Κυριακή 18 Φλεβάρη 1996
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 12
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Στο κεφάλαιο "Ο Σύγχρονος κόσμος" του Σχεδίου Προγράμματος της ΚΕ, που τέθηκε σε προσυνεδριακό διάλογο, σημειώνεται:

"Ο καπιταλισμός έχει περάσει στο στάδιο της γενικής του κρίσης, είναι ιστορικά ξεπερασμένος"... "Οι αντεπαναστατικές αλλαγές - ανατροπές, που συνέβησαν στο τέλος του 20ού αιώνα, δεν αλλάζουν το χαρακτήρα της εποχής. Παραμένει η νομοτελειακή αναγκαιότητα για τη σοσιαλιστική επανάσταση και την κομμουνιστική προοπτική, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Η εποχή μας είναι εποχή μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, καθώς οξύνθηκαν όλες οι βασικές εκδηλώσεις και τα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού"! (Θέση 2, σελ. 4 - 5).

Το Πρόγραμμα ενός επαναστατικού ΚΚ, όπως είναι το ΚΚΕ, βέβαια, στοχεύει πρώτ' απ' όλα στη σφυρηλάτηση της ιδεολογικής, προγραμματικής, οργανωτικής ενότητας και δράσης των πιο πρωτοπόρων δυνάμεων της εργατικής τάξης και κοινωνικών δυνάμεων, που υφίστανται την καταπίεση του καπιταλιστικού συστήματος. Η θέση αυτή καθόλου δε σημαίνει ότι η πρωτοπορία μπορεί να διαμορφώνεται χωρίς αντιφάσεις, μονομέρειες στον τρόπο της σκέψης, της κατάκτησης της γνώσης, της διαμόρφωσης συνείδησης για την κοινωνικο-οικονομική και πολιτική πραγματικότητα, μέσα στην οποία ζει, δρα και μαθαίνει, διαμορφώνεται σαν πρωτοπορία.

Μια από αυτές τις μονομέρειες είναι και η αμφισβήτηση της γενικής κρίσης του καπιταλισμού, η αμφισβήτηση του ιστορικά ξεπερασμένου χαρακτήρα του, εξαιτίας της απολυτοποίησης ορισμένων μόνο φαινομένων, όπως: Η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε βάρος των δυνάμεων του σοσιαλισμού και προς όφελος των δυνάμεων του σύγχρονου καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού. Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και ιδιαίτερα των μέσων παραγωγής που συνδέονται με τα νέα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα. Η ικανότητα του ιμπεριαλισμού σαν συστήματος (ιδιαίτερα στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες) να ενσωματώνει στις επιδιώξεις του μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης. Ακόμα πιο ιδιαίτερα, να ενσωματώνει τα νέα τμήματά της, που χαρακτηρίζονται από αναπτυγμένο επίπεδο μόρφωσης, ειδίκευσης και εργασία σε σύγχρονους κλάδους της παραγωγής και γενικότερα της οικονομίας.

Η γενική κρίση του καπιταλισμού, το ιστορικά ξεπερασμένο του, καθόλου δε σημαίνει απουσία των παραπάνω φαινομένων. Καθόλου δε σημαίνει "ακινησία" στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Σημαίνει επιβράδυνση της ανάπτυξης σε σχέση με τις δυνατότητες που έχει φέρει η ανάπτυξη μέσα στα ίδια τα σπλάχνα του καπιταλισμού. Σημαίνει στυγνή εκμετάλλευση των πιο καθυστερημένων λαών. Σημαίνει αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, ακόμα κι όταν φαίνεται ν' ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο.(1)

Σημαίνει καταστροφή ενός μέρους των παραγωγικών δυνάμεων, γιατί μόνο έτσι μπορούν αυθόρμητα, στα πλαίσια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, να λειτουργήσουν: Η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου (το μεγάλο κεφάλαιο να γίνει μεγαλύτερο, καταβροχθίζοντας το μικρότερο). Η επιδίωξη να αμβλυνθεί η τάση πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους, λόγω της αύξησης της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, με την εξασφάλιση του μονοπωλιακού υπερκέρδους.

Ας μην ξεχνάμε ότι στην περίοδο ανάπτυξης του καπιταλισμού, η τεχνολογική εξέλιξη ήταν τέτοια που μόνο μια μηχανή μ' έναν εργάτη και έναν βοηθό αντικαθιστούσε 200 εργάτες, ενώ δημιουργούσε μεσοπρόθεσμα νέες θέσεις εργασίας. (2)

Κι αν αυτές οι θέσεις μπορεί να διαβαστούν κάπως θεωρητικές και δύσκολες, και πράγματι είναι, μπορούμε να τις μεταφράσουμε και στη γλώσσα της περιγραφής των φαινομένων:

- Οι ρυθμοί ανάπτυξης του καπιταλιστικού μεγαθηρίου των ΗΠΑ, με αναμφισβήτητη επιστημονική - τεχνολογική ανάπτυξη, περιγράφεται από τον αστό οικονομολόγο Πολ Κρούγκμαν ως εξής:

  • Η μέση αμερικανική οικογένεια, ο μέσος Αμερικανός εργαζόμενος κέρδιζε το 1990 λίγο μόνο περισσότερα (αν μάλιστα κέρδιζε σε πραγματικούς όρους περισσότερα...) απ' όσα στο τέλος της δεκαετίας του '70.(3) Ομως, το 1967 γίνονταν προβλέψεις για την αύξηση των πραγματικών αμοιβών στις ΗΠΑ κατά 150% μέχρι το τέλος του 2000!(4)
  • Για πρώτη φορά, η ανεργία επεκτείνεται και σε υπαλλήλους και

στελέχη.(5)

  • Τα πρώτα 70 χρόνια του 20ού αιώνα, η παραγωγή ανά εργαζόμενο σημείωνε στις ΗΠΑ κατά μέσο όρο ετήσια αύξηση 2,3%. Στις δεκαετίες του '50 και του '80, το ποσοστό αυτό ήταν 2,8%. Ομως, μετά το 1970, η αμερικανική οικονομία κατορθώνει να αποδώσει μέση ετήσια αύξηση παραγωγικότητας μόλις 1,2%. (6)

Κατά τη δεκαετία του 1980, η αυξανόμενη ανισότητα της διανομής του εισοδήματος - και όχι η αύξηση της παραγωγικότητας - υπήρξε η κύρια πηγή ανόδου του βιοτικού επιπέδου για το ανώτερο 10% των Αμερικανών. (7)

  • Για να καταλάβει δε κανείς καλύτερα την "ικανότητα" διαμόρφωσης και εφαρμογής κοινωνικής πολιτικής από τις "ανεπτυγμένες" ΗΠΑ αρκεί να σημειώσει δυο στοιχεία:

Την ομολογία ότι κατά τη διακυβέρνηση επί Ρίγκαν οι φόροι συνολικά μειώθηκαν για τους ευπόρους, ενώ τα ωφελήματα εις είδος για τους φτωχούς - όπως δημόσια στέγη - γίνονταν όλο και πιο σπάνια.(8)

Τη διαμάχη ανάμεσα στα κόμματα του δικομματισμού για το ποιες κοινωνικές περικοπές θα γίνουν, με κριτήριο ποιοι έχουν δικαίωμα ψήφου.(9)

- Το "οικονομικό θαύμα" της καπιταλιστικής Ιαπωνίας οδήγησε στη βίαιη επιχείρηση εκκαθάρισης του μετρό στο Τόκιο από τους άστεγους. Στην Ινδία, μόνο στη Βομβάη 100.000 ζουν στο δρόμο, 5 - 10 άτομα κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο στις φτωχές γειτονιές της Καλκούτας.

- Ενα δισεκατομμύριο άνθρωποι στον κόσμο ζουν σε συνθήκες φτώχειας, 120 εκατομμύρια στον κόσμο, δηλαδή πάνω από το 1/3 της εργατικής δύναμης του πλανήτη, είναι άνεργοι και υποαπασχολούμενοι. (10) Υπάρχουν 130 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο που δεν παρακολουθούν σχολείο και ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι είναι αναλφάβητοι (με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι τα 2/3 και των δύο κατηγοριών αποτελούν κορίτσια). Μάλιστα, την ίδια ώρα που ξοδεύονται 800 δισ. δολάρια σε όπλα, ενώ χρειάζονται 5 - 6 δισ. δολάρια για την εκπαίδευση των παιδιών.(11)

Αλλά και η όψη της καπιταλιστικής οπισθοδρόμησης στη Ρωσία και άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι εξίσου εύγλωττες για τη σήψη του ιμπεριαλισμού:

  • Η Ρωσία έχει γίνει ένα είδος στρατηγικής πρωτεύουσας του οργανωμένου εγκλήματος και η ρώσικη μαφία είχε τουλάχιστον 2 - 3 συναντήσεις με τις κυριότερες εγκληματικές οργανώσεις της Ιταλίας, από το '91 ως το '93, που συζητήθηκε στην επιτροπή του Ιταλικού Κοινοβουλίου το ξέπλυμα των ναρκω-δολαρίων, το εμπόριο ναρκωτικών και η πώληση ραδιενεργών υλικών.(12)
  • Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας στη Ρωσία, 24 εκατ. ή 16,4% του πληθυσμού βρίσκεται κάτω από το επίσημο όριο φτώχειας. Το 10% των πλουσιότερων Ρώσων, από συνολικό πληθυσμό 148 εκατομμυρίων, εισπράττει το 23% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το 10% των φτωχότερων εισπράττει μόλις το 3% του συνολικού εισοδήματος. (13)

Ενα χρόνο αργότερα, ανεβαίνει στο ένα τρίτο (1/3) του πληθυσμού αυτό που ζει κάτω από το όριο φτώχειας. Μεταξύ '91 - '93, σημειώθηκε πτώση του πραγματικού μέσου εισοδήματος κατά 43%. (14)

  • Κυβερνητικός παράγοντας του νέου καθεστώτος στην Πολωνία παραδέχτηκε ότι το έγκλημα είναι μοναδική πηγή εισοδήματος για 300.000 περίπου ανθρώπους, ενώ περίπου ένα εκατομμύριο συμμετέχουν συστηματικά σε εγκληματικές δραστηριότητες. (15)

Αλλά, ίσως, πιο εύγλωττη απάντηση για τον αντιφατικό και αντιλαϊκό χαρακτήρα της καπιταλιστικής διεθνοποίησης είναι η μαρτυρία του Ουρουγουανού συγγραφέα Εντουαρντ Γκαελάνο στην 3η Συνάντηση Κορυφής των ηγετών της Λατινικής Αμερικής και Ιβηρικής Χερσονήσου: "Εδώ και 500 χρόνια, κάνουμε φοβερές προσπάθειες για μια διεθνή αγορά, η οποία μας απεχθάνεται. Αξίζει τον κόπο να συνεχίσουμε να ανοιγόμαστε προς τα έξω;.. Η Λατινική Αμερική συμμετέχει στη διεθνή αγορά με ένα 5%. Οσο περισσότερο ανοίγουν οι "Λατίνοι" τις αγορές τους, τόσο περισσότερο σφίγγουν τις δικές τους βιομηχανίες. Τα μεγάλα και άλυτα προβλήματα (δημόσια υγεία, ύδρευση και περιβάλλον) έχουν πια "κάτσει" στα άδεια στομάχια των ανθρώπων της περιοχής. Η Λατινική Αμερική κατάφερε τα τελευταία χρόνια να "αναδείξει" επιπλέον 60 εκατομμύρια φτωχούς. Ενώ η ελευθερία του χρήματος στη Λατινική Αμερική είναι στα "πάνω" της, η δικτατορία της αγοράς προδίδει τους ανθρώπους". (16)

Χρειάζονται τόμοι σελίδων για να καταγραφούν τέτοια φαινόμενα της σήψης του ιμπεριαλισμού. Την "ικανότητα", από τη μια, να κοινωνικοποιεί την παραγωγή και, από την άλλη, να καταστρέφει μέρος του προϊόντος της. Ν' αναπτύσσει τις παραγωγικές δυνάμεις και ταυτόχρονα να συγκρατεί την ανάπτυξή τους, γιατί διαφορετικά θα έπαυε να είναι καπιταλισμός. Ν' αναπτύσσει την εργατική τάξη, την τάξη που δημιουργεί την κοινωνική παραγωγή και άμεσα ενδιαφέρεται να γίνουν, αντίστοιχα, κοινωνική ιδιοκτησία τα μέσα παραγωγής. Και, ταυτόχρονα, να τη χειραγωγεί, να την εγκλωβίζει σε ιδεολογήματα - διλήμματα, να την εξαγοράζει μοιράζοντας τα ψίχουλα από την υπερεκμετάλλευση της πιο βαθιάς καθυστέρησης. Ν' αξιοποιεί την ταλάντευση, τη μικροαστική συνείδηση και νοοτροπία, την έλλειψη εμπειρίας από ταξικές συγκρούσεις των νέων τμημάτων της εργατικής τάξης, για να σπάει την ενότητά της, ν' ανακόπτει την πορεία της ταξικής πάλης. Ακόμα περισσότερο, ν' αξιοποιεί τα μεσαία στρώματα της πόλης και της υπαίθρου, που θιγόμενα από τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό συντάσσονται στην αντιιμπεριαλιστική - αντιμονοπωλιακή πάλη. Ομως, πολύ συχνά βρίσκονται με το ένα πόδι σ' αυτήν την πάλη και με το άλλο στη συγκράτηση του αγώνα που θα οδηγούσε στην ανατροπή του συστήματος.

Πρόκειται για παράγοντες, που επιδρούν στην κατάσταση της εργατικής τάξης, ακόμα και στη διαμόρφωση της πρωτοπορίας της. Επιδρούν στις διαθέσεις της, στη στάση ζωής, στο βαθμό οργάνωσης και ενότητάς της, στο βαθμό διαμόρφωσης της ταξικής της συνείδησης. Επιδρούν στο ίδιο το επαναστατικό κόμμα της, στην ιδεολογική - πολιτική και οργανωτική ενότητα και δύναμή του, στη θωράκισή του από την πίεση ιδιαίτερα του δεξιού οπορτουνισμού, αλλά και του αριστερού δογματισμού και κεντρώου συμβιβασμού. Οι δυσκολίες αυτές και άλλες σε τίποτε δεν αλλάζουν το ρόλο των δύο τάξεων, της εργατικής και της τάξης του κεφαλαίου, όχι μόνο στο σύστημα, αλλά και στο σύγχρονο στάδιο ανάπτυξής του, τον ιμπεριαλισμό, και επομένως το ρόλο τους στην κοινωνική εξέλιξη.

Αξίζει να δούμε τις αναλύσεις του Σχεδίου Προγράμματος της ΚΕ του ΚΚΕ, ξανακοιτάζοντας τη μαρξιστική - λενινιστική μεθοδολογία για τον προσδιορισμό της ιστορικής εποχής του καπιταλιστικού συστήματος, επομένως και στην επιστημονική ανάδειξη του ρόλου μιας τάξης στην κοινωνική εξέλιξη. Ο Λένιν σημειώνει ότι η μέθοδος του Μαρξ συνίσταται, πρώτ' απ' όλα, στο να παίρνεται υπόψη το αντικειμενικό περιεχόμενο του ιστορικού προτσές σε μια κατάσταση, για να κατανοηθεί πριν απ' όλα, ποιας τάξης το κίνημα αποτελεί το κύριο ελατήριο μιας ενδεχόμενης προόδου μέσα σε αυτήν τη συγκεκριμένη κατάσταση.(17) Η λενινιστική ανάλυση για την (τρίτη) σύγχρονη εποχή (με κατά προσέγγιση ορόσημο το ξέσπασμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου), εποχή που μόλις τότε άρχιζε, τη χαρακτηρίζει σαν "εποχή του ιμπεριαλισμού και των ιμπεριαλιστικών κλονισμών, καθώς και των κλονισμών που απορρέουν από τον ιμπεριαλισμό". Σαν την εποχή, που βάζει την αστική τάξη "στην ίδια κατάσταση", που βρίσκονταν οι φεουδάρχες στην πρώτη εποχή.

Το 1921 ο Λένιν περιγράφει ως εξής την ιμπεριαλιστική εποχή: "Το ζήτημα των ιμπεριαλιστικών πολέμων, της διεθνούς πολιτικής του χρηματιστικού κεφαλαίου, που κυριαρχεί σήμερα σε όλο τον κόσμο και γεννά αναπόφευκτα νέους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, που γεννά αναπόφευκτα ένα πρωτάκουστο δυνάμωμα της εθνικής καταπίεσης, της διαρπαγής, της καταλήστευσης, του στραγγαλισμού των αδύνατων, καθυστερημένων, μικρών λαών από μια χούφτα "προηγμένες" δυνάμεις - το ζήτημα αυτό έγινε από το 1914 το αγκωνάρι όλης της πολιτικής, όλων των χωρών της υδρογείου. Είναι το ζήτημα ζωής και θανάτου για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Είναι το ζήτημα, αν στον ερχόμενο ιμπεριαλιστικό πόλεμο, που η αστική τάξη τον προετοιμάζει μπροστά στα μάτια μας, που βλέπουμε να γεννιέται μπροστά στα μάτια μας από τον καπιταλισμό, θα σκοτωθούν 20 εκατομμύρια άνθρωποι (αντί τα 10 εκατομμύρια που σκοτώθηκαν στον πόλεμο του 1914 - 1918 και στους "μικρούς" πολέμους που τον συμπληρώνουν και που δεν τελείωσαν ως τα σήμερα), αν σε αυτόν τον αναπόφευκτο (στην περίπτωση που θα διατηρηθεί ο καπιταλισμός) μελλοντικό πόλεμο θα σακατευτούν 60 εκατομμύρια άνθρωποι (αντί 30 εκατομμύρια που σακατεύτηκαν στα 1914 - 1918). Και στο ζήτημα αυτό, η Οχτωβριανή μας Επανάσταση άνοιξε μια καινούρια εποχή στην παγκόσμια ιστορία". (18)

Μήπως αυτή η περιγραφή μας θυμίζει το σημερινό "υπερσύγχρονο" ιμπεριαλισμό, πολλές φορές κρυμμένο πίσω από τη βιτρίνα των λεωφορειοδρόμων της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και της "αφθονίας" στην κατανάλωση;

Μήπως, όχι μόνο πίσω από τη βιτρίνα, αλλά και στις οθόνες των τηλεοράσεων στο κάθε σπίτι, δεν υπάρχει η εικόνα των χιλιάδων σκοτωμένων στη Βοσνία, των χιλιάδων πεινασμένων στην Αφρική, στην Ινδία, των παιδιών - στα ντοκιμαντέρ της UNISEF - που εργάζονται σε συνθήκες πραγματικής σκλαβιάς;

Αυτόν το σύγχρονο κόσμο χαρακτηρίζει και το Σχέδιο Προγράμματος, αναφέροντας ότι: "... η κρίση αγκαλιάζει τον καπιταλιστικό κόσμο στο σύνολό του" (Θέση 8, σελ. 7).

Σε αυτό το έδαφος ωριμάζει η δυνατότητα κατάργησης της εξουσίας του κεφαλαίου, δυνατότητα που πήρε σάρκα και οστά για πρώτη φορά με την Οχτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, εκφράστηκε με την επανάσταση του Νοέμβρη του 1918 στη Γερμανία, και άλλες επαναστάσεις, ανεξάρτητα από την έκβασή τους.

Πολλοί είναι οι παράγοντες, οι οποίοι μπορούσαν να επηρεάσουν, όχι μόνο τη βραχυπρόθεσμη, αλλά και μεσοπρόθεσμη σταθεροποίηση και περιφρούρηση της Οχτωβριανής Επανάστασης από την αντεπανάσταση. Πρόκειται όμως, για παράγοντες που επηρεάζουν τη μεσοπρόθεσμη ισχυροποίηση της επανάστασης, αλλά σε τίποτε δεν αλλάζουν τον μεταβατικό χαρακτήρα της εποχής, σαν εποχής σήψης του καπιταλισμού και αναγκαιότητας μετάβασης στο σοσιαλισμό, κατώτερη βαθμίδα του νέου κοινωνικο - οικονομικού σχηματισμού, του κομμουνισμού.

Ελένη ΜΠΕΛΛΟΥ

1. Οταν από την αύξηση της παραγωγικότητας το μέρος που διατίθεται για την αύξηση των μισθών και ημερομισθίων αναλογικά υστερεί

2. Κ. Μαρξ: "Το Κεφάλαιο", τ. 1, σελ. 406

3. Πολ Κρούγκμαν: "Η εποχή των μειωμένων προσδοκιών". Εκδ. "Πόλις", σελ. 28

4. Στο ίδιο, σελ. 23

5. Στο ίδιο, σελ. 23

6. Στο ίδιο, σελ. 43

7. Στο ίδιο, σελ. 54

8. Στο ίδιο, σελ. 52

9. Εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ("The Gardian"), 13/1/96

10. Στοιχεία της Διάσκεψης του ΟΗΕ στην Κοπεγχάγη το 1995, Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 13/3/1995

11. Στοιχεία της UNISEF, ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, 13/9/1993

12. ΤΑ ΝΕΑ, 12/10/93

13. ΚΕΡΔΟΣ, 3/8/94

14. ΤΟ ΒΗΜΑ, 27/8/95, Εκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας

15. ΑΥΓΗ, 25/8/94

16. Κυριακάτικος ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 8/8/93, Ρεπορτάζ Γ. Καραγιώργη

17. Β. Ι. Λένιν, ΑΠΑΝΤΑ, 5η Εκδ. ΣΕ, τ. 26, σελ. 142

18. Β. Ι. Λένιν, ΑΠΑΝΤΑ, 5η Εκδ. ΣΕ, τ. 44, σελ. 148

Πολλοί είναι οι παράγοντες, οι οποίοι μπορούσαν να επηρεάσουν, όχι μόνο τη βραχυπρόθεσμη, αλλά και μεσοπρόθεσμη σταθεροποίηση και περιφρούρηση της Οχτωβριανής Επανάστασης από την αντεπανάσταση. Πρόκειται όμως, για παράγοντες που επηρεάζουν τη μεσοπρόθεσμη ισχυροποίηση της επανάστασης, αλλά σε τίποτε δεν αλλάζουν τον μεταβατικό χαρακτήρα της εποχής, σαν εποχής σήψης του καπιταλισμού και αναγκαιότητας μετάβασης στο σοσιαλισμό, κατώτερη βαθμίδα του νέου κοινωνικο - οικονομικού σχηματισμού, του κομμουνισμού.

Ενα δισεκατομμύριο άνθρωποι στον κόσμο ζουν σε συνθήκες φτώχειας, 120 εκατομμύρια στον κόσμο, δηλαδή πάνω από το 1/3 της εργατικής δύναμης του πλανήτη, είναι άνεργοι και υποαπασχολούμενοι. Υπάρχουν 130 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο που δεν παρακολουθούν σχολείο και ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι είναι αναλφάβητοι (με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι τα 2/3 και των δύο κατηγοριών αποτελούν κορίτσια). Μάλιστα, την ίδια ώρα που ξοδεύονται 800 δισ. δολάρια σε όπλα, ενώ χρειάζονται 5 - 6 δισ. δολάρια για την εκπαίδευση των παιδιών


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ