"Στο χώρο του βιβλίου υπάρχει ένα αλαλούμ".O Γιώργος Δαρδανός,πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών δε βρίσκει άλλη λέξη, για να περιγράψει τα όσα συμβαίνουν σήμερα από την παραγωγή του βιβλίου μέχρι το μάρκετινγ. "Η εικόνα", συνεχίζει "είναι τελείως διαφορετική από αυτή που βγαίνει προς τα έξω. Σίγουρα έχουμε μεγαλύτερο ενδιαφέρον του κοινού για το βιβλίο, αλλά η αλήθεια είναι ότι δε βρισκόμαστε και στο επίπεδο της ευφορίας, που τα ΜΜΕ καλλιεργούν στο κοινό. Πρώτα πρώτα θα ήθελα να ξεχωρίσω ότι τα βιβλία, που προβάλλονται και γίνεται θόρυβος γι' αυτά δεν είναι λογοτεχνία. Ανθρωποι που κάνουν άλλα πράγματα και έχουν πρόσβαση σε άλλους χώρους απλώς ετοιμάζουν κι ένα βιβλίο. Δηλαδή, είναι βιβλία ανθρώπων επιφανών σε άλλες δραστηριότητες και που πολλές φορές βρίσκονται μέσα στο σταρ σύστεμ.Αρα αυτό δεν είναι ενδεικτικό για την παραγωγή και την κίνηση του βιβλίου. Αλλωστε, πολλές φορές λειτουργεί σαν εκλογικός μηχανισμός εξυπηρέτησης "φίλων". Θα 'λεγα ότι είναι μια λογοκρισία πιο βαριά από άλλες φορές, η οποία "πετάει" έξω τα βιβλία όσων δεν είναι "διαδρομιστές" στα υπουργεία και δεν είναι παρατρεχάμενοι των εκάστοτε ηγεσιών.Συνήθως, στις επιτροπές που φτιάχνονται για την αγορά βιβλίων για το δημόσιο δε μετέχουν εκπρόσωποι του κλάδου και των συγγραφέων.Κι εδώ θέλω να παρατηρήσω ότι σκόπιμα η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και η Εθνική Εταιρεία δε μετέχουν σε κανένα από αυτά τα όργανα. Πάντα παρακάμπτονται αυτοί οι φορείς. Ομως, η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών έχει μια ολόκληρη ιστορία. Είναι η Εταιρεία του Ρίτσου, του Βάρναλη, του Αυγέρη.

- Θέλετε να πείτε ότι η κατάσταση στην αγορά βιβλίου είναι αντιστρόφως ανάλογη της παραγωγής τίτλων και της διαφήμισης;

"Το γεγονός ότι ξεπεράσαμε το φράγμα των 5.000 τίτλων από εκδοτικούς

οίκους και ιδρύματα έχει και θετικά στοιχεία, Απ' την άλλη, όμως, δεν υπάρχει η υποδομή στο αναγνωστικό κοινό, στις βιβλιοθήκες, στην οργάνωση των επιχειρήσεων (εκδοτικοί οίκοι, βιβλιοπωλεία), στην αντίληψη τελικά της κοινωνίας για το βιβλίο. Πολλά, λοιπόν, από αυτά τα βιβλία καταλήγουν στα αζήτητα, στις αποθήκες των εκδοτών ή στη χειρότερη περίπτωση παίρνουν το δρόμο για πολτοποίηση".

- Τι είναι εκείνο που κατά τη γνώμη σας θα βοηθούσε στη "δημιουργία" αναγνωστικού κοινού;

"Κατ' αρχήν θα ήθελα να θίξω το θέμα το βιβλιοθηκών. Δεν υπάρχουν κι αν υπάρχουν δε λειτουργούν.Ο εργαζόμενος, ο μισθοσυντήρητος δεν έχει δυνατότητα να διαβάσει, δανειζόμενος. Εμείς πιστεύουμε ότι ο εργαζόμενος που μπορεί να καταφύγει σε μια βιβλιοθήκη, τελικά θα μάθει να ζει με το βιβλίο. Και τελικά όλος αυτός ο κόσμος πάλι σε μας γυρίζει και αγοράζει βιβλία".

- Οι προσπάθειες του ΕΚΕΒΙ για τη δημιουργία βιβλιοθηκών δεν είναι αποτελεσματικές;

"Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου κάνει θετικά βήματα. Αλλά δε θα έλεγα ότι στον

τομέα της ίδρυσης ή της ενίσχυσης βιβλιοθηκών έχει κάνει ουσιαστικά πράγματα. Και επειδή το αναφέρατε, ήθελα να πω ότι δεν είναι δυνατόν να κάνει πράγματα χωρίς τη στενή συνεργασία του υπουργείου Παιδείας. Γιατί, όταν μιλάμε για βιβλιοθήκες κατ' αρχήν πρέπει να τις φτιάχνουμε μέσα στο φυσικό τους χώρο που είναι το σχολείο. Εκεί καλλιεργούμε την ανάγνωση.Πρέπει, επίσης, να λάβουμε υπόψη μας ότι είμαστε μια χώρα της οποίας ηγλώσσα κατανοείται από λίγο κόσμο. Μέχρι σήμερα δεν εκμεταλλευτήκαμε τον απόδημο ελληνισμό και κυρίως τις παρευξείνιες χώρες, ένα ζωντανό κομμάτι, που και μιλάει τη γλώσσα και διψάει για τα ελληνικά γράμματα".

- Η ΠΟΕΒ σκέφτεται να αναλάβει κάποιες πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη των βιβλιοθηκών;

"Στις 13-14 Μάη οργανώνουμε ένα διήμερο με θέμα τις βιβλιοθήκες στην ελληνική εκπαίδευση.Θα δούμε πώς λειτουργεί μια βιβλιοθήκη στις χώρες της Ευρώπης, τη σχολική βιβλιοθήκη στη διδακτική πράξη, θα μιλήσουμε για τηδικτατορία του ενός και μοναδικού βιβλίου.Είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη, όπου στο σχολείο για κάθε μάθημα έχουμε ένα και μοναδικό βιβλίο. Αυτό έγινε σε μια εποχή - στη διδακτορία - όπου το ζητούμενο ήταν να ελέγχονται και να λογοκρίνονται οι ιδέες.Σήμερα, δεν είναι δυνατόν η εκπαίδευση να βασίζεται σε αυτό το σύστημα. Θα μιλήσουμε, επίσης, για το πώς τα 21 δισ. που δίνει η Κοινότητα για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση θα γίνουν βιβλία και δε θα γίνουν μόνο υπολογιστές, επειδή το αποφάσισαν τα ελληνικά και ξένα μεγάλα συμφέροντα που προσδιορίζουν την τύχη του τόπου. Οταν μιλάμε για βιβλιοθήκες πρέπει να τις φτιάχνουμε και όχι να ασχολούμαστε μόνο με το λογισμικό υλικό. Κι αυτό χρειάζεται, αλλά είναι χρήσιμο μόνο όταν υπάρχουν βιβλία. Δεν μπορείς να κάνεις μηχανοργάνωση βιβλιοθηκών χωρίς βιβλία!

Και βέβαια, θα συζητήσουμε πώς θα εμπλουτίζουμε τις βιβλιοθήκες με βάση το τι θέλει ο κόσμος, με διαφάνεια και με κριτήρια αξιολόγησης. Η Μαθητική Πρόνοια, που κάνει αγορές βιβλίων και οι αποφάσεις που έχει πάρει είναι θέμα εισαγγελέα, διότι λειτουργούν σαν ένας τρόπος εξαγοράς συνειδήσεων".

- Οι μικροί και μεσαίοι εκδότες καθώς και τα μικρά και μεσαία βιβλιοπωλεία αντέχουν στον ανταγωνισμό;

"Εδώ υπάρχουν μια σειρά προβλήματα. Κατ' αρχήν παίρνει διαστάσεις το

παρεμπόριο μέσω της φωτοτυπίας.Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα είμαστε η πρώτη χώρα στον κόσμο στην κλεψιτυπία πνευματικών δικαιωμάτων.Και αυτό συντείνει, ώστε να μη διευρύνεται η αγορά του βιβλίου. Μην ξεχνάτε ότι το βιβλίο πωλείται πια με κουπόνια από εφημερίδες και περιοδικά, με αποτέλεσμα να συρρικνώνονται τα μικρά βιβλιοπωλεία,ενώ κάποια άλλα που έχουν εμπλακεί με το Πρακτορείο Τύπου έχουν γίνει σαν "φιλιππινέζες του Μπερλουσκόνι".Βιβλία πωλούνται ακόμα και στα σούπερ - μάρκετ, με αποτέλεσμα τα βιβλιοπωλεία εκτός από βιβλία να πουλάνε δεκάδες άλλα πράγματα για να επιβιώσουν.Δεν υπάρχει καμία υποδομή, ούτως ώστε οι χιλιάδες τίτλοι να βρίσκουν το αναγνωστικό τους κοινό. Συνεπώς, γρήγορα τα βιβλία παλιώνουν, ενώ εμφανίζονται κάποια μπεστ σέλερ, που κατακλύζουν την αγορά. Επίσης, υπάρχουν εκδότες, που, εκδίδοντας πολλά βιβλία ανταγωνίζονται οι ίδιοι τον εαυτό τους, με αποτέλεσμα να περνάνε απαρατήρητοι πολλοί σημαντικοί τίτλοι.

Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε τη ζωή στις μεγάλες πόλεις που έγινε αφόρητη. Τη μείωση των εισοδημάτων των μισθωτών και συνταξιούχων, αλλά και την αύξηση της ανεργίας των επιστημόνων, που στο παρελθόν υπήρξαν ένα σταθερό αγοραστικό κοινό. Σημειώστε ότι οι διατακτικές που είχαν κατακτήσει οι εκπαιδευτικοί, ώστε να μπορούν να αγοράζουν κάποια βιβλία για την επιμόρφωσή τους καταργήθηκαν.Είναι δυνατόν σε μια πατρίδα που όλα αλλάζουν να μη γίνεται επιμόρφωση και το βασικό εργαλείο, το βιβλίο, να μην είναι κι αυτό κομμάτι της επιμόρφωσης;

Κι ακόμα πρέπει να μας κάνει να σκεφτούμε σοβαρά την "οδυνηρή" κατ' εμέ κατάληξη ενός πολύ θετικού μέτρου. Υστερα από πιέσεις δικές μας η πολιτεία, μέσω της Εργατικής Εστίας, δίνει τη δυνατότητα αγοράς κάποιων βιβλίων από τους εργαζόμενους. Δεν μπορούσα, όμως, ποτέ να διανοηθώ ότι στο τέλος του έτους θα επιστρέφονταν χρήματα από αυτά που διατίθονταν για αγορά βιβλίων.Νομίζω ότι θα μπορούσε να είχε ξεκινήσει μια καμπάνια, ώστε τα 400 εκ. που δίνονταν αρχικά να γίνουν ακόμα και 2 δισ. Θα μπορούσαν να οργανώσουν τέτοια καμπάνια τα εργατικά κέντρα και με τη συνεργασία τη δική μας".

- Τι μπορείνα γίνει, ώστε να απεμπλακεί η παραγωγή και η αγορά του βιβλίου. Ποιοι είναι οι άμεσοι στόχοι της Ομοσπονδίας;

"Ο κλάδος παλεύει και αγωνίζεται για την Ενιαία Τιμή Βιβλίου.Δεύτερον, να επανέλθουν οι διατακτικές.Να σταματήσει η μάστιγα της φωτοτυπίας. Θα πρέπει να λειτουργήσουν βιβλιοθήκες. Κυρίως, όμως, πρέπει να αυξηθούν τα κονδύλια τόσο για την Παιδεία όσο και τον Πολιτισμό.Οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες ετοιμάζουν μια σειρά δραστηριοτήτων. Στις άμεσες πρωτοβουλίες μας είναι να κάνουμε κάποιες θεματικές εκθέσεις χωρίς πωλήσεις.Πρέπει να σας πω ότι ο κλάδος αυτή τη στιγμή είναι ενωμένος και θα προχωρήσει σε κοινή έκθεση στο Πεδίον του Αρεως, τώρα και το Σεπτέμβρη.Οι δύο Σύλλογοι των Βιβλιοπωλών μετέχουν στην Ομοσπονδία με κοινές επιτροπές. Ετοιμάζουμε, επίσης, μια μεγάλη τράπεζα πληροφοριών,ώστε να λειτουργήσει μέσα στο 1997 το ηλεκτρονικό εμπόριο. Επιτυχημένη είναι, εξάλλου, και η παρουσία μας στις εκθέσεις του εξωτερικού. Πήγαμε για πρώτη φορά μετά από 25 χρόνια στην έκθεση της Λιψίας. Αναβαθμίσαμε την παρουσία μας στην έκθεση της Μπολόνια και ετοιμαζόμαστε για τη Φραγκφούρτη. Θα πάμε και στο Βελιγράδι, ξανά, όπως και στην Κύπρο και στοχεύουμε να φτάσουμε στον απόδημο ελληνισμό της Αυστραλίας. Θέλουμε, επίσης, να προωθήσουμε βιβλία στις παρευξείνιες χώρες. Και θα 'λεγα ότι σε συνεργασία με το ΕΚΕΒΙ χρειάζεται να εκσυγχρονίσουμε τα βιβλία. Ετοιμάζουμε μια μεγάλη μελέτη - πρόγραμμα, που θα αφορά στο βιβλίο, χωρίς να είναι η ουρά άλλων προγραμμάτων και άλλων συμφερόντων.Θα 'λεγα ακόμα ότι για να πετύχουμε αυτά χρειαζόμαστε τη συναίνεση των δημιουργών, αλλά και του αναγνωστικού κοινού. Καλούμε τα σωματεία των λογοτεχνών, αλλά και τους εκπαιδευτικούς να αγωνιστούν.

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ