Μουσείο Ελλης Αλεξίου

Μουσείο της συγγραφικής οικογένειας Στυλιανού Αλεξίου

Τι να πρωτοπώ για ό,τι αφορά στο Μουσείο ΑΛΕΞΙΟΥ (στην οδό Σαπφούς 49, στην Καλλιθέα); Κι από πού να πρωταρχίσω; Πώς ιδρύθηκε; Ποιοι οι στόχοι του; Και ποιοι οι επιδιωκόμενοι κόποι του;

Ας ξεκινήσω απ' την αρχή. Την Ελλη Αλεξίου και τον Μάρκο Αυγέρη τους γνώρισα τότε που κάθονταν στην οδό Αλωπεκής, το 1966. Το 1967 έγινα αιτία να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα στην οδό Θεσπρωτέως 1, στη γειτονιά μου. Οι σχέσεις μας ήταν καθημερινές και πολύ εγκάρδιες.

Η Ελλη Αλεξίου δεν είχε παιδιά. Πού να φανταστώ ότι γρήγορα θα αποκτούσε πολλά παιδιά, και ιδιαίτερα κόρες! Αυλή των θαυμαστριών είχε σχηματιστεί γύρω της. Ανάμεσά τους, αργότερα, ήρθε η Ευγενία Ζήκου. Μια σοβαρή κοπέλα, συνετή και εχέφρων, με ξανθά μαλλιά και μεγάλα λαμπερά γκριζογάλανα μάτια. Βέβαια, στην ηλικία ταίριαζε για εγγονή της Ε. Αλεξίου.

Γρήγορα, η Ελλη Αλεξίου ξεχώρισε την Ευγενία Ζήκου. Ο δεσμός τους γίνεται όλο και πιο στενός. Η Ε. Ζήκου αφοσιώνεται στη "Δασκάλα", την "εκλεκτή των Γραμμάτων". Είναι η εποχή που η Ε. Ζ. μπαίνει ουσιαστικά στο χώρο της λογοτεχνίας. Μεταφράζει από τα γαλλικά το βιβλίο του HERVE VILLERE, "Υπόθεση ειδικού Τμήματος".

Τον Ιούνη του 1973, πέθανε ο Μάρκος Αυγέρης. Αμέσως η Ε. Ζ. ρίχνεται με τα μούτρα στη συγκέντρωση υλικού, που έχει σχέση με τη ζωή, το έργο, τις πνευματικές δραστηριότητες του μεγάλου κριτικού, του ποιητή, του βαθυνούστατου στοχαστή Μάρκου Αυγέρη.

Δύο χρόνια, χωρίς ανάπαυση, δούλεψε η Ε. Ζήκου για να φέρει σε πέρας τούτο το επίτευγμα. Γιατί, για επίτευγμα πρόκειται. Το "ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΜΑΡΚΟ ΑΥΓΕΡΗ" δεν είναι μόνο άθλος, είναι και μια προσφορά ανεπανάληπτη για την πνευματική Ελλάδα.

Στον πρόλογο του βιβλίου, διαβάζουμε είκοσι τέσσερα ονόματα των κορυφαίων δημιουργών των Γραμμάτων και των Τεχνών, που αποτελούν την τιμητική Επιτροπή του ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΑΥΓΕΡΗ.

Από τις 380 σελίδες του βιβλίου, παρελαύνουν οι μεγαλύτεροι διανοητές της χώρας μας, αλλά και φίλοι και θαυμαστές, που με τη γνώμη τους συμβάλλουν, ώστε να πλησιάσουμε περισσότερο τον πραγματικό Αυγέρη. Κι ακόμα, οι συνεντεύξεις, οι κριτικές, οι μελέτες, οι αποχαιρετιστήριοι λόγοι και τα ποιήματα τα αφιερωμένα στον Μάρκο Αυγέρη και τα οποία αναφέρονται στο βιβλίο, μας πληροφορούν για του "Λόγου το Αληθές".

Μετά την έκδοση του βιβλίου, η Ε. Ζήκου αφιερώνεται στο έργο της Ε. Αλεξίου, αλλά και στην ίδια την Αλεξίου. Δε λείπει σχεδόν από το σπίτι της. Συγκεντρώνει υλικό, αποδελτιώνει ό,τι χρήσιμο έχει δημοσιευτεί, που σχετίζεται με τη ζωή και την προσφορά στην παιδεία, στα Γράμματα, στη λογοτεχνία της Ε. Αλεξίου.

Μετά το θάνατο της Ε. Αλεξίου, η Ε. Ζήκου δόθηκε ολόψυχα στην ίδρυση του Μουσείου της οικογένειας Αλεξίου. Αλλωστε, αυτή ήταν και η επιθυμία της Ε. Α. Ομως, για να υλοποιηθεί τούτη η επιθυμία, απαιτούνταν επιμονή, υπομονή, χρόνος, μόχθος και, κυρίως, θέληση. Αυτά όλα τα διέθετε η Ε. Ζ. Με κίνητρο την αγάπη της και την αφοσίωσή της στην αγαπημένη "δασκάλα", άρχισε τον αγώνα.

Πριν απ' όλα, ετοιμάστηκε το διαμέρισμα στην οδό Σαπφούς 49 στην Καλλιθέα που είχε πάρει η Ε. Αλεξίου ως αντιπαροχή για το σπίτι της, όπου άλλοτε κατοικούσε. Το διαμέρισμα διαμορφώθηκε με πολλή προσοχή και σύνεση. Και αφού μεταφέρθηκαν από το διαμέρισμα της οδού Θεσπρωτέως 1 τα βιβλία, οι πίνακες και όλη η οικοσκευή, άρχισε η μεγάλη δουλιά. Το κάθε τι έπρεπε να τοποθετηθεί σωστά, ώστε το νέο διαμέρισμα να αντιγράφει πιστά το παλιό.

Και αφού όλα τελείωσαν, η Ε. Ζ. συστήνει αστική εταιρία, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Τα μέλη της εταιρίας απαρτίζονταν από την ιδρύτρια Ευγενία Ζήκου, τον Πέτρο Σπεντζόπουλο, τον Δημήτρη Γκιώνη, τον Νίκο Ρίγγα και τον εκδότη Θανάση Καστανιώτη.

Μια γνωστοποίηση της Ε. Ζ., διά του υπουργείου Παιδείας, σε όλα τα σχολεία της χώρας, αναφέρεται στον προορισμό, στην αποστολή και τους σκοπούς του Μουσείου Αλεξίου.

Κύριος σκοπός του Μουσείου είναι να διασωθούν όλα όσα έχουν σχέση με το έργο, την πνευματική, την πολιτιστική, την κοινωνική ζωή της οικογένειας Αλεξίου και των συγγενών της: Ελλης Αλεξίου, Γαλάτειας Καζαντζάκη (αδελφής), Λευτέρη Αλεξίου (αδελφού), Μάρκου Αυγέρη (συζύγου της Γαλάτειας) και Βάσου Δασκαλάκη (πρώην συζύγου της Ελλης).

Στην επέτειο των εκατό χρόνων από τη γέννηση της Ελλης Αλεξίου, γίνονται τα εγκαίνια του "Μουσείου Αλεξίου". Η Ε. Αλεξίου γεννήθηκε στις 22 του Μάη το 1894. Επειδή η ημερομηνία έπεφτε Κυριακή, τα εγκαίνια έγιναν στις 26 του Μάη, το 1994. Από τότε λειτουργεί το μουσείο κανονικά. Εξι με εφτά μέρες το μήνα είναι ελεύθερο για το κοινό και για τα παιδιά ολόκληρη τη μέρα.

Δύο Τετάρτες το μήνα, την πρώτη και την τρίτη, επισκέπτονται το μουσείο μαθητές, συνοδευόμενοι από τους δασκάλους τους. Η επίσκεψη διαρκεί μιάμιση ώρα. Αυτό επαναλαμβάνεται αρκετές φορές την ίδια μέρα. Κοντά διακόσια παιδιά επισκέπτονται το μουσείο την ίδια Τετάρτη.

Η Ε. Ζ. ενημερώνει τους μαθητές, μιλώντας για τη ζωή, το έργο, την προσφορά της οικογένειας Αλεξίου στην Παιδεία, στα Γράμματα, στη Λογοτεχνία, στην κοινωνία, αλλά και για τους αγώνες της. Μετά, ακούγεται η φωνή της Ε. Αλεξίου από κασέτα που διαβάζει η ίδια διήγημά της. Τέλος, γίνεται η επίσκεψη του χώρου.

Γεμάτοι οι τοίχοι από πίνακες, και κυρίως από ποιήματα ποιητών, αφιερωμένα στην Ε. Αλεξίου. Ολα κορνιζαρισμένα ομοιόμορφα και τοποθετημένα αρμονικά.

Ανάμεσα στις ερωτήσεις των μαθητών, είναι και η ερώτηση, "γιατί η κ. Ελλη Αλεξίου έχει τόσα σφυροδρέπανα;"

Μετά την ξενάγηση, η Ε. Ζήκου προσφέρει στα παιδιά, μπισκότα και σοκολάτες, κάτι που θα έκανε η Ε. Αλεξίου, αν ζούσε.

Το μουσείο έχουν επισκεφθεί πολλά σχολεία απ' όλη την Ελλάδα και πολλά γκρουπ εκπαιδευτικών.

Στις 24 του Μάη 1996, στην αίθουσα του σχολικού συγκροτήματος Καλλιθέας, μετά από εισήγηση του Αντώνη Σαμαράκη, μίλησε η Ιφιγένεια Χρυσοχόου για το έργο της Ελλης Αλεξίου.

Στις 7 του Δεκέμβρη του 1996, έγινε Ημερίδα στην ίδια Αίθουσα τελετών του σχολικού συγκροτήματος Καλλιθέας. Η αίθουσα ήταν στολισμένη με πορτρέτα της Ελλης Αλεξίου, αλλά και με ζωγραφιές και κειμενάκια των παιδιών - όλα με αγάπη και τρυφερότητα για τη "Δασκάλα των γραμμάτων μας".

Στην Ημερίδα μίλησαν ο Πέτρος Σπεντζόπουλος για την Ελλη Αλεξίου, η Ιφιγένεια Χρυσοχόου για τον Λευτέρη Αλεξίου, ο Κώστας Στεριόπουλος για τον Βάσο Δασκαλάκη, ο Νεοκλής Σαρρής για τον Μάρκο Αυγέρη, ο Μιχάλης Μερακλής για την Γαλάτεια Καζαντζάκη. Χαιρέτισε η Ευγενία Ζήκου, και τέλος ο εκ των διευθυντών του σχολικού συγκροτήματος Πέτρος Σπανός.

Πριν αρχίσει η Ημερίδα, ο δήμαρχος της Καλλιθέας, κ. Γ. Κυριόπουλος έκανε τα αποκαλυπτήρια της επιγραφής, με την οποία το 2ο και το 17ο Δημοτικό Σχολεία θα ονομάζονταν με ομόφωνη απόφαση του Σχολικού Συμβουλίου: "Σχολικό συγκρότημα "Ελλη Αλεξίου"".

Η πρόταση - εισήγηση του Σχολικού Συμβουλίου, που ομόφωνα είχε γίνει αποδεκτή, τέλειωνε με τούτα τα λόγια:

"...Η Ελλη Αλεξίου αφιέρωσε τη ζωή της, υπηρετώντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια... Η προσθήκη του ονόματός της δίπλα στην αριθμητική ονομασία των σχολείων μας αποτελεί ελάχιστο δείγμα εκτίμησης και τιμής για την προσφορά της στην ελληνική εκπαίδευση...".

Ετσι εκπληρούνται οι σκοποί της Ε. Ζήκου, με τη βοήθεια βέβαια των άξιων εκπαιδευτικών.

Ωστόσο, το "Μουσείο Αλεξίου" οφείλεται πέρα για πέρα στην Ευγενία Ζήκου. Τούτο το επίτευγμα των επιτευγμάτων οφείλεται αποκλειστικά στην κόρη της Αλεξίου, όπως αποκαλούσε τότε εν ζωή την Ευγενία Ζήκου. Νομίζω ότι δέκα κόρες εξ αίματος δε θα κατόρθωναν κάτι τέτοιο. Ισως και να μην είχαν τέτοιο όραμα.

Με το "Μουσείο Αλεξίου", το όνομα των Αλεξίου, χάρη στην ιδρύτριά του, δε θα ξεχαστεί. Αυτός ήταν και είναι και ο σκοπός της Ε. Ζήκου. Κι η ίδια μάς λέει: "Σκοπός μου: Η προβολή του έργου των Αλεξίου, αλλά και κυρίως αυτό, η συνεχής προσπάθεια, με όλους τους τρόπους, να παραμείνει άσβηστη η μνήμη, το έργο και τα οράματα της Ελλης, του Αυγέρη, της Γαλάτειας...".

Ιφιγένεια ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ