΚΕ - οι περιοχές ή και χώροι και κλάδοι στα πλαίσια του νομού (Αχτίδες). Ταυτόχρονα, να αποκεντρώνεται η καθοδηγητική ευθύνη, ώστε τα καθοδηγητικά όργανα του Κόμματος σε κάθε επίπεδο να είναι κοντά στα προβλήματα και στις οργανώσεις και να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν τα ζητήματα της δικής τους ευθύνης.Αυτό είναι ένα στοιχείο πιο δημοκρατικό σε σχέση με το υπάρχον Καταστατικό, επειδή αποκεντρώνονται ευθύνες από τα κεντρικά όργανα του Κόμματος σε όργανα που μπορούν να παίξουν έναν πιο ευέλικτο, άρα, και πιο αποτελεσματικό ρόλο. Επίσης, σ' αυτό το Καταστατικό με καλύτερο τρόπο, κατά τη γνώμη μας, λύνονται μια σειρά ζητήματα, όπως η αξία και η ιδιαίτερη σημασία της δουλιάς στις γυναίκες, της ανάδειξης γυναικών στελεχών. Αφαιρείται η ποσόστωση στα όργανα και αντιμετωπίζεται με πιο ουσιαστικό τρόπο η αξία και η σημασία να υπάρχουν πολλά γυναικεία στελέχη με τη δουλιά που πρέπει να γίνεται, τόσο για την ένταξη γυναικών στο Κόμμα, όσο και για την ιδιαίτερη βοήθεια που απαιτείται, ώστε να ανταποκρίνονται οι γυναίκες - μέλη του Κόμματος στα καθήκοντά τους και να αναδεικνύονται σε στελέχη. Νομίζουμε πως έτσι αντιμετωπίζεται καλύτερα το πρόβλημα, παρά με έναν τεχνικό τρόπο, όπως είναι η ποσόστωση.
- Στο 13ο Συνέδριο είχε ψηφιστεί ανώτατο όριο της θητείας των στελεχών στα όργανα. Για ποιο λόγο απαλείφεται αυτό τώρα;
- Κοιτάξτε, το ουσιαστικό ζήτημα δεν είναι να περιορίσεις τεχνητά το χρόνο που θα είναι ένα στέλεχος σε μια θέση, για να μειωθούν έτσι οι κίνδυνοι που μπορεί να επιφέρει η μακρά παραμονή του σε κομματικό όργανο ή σε μια θέση μετά από υπόδειξη του Κόμματος. Το ζητούμενο είναι να γίνεται ουσιαστική κρίση των στελεχών μέσα από διαδικασίες κριτικής - αυτοκριτικής, ελέγχου και εκτίμησης των αποτελεσμάτων της δουλιάς τους. Να γίνεται ουσιαστική συζήτηση στα κριτήρια επιλογής, τοποθέτησης και διάταξης των στελεχών.Τέτοια ζητήματα πρέπει να λύνονται μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες κι όχι με τεχνικό τρόπο. Υπάρχουν σύντροφοι με τεράστια πείρα σε ένα όργανο που είναι απαραίτητοι και δεν μπορεί ο χρόνος να εμποδίζει την επανεκλογή τους. Το κύριο είναι να κρίνονται αντικειμενικά, συλλογικά και υπεύθυνα. Εξάλλου, στο Σχέδιο Καταστατικού βασικό στοιχείο για την ανάδειξη στελεχών είναι η εναλλαγή, ώστε να περιορίζονται οι κίνδυνοι της γραφειοκρατίας, της υπαλληλικής νοοτροπίας ή της ρουτίνας, που μπορεί να ελλοχεύουν για ένα στέλεχος, όταν μένει για μακρό διάστημα σε μια δουλιά.Ενα καινούριο στοιχείο είναι ότι ενισχύονται οι διατάξεις, σχετικά με την τήρηση και την υπεράσπιση του Καταστατικού. Αυτό είναι υποχρέωση όλου του Κόμματος σαν στοιχείο της συλλογικής λειτουργίας του, που εξασφαλίζει την ενότητά του.
- Αν παρατήρησα σωστά, το Σχέδιο Καταστατικού δεν προβλέπει δημοψήφισμα στο Κόμμα για σοβαρά ζητήματα, όπως προβλέπονται στο σημερινό Καταστατικό...
- Ναι, έτσι είναι. Στη συζήτηση στην ΚΕ καταλήξαμε πως αντί για Δημοψήφισμα για σοβαρά ζητήματα να γίνονται Συνελεύσεις σε όλες τις ΚΟΒ και συνεδριάσεις των καθοδηγητικών οργάνων, να γίνεται συλλογική συζήτηση και ψηφοφορίες και έτσι να εκφράζεται η θέληση της πλειοψηφίας.Αυτός ο τρόπος είναι πιο σωστός και δημοκρατικός, γιατί δίνεται η δυνατότητα για ουσιαστική συζήτηση και εμπλουτισμό των εναλλακτικών λύσεων, κατά συνέπεια και της τελικής απόφασης, σε σχέση με μια ξερή ψηφοφορία για ένα "ναι" ή "όχι" σε προαποφασισμένες προτάσεις.Παναγιώτης ΖΑΒΟΥΔΑΚΗΣ