"Προσοχή, να μην γίνουν τα προϊόντα μας εφημερίδες ή τηλεοπτικά περιοδικά! Τα προϊόντα είναι η περιουσία μας. Μην τα αφήσουμε να χάσουν τη δύναμή τους!". Με τα λόγια αυτά έκλεισε την ομιλία του ο εμπορικός διευθυντής της "S. C Johnson and son", Αλέξανδρος Καμάρας, στο Πανελλήνιο Συνέδριο Μάρκετινγκ, που διοργανώθηκε από το Εθνικό Ινστιντούτο Μάρκετινγκ και την Ελληνική Ενωση Διοίκησης Επιχειρήσεων στις 20 - 24 Νοέμβρη. Μια φράση που θα έπρεπε να κάνει όλους τους ιδιοκτήτες, αλλά και τους εργαζομένους στα ΜΜΕ να... κοκκινίζουν από ντροπή, αφού εύλογα δημιουργεί ερωτήματα του τύπου: "Η υπηρεσία ενός σαμπουάν ή μιας κρέμας προσώπου είναι πιο σημαντική από την υπηρεσία της ενημέρωσης".

Κι όμως σήμερα δυστυχώς έχουμε φτάσει στο σημείο η υπηρεσία της ενημέρωσης που πρέπει να προσφέρουν οι εφημερίδες (σ.σ.: Οι εξαιρέσεις απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα) να υποβαθμίζεται καθημερινά, γιατί οι "προσφορές" τους είναι το κίνητρο για τους "αναγνώστες". Δυστυχώς φτάσαμε στο σημείο να γράφουμε τη λέξη αναγνώστης και να τη βάζουμε μέσα σε εισαγωγικά, να βλέπουμε τις εφημερίδες κρεμασμένες στα περίπτερα και να νομίζουμε ότι είναι διαφημιστικά προσπέκτους, να συναντάμε πολίτες που αγοράζουν δυο και τρεις εφημερίδες κάθε μέρα, να κόβουν τα κουπόνια κι αμέσως μετά να τις πετούν...

"Δυστυχώς το κουπόνι τύφλωσε και τους εκδότες και τους αναγνώστες. Μια εφημερίδα είδε την κυκλοφορία της να ανεβαίνει στα ύψη χάρη σε κάποια δελεαστική προσφορά της, αλλά ανακάλυψε με δέος ότι ουδείς "κουπονοσυλλέκτης" την εδιάβαζε. Απλώς, οι περισσότεροι ανέθεταν στον περιπτερά να κόβει τα κουπόνια και να τους τα δίδει κάθε Σάββατο. Αλλοι αναγνώστες κόβουν στο παγκάκι του εφημεριδοπώλη το κουπόνι, δίνουν το διακοσάρι και πετάνε αδιάβαστη την εφημερίδα, να μην την κουβαλάνε. Στις στήλες των μικρών αγγελιών εμφανίστηκαν προσφορές κουπονιών του τάδε ή δείνα είδους προς τόσες δραχμές! Και στα μαγαζάκια της Ομόνοιας προσκομίζονται προς πώλησιν τα αναρίθμητα CD αντί 500 και 1.000 δραχμών... ".

Ποιος τα 'πε ή, μάλλον, ποιος τα 'γραψε όλα αυτά; Ο Χρήστος Πασαλάρης, διευθυντής του "Ελεύθερου Τύπου", μιας εφημερίδας που τα τρία τελευταία χρόνια - την καταγραφή ευτυχώς (!) την έκανε το "Εθνος" - μοίρασε μια βίλα στο Καβούρι, ένα εξοχικό στη Μύκονο, μια μεζονέτα στην Εκάλη, είκοσι αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού, τρία πολυτελή σκάφη αναψυχής, καρτέλες για φτηνά ψώνια, δέκα σειρές βιβλίων και λεξικών, ένα εκατομμύριο δραχμές μετρητά κάθε μέρα και για δύο μήνες, βιντεοκασέτες με θρίλερ και γουέστερν, αναρίθμητα CD και κασέτες και τελευταία και μια ελληνική σημαία! Τα έγραψε ο διευθυντής της εφημερίδας που... εξαφάνισε το πρώτο θέμα της, που έκανε την πρώτη σελίδα διαφημιστικό φυλλάδιο, που συνεχίζει να μοιράζει "επικίνδυνα αναβολικά με παραλυτικές ενέργειες" (σ.σ.: αυτός είναι ο ορισμός του κουπονιού κατά τον Χρ. Πασαλάρη!!!) "χαρίζοντας" σήμερα αυτοκίνητα, κασετόφωνα και φορητές τηλεοράσεις.

Αν, τώρα, προσπαθήσουμε να κάνουμε εμείς την καταγραφή των "προσφορών" του "Εθνους" ή του "Αδέσμευτου Τύπου", που βρήκαν το... κουράγιο να ειρωνευτούν το παραπάνω άρθρο, οι σελίδες του "Ρ" δε θα αρκούσαν για να χωρέσουν και τη δική τους "γενναιοδωρία"...

Είναι φαύλος κύκλος, λένε διαφημιστικοί κύκλοι και άριστοι γνώστες αυτού του χοντρού παιγνιδιού, που γίνεται τα τελευταία χρόνια από την πλειοψηφία του έντυπου Τύπου. Οι εφημερίδες - το παραδέχονται άλλωστε και οι ίδιες - έχουν παγιδευτεί σ' αυτή τη λογική, υποβαθμίζοντας έτσι ολόκληρο τον Τύπο, αλλά και τους εργαζόμενους σ' αυτόν. Μόνο τα τμήματα μάρκετινγκ της κάθε εφημερίδας φαίνεται ότι λειτουργούν άψογα. Η προώθηση των προϊόντων στηρίζεται στο τετράπτυχο "γνώση - ενδιαφέρον - επιθυμία - δράση", ("όπερα της διαφήμισης" το ονομάζουν οι διαφημιστές). Δηλαδή, ο καταναλωτής "γνωρίζει" το προϊόν, του κινεί το "ενδιαφέρον", το οποίο με το σειρά του του προκαλεί την "επιθυμία" να το αγοράσει, για να περάσει τελικά στη "δράση", που είναι η αγορά.

Η "γνώση" υπάρχει. Ολοι δηλαδή, ακόμα κι αυτοί που δε διαβάζουν μια συγκεκριμένη εφημερίδα, γνωρίζουν την ύπαρξή της. Το θέμα είναι πώς προκαλείται το "ενδιαφέρον". Η κατάκτηση της χαμένης αξιοπιστίας, η ενασχόλησή τους με τα πραγματικά λαϊκά προβλήματα, η αποκοπή τους από την εξυπηρέτηση συμφερόντων, θα ήταν ίσως ορισμένες κινήσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αυτό το "ενδιαφέρον". Κάτι τέτοιο, όμως, για τους εκδότες ισοδυναμεί με την απώλεια του "όπλου" τους. Αρα, έπρεπε να βρεθεί άλλος τρόπος. Αποδείχτηκε ότι τα "δώρα" προκαλούν "ενδιαφέρον", οπότε έρχονται και τα επόμενα στάδια.

Φτάσαμε έτσι στο σημείο αντί για ενημέρωση, οι εφημερίδες να αναλαμβάνουν την προώθηση των προϊόντων, που στην αγορά δεν πουλήθηκαν. Είναι τα λεγόμενα"στοκ" των εταιριών (π.χ. οι φορητές τηλεοράσεις τσέπης, CD που δεν μπορούν λόγω της ποιότητάς τους να προωθηθούν στην αγορά, διάφοροι τσελεμεντέδες,"περίεργα" λεξικά κλπ). Με ειδικές συμφωνίες μεταξύ της εφημερίδας και της εταιρίας παραγωγής τους, τα προϊόντα αυτά φτάνουν στο σπίτι μας ως"αναγκαία" καταναλωτικά αγαθά. Η όπως προκλητικά έγραψε ο Χρ. Πασαλάρης "ο καταναλωτής φορτώνεται με είδη που πολύ γρήγορα θα πετάξει στην αποθήκη του"!

Ποιος είναι ο κερδισμένος από αυτή την ιστορία; Κατ' αρχήν οι εκδότες που εισπράττουν πολλαπλάσια ποσά τόσο από την άνοδο της κυκλοφορίας των εφημερίδων τους, όσο και από το μεγαλύτερο πακέτο διαφημίσεων που εξασφαλίζουν. Κερδισμένες είναι και οι εταιρίες, αφού πωλούν - και δεν προσφέρουν όπως λέγεται - τα προϊόντα τους, που σε άλλη περίπτωση θα έμεναν αζήτητα στα ράφια της επιχείρησης, ενώ παράλληλα διαφημίζονται δωρεάν και καθημερινά από μια εφημερίδα. Οσο για το "όφελος" των καταναλωτών, είναι από πολύ μικρό σε λίγες περιπτώσεις, μέχρι κυριολεκτικά ανύπαρκτο στις περισσότερες.

Σχεδόν με τα ίδια χρήματα, που δίνουν για την αγορά των εφημερίδων και για την παραλαβή του "δώρου", θα μπορούσαν να αγοράσουν το συγκεκριμένο προϊόν από καταστήματα λιανικής πώλησης, με εγγυημένη μάλιστα την ποιότητά του.

Εκτός, όμως, από το ξεστοκάρισμα προϊόντων άλλων εταιριών, πολλοί "βαρόνοι" του Τύπου είπαν "με ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια" και λειτούργησαν ανάλογα. "Συνδιαφήμιση" είναι ο όρος που χρησιμοποιούν οι διαφημιστές, εννοώντας ότι και το μέσο που διαφημίζει και το προϊόν που διαφημίζεται ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη.

Την αρχή έκανε η εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", της οποίας η πρώτη προσφορά ήταν τα λεξικά "Τεγόπουλος - Φυτράκης". Με αυτόν τον τρόπο δηλαδή ο Τεγόπουλος και τα λεξικά του πούλησε και ανέβασε την κυκλοφορία της εφημερίδας του. Ακολούθησε ο "Αδέσμευτος Τύπους" με την περσινή προσφορά "Διακοπές για όλους". Ο χρηματοδότης της κ. Μήτσης, διέθεσε τα ξενοδοχεία του για τις διακοπές που προσέφερε, με αποτέλεσμα και η κυκλοφορία της να αυξηθεί, αλλά και τα ξενοδοχεία του να γεμίσουν σε μια νεκρή για τον τουρισμό περίοδο. Αυτό τον καιρό η "σκυτάλη" έχει περάσει στα χέρια του εκδότη του"Εθνους", Γ. Μπόμπολα, αφού το εργοστάσιο κατασκευής των ποδηλάτων ΒΜΧ, που"δίνονται" με κουπόνια της εφημερίδας του και καταβολή χρημάτων, λέγεται ότι του ανήκει.