Η πρώτη είδηση για το άνοιγμα της Μακρονήσου δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη", στις 4 Ιουνίου 1947, με τίτλο "Εξόριστοι Φαντάροι" και ήταν η εξής: "Οικογένειες δημοκρατικών στρατιωτών, που μεταφέρθηκαν από το Στρατόπεδο Συγκέντρωσης του Πόρτο Ράφτη στο βράχο που λέγεται Μακρονήσι, πήραν από κει δραματικές εκκλήσεις των παιδιών τους. Οι φαντάροι ζητούν να τους στείλουν έστω και λίγη σταφίδα ή λίγο ψωμί. Αυτό δείχνει πως εκτός από τα άλλα κινδυνεύουν άμεσα από την πείνα. Θα φτάσει στο σημείο η κυβέρνηση του αίματος να εξοντώσει με την πείνα ομαδικά εκατοντάδες στρατευμένα παιδιά του λαού; Ο υπουργός των Στρατιωτικών, που ευθύνεται ιδιαίτερα για τη ζωή των εξορίστων στρατιωτών έχει υποχρέωση να διατάξει ανακρίσεις για το καθεστώς που έχει επιβληθεί στο Μακρονήσι".

Στις 25 Ιουνίου, πάλι από τις στήλες του "Ρ", δημοσιεύτηκε επιστολή φαντάρων της Μακρονήσου, οι οποίοι περιέγραφαν πώς μεταφέρθηκαν στο κάτεργο, τα μαρτύριά τους εκεί, το καθεστώς τρομοκρατίας που υπέστησαν από την πρώτη στιγμή. Ακόμη δημοσιεύτηκε και το κείμενο της δήλωσης μετανοίας, που ζητούσε το καθεστώς να υπογράψουν οι εξόριστοι στρατευμένοι: "Ο κάτωθι υπογεγραμμένος" κλπ. "δηλώ υπευθύνως και εν γνώσει των συνεπειών του νόμου περί ψευδούς δηλώσεως και χωρίς να μου ασκηθή βία τα κάτωθι: Ουδέποτε υπήρξα κομμουνιστής και ουδεμία σχέση έχω με το συνωμοτικόν ΚΚΕ. Προσεχώρησα εις το ΕΑΜ, με σκοπό να απελευθερώσω την πατρίδα μου από τους κατακτητάς. Μετ' ολίγον αντελήφθην ότι πίσω από το ΕΑΜ ήτο το ΚΚΕ. Επειδή είμαι γνήσιο Ελληνόπουλο καταδικάζω και αποκηρύσσω μετά βδελυγμίας όλας τας αναρχοβουλγαροκομμουνιστικάς οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΑ, αίτινες αποτελούν τα εγκληματικά σλαυόδουλα και αντεθνικά συγκροτήματα... ".

Στις 4 Ιουλίου 1947 δημοσιεύτηκε στο "Ρ" ανακοίνωση - απάντηση του Γενικού Επιτελείου Στρατού που αφορούσε το πρώτο δημοσίευμα της εφημερίδας ένα μήνα πριν. Η δημοσίευση της ανακοίνωσης αυτής έγινε - όπως αναφέρεται στο εισαγωγικό σημείωμα του "Ρ" που τη συνοδεύει - "δυνάμει του περί τύπου νόμου". Το Γενικό Επιτελείο διέψευδε ότι η Μακρόνησος ήταν στρατόπεδο συγκέντρωσης κι ότι φαντάροι ζούσαν σε συνθήκες πείνας, και προς απόδειξη καλούσε όποιον ήθελε να επισκεφθεί το νησί για να διαπιστώσει άμεσα την πραγματικότητα. "Το παρεχόμενον συσσίτιον (πείνης κατά την εφημερίδα) - έλεγε η ανακοίνωση του Γενικού επιτελείου - απάντων των εν Μακρονήσω διαβιούντων και κοινόν διά πάντα υπηρετούντα οπλίτην είναι ουχί κατώτερον των 3.500 θερμίδων ημερησίως παρεχομένου κρέατος πεντάκις της εβδομάδος". Κι ο "Ρ" σχολίαζε: "Ο Ριζοσπάστης έχει καταρτίσει συνεργείο από συντάκτες του και ζήτησε από το Γενικό επιτελείο τα μέσα και την άδεια να επισκεφθεί τους εξόριστους φαντάρους του Μακρονησιού. Στο ίδιο θέμα θα επανέλθουμε ύστερα από την έρευνά μας. Ας σημειωθεί ότι ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε και στις 25 Ιουνίου επιστολή πολλών εξόριστων δημοκρατικών φαντάρων στο Μακρονήσι χωρίς το Γενικό Επιτελείο να απαντήσει".

Τη Μακρόνησο επισκέφθηκαν οι δημοσιογράφοι του "Ρ" και του "Ρίζου της Δευτέρας" Σπ. Μαρκαντώνης και Στάθης Δρομάζος. Ετσι, μετά την επίσκεψη εμφανίστηκαν τα πρώτα ζωντανά ρεπορτάζ από αυτόν τον διαβολότοπο. Ο "Ριζοσπάστης" δημοσίευσε ρεπορτάζ του Σπ. Μαρκαντώνη σε δύο συνέχειες. Στις 10 και 11 Ιούλη του '47 με τίτλο "ΔΙΑΒΟΛΟΝΗΣΙ". Και ο Στ. Δρομάζος δημοσίευσε το δικό του ρεπορτάζ με τίτλο "Το Μακρονήσι" στο "Ρίζο της Δευτέρας" στις 14 του ιδίου μήνα. "Δεν υπάρχει - έγραφε ο Σπ. Μαρκαντώνης - στην Ελλάδα νησί που να κατέχει τόσο δικαιωματικά τον τίτλο "διαβολονήσι" όσο ο απαίσιος κι ολόγυμνος βράχος που είναι απέναντι από το Λαύριο. Πρόκειται για το Μακρονήσι. Γυμνό και άνυδρο όπως είναι σου δίνει την εντύπωση ότι η φύση το ξέρασε εκεί από ιδιοτροπία". Στη συνέχεια αφού ανέφερε με στοιχεία τις συνθήκες κάτω από τις οποίες περνούσαν το μαρτύριό τους οι εξόριστοι φαντάροι, έκλεινε το ρεπορτάζ με μια όντως προφητική διαπίστωση: "Το στρατόπεδο του Μακρονησιού - έγραφε ο κομμουνιστής δημοσιογράφος - είναι και θα μείνει στην ιστορία της Ελλάδας δείγμα παλικαριάς και ηρωισμού. Θα μείνει, όμως, και αιώνιο στίγμα για το σημερινό καθεστώς".

"Απέναντι από τα σκαμμένα έγκατα της Λαυρεωτικής γης - έγραφε στο δικό του ρεπορτάζ ο Στ. Δρομάζος - εκεί όπου το χτικιό των μεταλλωρύχων μεταμορφώνεται σε χρυσάφι δαρμένο από την τρελή σοροκάδα του Αιγαίου και ψημένο από τον καυτερό ήλιο βρίσκεται το άδενδρο, ακατοίκητο και άνυδρο Μακρονήσι". Στη συνέχεια ο δημοσιογράφος περιέγραφε τις όντως αποκαλυπτικές εντυπώσεις που αποκόμισε και συζητήσεις που είχε στη Μακρόνησο και έκλεινε το ρεπορτάζ ως εξής: "Μπαίνω στο καϊκι. Οι στρατιώτες μαζεμένοι στην παραλία με αποχαιρετούν με τα μάτια τους που εκφράζουν την πίστη και την αφοσίωση για το ιδανικό που πολεμούν. Το δροσερό και πραϋντικό αεράκι της Θάλασσας με ανακουφίζει. Αφήνω πίσω μου το Μακρονήσι φλογισμένο πιο πολύ από το φως της Δημοκρατίας παρά από τον ήλιο. Μα μόλις φθάνω στο Λαύριο τα ίδια πάλι: Μανάδες, αδελφές, γυναίκες, αρραβωνιαστικές ρωτούν με αγωνία: "Ο γυιός μου είναι εκεί, είδατε τον άντρα μου, τον αδελφό μου;". Δεν ξέρουν! Γυρίζουν και πάλι όπως στην κατοχή στο Χαϊδάρι, στου Αβέρωφ, στη Μέρλιν για να μάθουν. Αποχαιρέτησαν τους δικούς τους στο λόχο και τώρα ψάχνουν να τους βρουν στα ξερονήσια".