"Η Βίνιανη είναι ένα μικρό χωριό της Ευρυτανίας. Στην ανατολική πλευρά της, έχει τον Τυμφρηστό, το Βελούχι και κάτω στα ριζά της, κυλά ο ποταμός Μέγδοβας.Αγνωστο και άσημο χωριουδάκι τόσα χρόνια, γίνεται, όχι μόνο πασίγνωστη στην Κατοχή, αλλά και πρωτεύουσα της Ελεύθερης Ελλάδας. Σ' αυτό, λοιπόν, το χωριό πήγα κι εγώ και εγκαταστάθηκα με τη φωτογραφική μου μηχανή και με ό,τι μπόρεσα να κουβαλήσω από την Αθήνα για τη δουλιά μου". Ο Σπύρος Μελετζής,ο φωτογράφος της Εθνικής Αντίστασης και του ηρωικού της αγώνα, "ξεδιπλώνει" τις μνήμες του και μας μιλά για τη ζωή του στο βουνό. Μας μιλά για τους ανθρώπους που "τραγούδησε" με τις εικόνες του, για τους νεαρούς ΕΠΟΝίτες, για τους καλλιτέχνες που με την ξεχωριστή τους "πινελιά", την ξεχωριστή τους "νότα", συνέβαλαν στο καθημερινό ανέβασμα της πάλης: Βάλιας Σεμερτζίδης, Δημήτρης Γιολδάσης, Ηλίας Φέρτης, Δημήτρης Μεγαλίδης, Νίκος Καρβούνης, Δημήτρης Χατζής, Βασίλης Ρώτας, Γιώργος Κοτζιούλας και πολλοί άλλοι ακόμη. Ηταν Φλεβάρης του 1944, που στα βουνά της μαχόμενης Ελλάδας δεν ακουγόταν μόνο ο ήχος του όπλου, αλλά και του πολιτισμού, με εκδηλώσεις κάθε μορφής τέχνης, στις ανάπαυλες του αγώνα.

"Θυμάμαι τρεις - τέσσερις παραστάσεις, που έγιναν τότε στους Κορυσχάδες. Εκεί παίχτηκαν έργα και με ΕΠΟΝίτες ηθοποιούς. Ο Γιώργος Κοτζιούλας, με τη "Λαϊκή Σκηνή" που έδρασε κυρίως στην Ηπειρο, αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στο θέατρο. Ηταν βέβαια και ο Β. Ρώτας. Κάποια έργα του τα παρακολούθησα και εγώ",λέει ο Σπ. Μελετζής και συνεχίζει:

"Κανείς, τουλάχιστον στο φωτογραφικό τομέα, δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία. Αφού το ίδιο το Τμήμα της Διαφώτισης, που ήταν τέλος πάντων το πιο ειδικό και που σ' αυτό υποτίθεται πως είχαμε ενταχτεί όλοι οι καλλιτέχνες - ζωγράφοι, φωτογράφοι, μουσικοί, θεατρικοί συγγραφείς - σαν με είδαν κάμποσες φορές να φωτογραφίζω χωρίς πρόγραμμα και χωρίς καμιά καθοδήγηση δική τους, είπαν για μένα και για τον ζωγράφο Σεμερτζίδη, αλλά και για όλους μας, ότι δεν προσφέραμε στον αγώνα".

"Μια μέρα θυμάμαι, ήρθε ο γενικός γραμματέας του ΕΑΜ, ο Θανάσης Χατζής στη Βίνιανη, για να μάθει τι θα μπορούσαμε να κάνουμε. Ημαστε ένα μήνα και ακόμη δεν ξέραμε τι θα κάνουμε. Τότε του λέει ο Βασίλης Ρώτας: "Αντί να κάθομαι εδώ στη Βίνιανη και να τρώω τσάμπα το ψωμί - ψωμί βέβαια δεν υπήρχε, τρώγαμε πότε κουρκούτι και πότε μαυρομάτικα - δώστε μου ένα φύλλο πορείας να γυρίζω να τους παίζω θέατρο".Και μάλιστα ούτε θέατρο, αλλά Καραγκιόζη στην αρχή".

"Και πραγματικά, την άλλη μέρα ξεκίνησε με τον Καραγκιόζη.Ομως παίχτηκαν και έργα του επάνω, όπως το "Να ζει το Μεσολόγγι" και πολλά ακόμη. Και ο κόσμος ενθουσιαζόταν, γιατί δεν είχε ξαναδεί τέτοιο πράγμα. Ούτε ακουστά δεν του ήταν".

"Παράλληλα λοιπόν με τον Ρώτα, κινήθηκε και ο Κοτζιούλας,ο οποίος δημιούργησε μεγάλη θεατρική κίνηση. Ο Κοτζιούλας ήταν νέος τότε. Πρέπει να ήταν στην ΕΠΟΝ. Επικεφαλής της ΕΠΟΝίτικης ομάδας στη Βίνιανη ήταν ο Σταμάτης Γιαννακόπουλος.Αυτός είχε οργανώσει αυτή την ομάδα, την "υποδειγματική", όπως τη λέγαμε, ομάδα. Αυτή την ομάδα από τους νεαρούς ΕΠΟΝίτες, τη μάζευε κάθε απόγευμα στο σχολείο, στη λέσχη, και έκαναν ομιλίες και τραγουδούσαν.Μάλιστα, ο γιος του Ρώτα, ο Νικηφόρος Ρώτας, νέο παιδί τότε, τους μάθαινε μουσική και χορούς".

"Αυτό γινόταν κάθε μέρα. Από αυτούς που παίζαν στο θέατρο, ελάχιστοι ήταν οι επαγγελματίες ηθοποιοί. Οι άλλοι, που συμμετείχαν, ήταν νέα παιδιά. Ηταν κυρίως ΕΠΟΝίτες. Ηταν παιδιά που ήρθαν στην ΕΠΟΝ για να αγωνιστούν. Ξυπόλυτα, με σκισμένα παντελόνια, κι όμως έβλεπες μες το βλέμμα τους την πίστη που είχαν. Από την ίδια τη ζωή, εκ των ενόντων, δημιουργούνταν αυτά τα πράγματα. Υπήρχε ενθουσιασμός".

"Δε μετάνιωσα που έμεινα στη φωτογραφία. Ηταν δύσκολα τα πράγματα, ώσπου να καταλάβω τι ήθελε η φωτογραφία από μένα και τι ήθελα εγώ από τη φωτογραφία. Πώς εγώ θα μπορούσα να αποδώσω τον αγώνα; Επρεπε να δώσω την αποφασιστικότητα, τον αγώνα του ελληνικού λαού, ο οποίος αγωνιζόταν ξυπόλυτος, πεινασμένος, γυμνός. Ομως, είχε αισιοδοξία μέσα του και πίστη για καλύτερες μέρες".

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ