Τα μέτρα αυτά είναι μέτρα που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), ιδιαίτερα μέσω της "Λευκής Βίβλου" (ΛΒ). Τον πρώτο καιρό, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ διαβεβαίωνε, ότι δε θα εφαρμόσει τη ΛΒ. Επικαλούνταν, μάλιστα, την "αρχή της επικουρικότητας", που τάχα επέτρεπε στις κυβερνήσεις να μην την εφαρμόσουν. Τώρα έρχεται η κυβέρνηση του εκσυγχρονιστή πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, για να προωθήσει την πιστή εφαρμογή της ΛΒ.

Υπενθυμίζουμε ορισμένες από τις προδιαγραφές της "Λευκής Βίβλου". Μείωση του μισθολογικού κόστους με πλήρη "ευελιξία" στην αγορά εργασίας και μείωση του μη μισθολογικού κόστους με μείωση των φόρων επί της εργασίας και των κοινωνικών εισφορών, κυρίως των εργοδοτών. Η μείωση πρέπει να αφορά, κατά πρώτο λόγο, τις εισφορές που χρηματοδοτούν τις δαπάνες για τις κατώτερες συντάξεις, τα οικογενειακά επιδόματα και τις ασθένειες και, επίσης, τις εισφορές του λιγότερο ειδικευμένου εργατικού δυναμικού με τα μικρότερα επίπεδα αμοιβών. Δημιουργία μιας δεύτερης αγοράς εργασίας για τους εργαζόμενους χαμηλών επαγγελματικών προσόντων και όλους τους νέους εργαζόμενους, άνδρες και γυναίκες, με μειωμένο ή μεταβλητό ωράριο εργασίας, με μερική απασχόληση και με μειωμένες αμοιβές και κοινωνικές εισφορές.

Με τις "ευέλικτες" μορφές εργασίας κλπ. δε θα αντιμετωπιστεί, φυσικά, η ανεργία. Αντίθετα, θα μοιραστεί σε περισσότερους εργαζόμενους και θα γενικευτεί η υποαπασχόληση και η φτώχεια. Στις χώρες της Κοινότητας, στις οποίες πάρθηκαν ήδη κάποια από τα μέτρα αυτά (Ισπανία, Γαλλία κ. ά. ) δεν υπήρξε μείωση της ανεργίας. Τα μέτρα ευνόησαν απλά τις επιχειρήσεις.

Οι μειώσεις στα εισοδήματα των εργαζομένων, η ανεργία και η επέκταση των "ευέλικτων" μορφών εργασίας θα έχουν έμμεσες, αλλά εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στα έσοδα του ΙΚΑ και άλλων Ταμείων. Για τη μερική απασχόληση, να σημειωθεί τούτο: Αν στην Ευρώπη σημαίνει ίσως μισή εργασία και μισή ασφάλιση, στη χώρα μας, κατά κανόνα, θα σημάνει μισή εργασία, αλλά καμιά ασφάλιση. Οι εργοδότες στη χώρα μας δεν ασφαλίζουν παραδοσιακά τους μερικώς απασχολούμενους, όπως και τους απασχολούμενους στο φασόν, τους ξένους εργάτες κ. ά. Ηδη, η εισφοροδιαφυγή προς το ΙΚΑ και τα επικουρικά ταμεία των μισθωτών ιδιωτικού τομέα από τη μη κανονική ασφάλιση των εργαζομένων με πλήρη απασχόληση (απόκρυψη ύψους μισθών, υπερωριών κ. ά. ) υπολογίζεται σε 100 δισ. δρχ., η διαφυγή εσόδων από τη μη ασφάλιση εξ ολοκλήρου των εργαζομένων με μερική απασχόληση (200.000), εποχιακά (150.000), στο φασόν (200.000) κ. ά. υπολογίζεται σε 200 δισ., των ξένων εργατών (500.000) σε 200 δισ. και των ανέργων (450.000) σε 180 δισ. Αν προσθέσουμε και τις παγωμένες οφειλές, που, μαζί με τα πρόσθετα τέλη, ξεπερνούν τα 800 δισ., βλέπουμε ότι οι οικονομικές απώλειες του ΙΚΑ και των επικουρικών ταμείων μισθωτών ιδιωτικού τομέα ανέρχονται σε αστρονομικά ποσά.

Με την επέκταση, λοιπόν, των "ευέλικτων" μορφών εργασίας, τις νέες μειώσεις στα εισοδήματα των εργαζομένων και τις μειώσεις εργοδοτικών εισφορών, είναι φανερό ότι θα συντριβεί πλήρως η οικονομική βάση των Ταμείων μισθωτών ιδιωτικού τομέα και κυρίως του ΙΚΑ, που αποτελεί τον κορμό της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας, την απαντοχή 780.000 συνταξιούχων και 5.500.000 ασφαλισμένων για ασθένεια.

Τα μέτρα για την κοινωνική ασφάλιση αναβάλλονται για αργότερα, λέει η κυβέρνηση. Ποια θα είναι αυτά τα μέτρα; Κατά τις προτάσεις παραγόντων και συμβούλων της κυβέρνησης, που τελευταία είδαν το φως της δημοσιότητας, πρόκειται για αύξηση των ορίων ηλικίας στα 65, για άνδρες και γυναίκες, μείωση της κύριας σύνταξης στο 60% των μέσων αποδοχών τελευταίας δεκαετίας, χωρίς δώρα εορτών, μείωση της επικουρικής σύνταξης στο 20% κ. ά. και ουσιαστικά για επέκταση του ασφαλιστικού καθεστώτος - εκτρώματος για τους ασφαλιζόμενους από 1.1.1993 και στους παλιούς ασφαλισμένους. Πρόκειται δηλαδή για ένα δεύτερο καίριο χτύπημα στο θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης. Οσοι τελικά θα καλύπτονται από το θεσμό θα παίρνουν συντάξεις ίσες με το 1/3 περίπου των σημερινών συντάξεων.

Ο λεγόμενος "κοινωνικός αποκλεισμός" θα έχει, πολύ σύντομα, αισθητή παρουσία και στη χώρα μας και θα αφορά μεγάλες ομάδες εργαζομένων. Για την αντιμετώπιση του "κοινωνικού αποκλεισμού", η κυβέρνηση φαίνεται να προωθεί τη λεγόμενη "κοινωνική αλληλεγγύη", μια νέα ισορροπία στο κοινωνικό κράτος, όπως είπε ο υφυπουργός Εργασίας Χρ. Πρωτόπαππας, με παροχές στους έχοντες ανάγκη. Πρόκειται για βοηθήματα πρόνοιας, τύπου ΕΚΑΣ, τα οποία θα παρέχονται σε όσους δε συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και το πολύ και στους λαμβάνοντες πολύ χαμηλές συντάξεις. Το κράτος, όμως, θα περιορίζει τη δική του προνοιακή δράση και θα ενθαρρύνει πρωτοβουλίες κοινωνικές, θα κινητοποιεί ομάδες, ιδρύματα κλπ., ώστε να αναλαμβάνουν μέρος του κόστους της "κοινωνικής αλληλεγγύης". Τέλος, όσους εργαζόμενους θα μπορούν να πληρώσουν θα τους παραπέμπει στις ιδιωτικές ασφαλίσεις. Οπως είπε ο πρωθυπουργός, ένας καλά εφοδιασμένος νέος εργαζόμενος (απασχολήσιμος) μπορεί να αναλάβει περισσότερο ο ίδιος τις ευθύνες για την ασφάλισή του, τη στέγαση και την υγειονομική του περίθαλψη, με αντίστοιχη μείωση των ευθυνών του κράτους.

*Ο Χρ. Ρουπακιώτης είναι πρώην υποδιοικητής του ΙΚΑ.