Με τζίρο δεκάδες δισεκατομμύρια δραχμές προς όφελος των εκδοτών συνεχίζεται πλέον η νέα μάχη στον πόλεμο της "κουπονομαχίας". Και μάλιστα όχι μόνο σε βάρος των "αναγνωστών", που αναγκάζονται πλέον να καταβάλουν σημαντικά χρηματικά ποσά για να πάρουν τις "προσφορές", αλλά και σε βάρος του λιανικού εμπορίου. Βέβαια, ο μεγάλος χαμένος της υπόθεσης είναι ο Τύπος ως υπηρεσία ενημέρωσης και φυσικά οι εργαζόμενοι σ' αυτόν.

Η νέα περίοδος της "κουπονομαχίας" χαρακτηρίζεται από το εξής γεγονός: Ολες οι "προσφορές" είναι μια καθαρή εμπορική πράξη πώλησης - αγοράς προϊόντων. Κανείς πλέον δεν μπορεί να πάρει το "προσφερόμενο" είδος αν δεν καταβάλλει ένα συγκεκριμένο ποσό. Ομως, με το ποσό αυτό, οι εκδότες όχι μόνο καλύπτουν το κόστος αγοράς του "δώρου", αλλά μπορεί και να κερδίζουν. Και όλα αυτά συνοδεύονται από την παραπλάνηση των αγοραστών, την εξαπάτησή τους, την ώθησή τους να αγοράζουν καταναλωτικά προϊόντα που δεν τους είναι απαραίτητα, αλλά και στο ξεστοκάρισμα εμπορευμάτων που διαφορετικά θα έμεναν έτσι κι αλλιώς στα αζήτητα.

Ταυτόχρονα, ένας σημαντικός τζίρος καταναλωτικών προϊόντων γίνεται μέσω των εφημερίδων, με σημαντικές παρενέργειες: από μείωση της κίνησης στα αντίστοιχα καταστήματα και αθέμιτο ανταγωνισμό προς αυτά, μέχρι φοροδιαφυγή(π.χ. η έμμεση διαφήμιση των "προσφερόμενων" προϊόντων δε γίνεται κανονικά, αλλά ως αυτοδιαφήμιση των εφημερίδων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις, οι εταιρίες φαίνονται να προσφέρουν μαζί με τους εκδότες τα προϊόντα τους, αλλά στην πραγματικότητα τα πωλούν).

"Αν οι προσφορές είναι ικανές να ξαναφέρουν στο περίπτερο κάποια από τα περίπου 600.000 άτομα που σε μια τετραετία εγκατέλειψαν τη συνήθεια της καθημερινής ανάγνωσης, τότε γιατί όχι;". Η φράση αυτή, γραμμένη πριν δύο χρόνια περίπου από τον Π. Τσίμα στα "Νέα", ήταν και είναι το συνηθισμένο επιχείρημα πάνω στο οποίο βασίστηκε και βασίζεται ένας μεγάλος διασυρμός. Είναι το επιχείρημα που έγινε θεμέλιο για να οικοδομηθεί ο νέος ρόλος της εφημερίδας και να μεταβληθεί σήμερα από μέσο ενημέρωσης, σε εκδοτική, οικοδομική, τουριστική, ηλεκτρική, μουσική ή ποιος ξέρει τι άλλο επιχείρηση.

Η ιστορία με τις προσφορές δεν είναι καθόλου καινούρια, ούτε ελληνική εφεύρεση. Στη χώρα μας πρωτοεμφανίστηκε μόλις το... 1903 από την εφημερίδα "Εσπερινή". Στις ΗΠΑ γνώρισε μεγάλες δόξες πριν 50 χρόνια, στην Ευρώπη έφτασαν στο σημείο να προσφέρουν μέχρι μακαρονάδες, ενώ στη γειτονική μας Τουρκία οι προσφορές συνοδεύονται με τον ανάλογο "πατριωτισμό", καθώς η μία εφημερίδα που προσφέρει γαλλικά σερβίτσια, κατηγορείται από την άλλη που αρκείται στα... τουρκικά.

Η επανάκαμψη του φαινόμενου έγινε το 1993, όταν η "Ελευθεροτυπία" μοίραζε το λεξικό που εκδίδει ο ίδιος εκδότης. Ηταν μια προσπάθεια για να σταματήσει η διαρκής πτώση της κυκλοφορίας, στην οποία οδηγούσε αφ' ενός μεν η έλλειψη αξιοπιστίας που διακρίνει τα τελευταία χρόνια τις εφημερίδες, αφού ανήκουν πλέον σε μεγαλοεπιχειρηματίες και πρώτα και κύρια εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, και αφ' ετέρου στην άναρχη εισβολή των ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών στη ζωή μας. Οι διαφημιστές λένε ότι για να αγοράσει κάποιος ένα προϊόν πρέπει να περάσει από τη διαδικασία "γνώση - ενδιαφέρον - επιθυμία - δράση". Είναι προφανές, το αγοραστικό κοινό μειωνόταν επειδή σταματούσε μόνο στη "γνώση", άρα έπρεπε να του δημιουργηθεί το "ενδιαφέρον". Αντί όμως οι εκδότες να πάρουν μέτρα για τη βελτίωση αυτών καθ' αυτών των εφημερίδων τους και πρώτα απ' όλα της αξιοπιστίας τους, προτίμησαν τον εύκολο δρόμο των "προσφορών" και έτσι άρχισε ο φαύλος κύκλος.

Νόμοι που απαγόρευαν αυτού του είδους τις "προσφορές" υπήρχαν, αλλά οι εκδότες κυριολεκτικά τους έγραψαν στα παλιά τους τα παπούτσια. Πρέπει δεόντως να επισημανθεί ότι υπήρξαν πολλές απαγορευτικές και καταδικαστικές αποφάσεις, που όμως κανείς από την πολιτική και δικαστική εξουσία δεν τόλμησε να τις εφαρμόσει. Μέχρι που και επίσημα πλέον η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατήργησε όλες τις σχετικές διατάξεις το 1994.

Ετσι, φτάσαμε πλέον στο σημείο να βλέπουμε πρώτες σελίδες εφημερίδων να καταλαμβάνονται σχεδόν ολόκληρες από τη διαφήμιση των "προσφορών" τους και σε κάποιες γωνίες να δημοσιεύονται - αν χωρούν - οι σημαντικές ειδήσεις. Φτάσαμε στο σημείο, κριτήριο επιλογής για τον "αναγνώστη" να μην είναι η άποψη, η θέση, τα θέματα, τα σχόλια μιας εφημερίδας αλλά το προσφερόμενο απ' αυτή "δώρο". Το ρεπορτάζ του δημοσιογράφου, η άποψη του αρθρογράφου, το κύρος της υπογραφής, η εγκυρότητα του Μέσου τείνουν να γίνουν έννοιες άκρως... ρομαντικές. Οσο για τους καινούριους "αναγνώστες", όχι δεν απέκτησαν ξανά τη συνήθεια της καθημερινής ανάγνωσης απλά δημιούργησαν νέες, κακές συνήθειες αφού μεταβλήθηκαν σε καταναλωτές που οι ανάγκες τους καθορίζονται σύμφωνα με την ανάλογη προσφορά του κάθε κουπονιού.

Στο σημερινό αφιέρωμα γίνεται προσπάθεια να αναλυθούν αυτά που προαναφέρθηκαν.