Μέσα από αυτό το πρίσμα και με βάση τις δεδομένες συνθήκες, που συνομολογήθηκε η Συμφωνία Σημίτη - Ντεμιρέλ στη Μαδρίτη (αμερικανική διαμεσολάβηση, νέα στρατηγική του ΝΑΤΟ), οι ανησυχίες για το τι πραγματικά συμφωνήθηκε και τι πραγματικά σημαίνει το εν λόγω κείμενο γίνονται υπαρκτοί φόβοι. Εκ των προτέρων πρέπει να είναι καθαρό ότι δεν μπορεί κανείς να είναι αντίθετος στην εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ομως, εδώ δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο, κάθε άλλο μάλιστα. Σε καμία περίπτωση δεν οδηγεί σε εξομάλυνση η ολομέτωπη υποχώρηση στις τουρκικές διεκδικήσεις και η εναπόθεση στους Αμερικανούς της εξασφάλισης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
***
Με τη συμφωνία - πλαίσιο, που ανακοινώθηκε, αναγνωρίζονται οι τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο ως ισοδύναμες με τα νόμιμα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Αυτό ούτε υπερβολή είναι, ούτε κάτω από το γράμμα της κοινής ανακοίνωσης κρύβεται. Προκύπτει σαφώς από τα όσα γράφονται. Γίνεται λόγος για "σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία τους".Αναγνωρίζονται έτσι, στην ουσία, οι τουρκικές απαιτήσεις στο Αιγαίο. Η χρήση των λέξεων "ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα" δεν επιδέχεται άλλες ερμηνείες, είναι αποκαλυπτική. Αν ο "σεβασμός", για τον οποίο γίνεται λόγος, αφορούσε τα κυριαρχικά δικαιώματα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, δε θα γινόταν η χρήση των παραπάνω όρων, αλλά θα περιοριζόταν στον όρο "νόμιμα".
Με τον τρόπο αυτό ορίζεται το πλαίσιο διχοτόμησης του Αιγαίου,αφού παραμερίζονται τα νόμιμα συμφέροντα της κάθε χώρας, όπως αυτά καθορίζονται από το Διεθνές Δίκαιο (χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, υφαλοκρηπίδα, FIR) και στη θέση τους μπαίνουν τα "ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντά" της. Πάγια επιδίωξη της τουρκικής πλευράς, με την υποστήριξη των Αμερικανών, είναι η έναρξη διαλόγου στη βάση των "ζωτικών συμφερόντων και ενδιαφερόντων" της σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Αυτό γιατί τα νόμιμα τουρκικά δικαιώματα στο Αιγαίο περιορίζονται, εξαιτίας της... ύπαρξης των ελληνικών νησιών, τα οποία, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, οριοθετούν την ελληνική κυριαρχία μέχρι απέναντι από τις τουρκικές ακτές.
Γίνεται αποδεκτή η τουρκική άποψη περί Αιγαίου - ζωτικού χώρου πέρα και άσχετα από τα όσα προβλέπουν οι ισχύουσες συνθήκες (Συνθήκη Λοζάνης) και το Διεθνές Δίκαιο. Ολα αυτά βέβαια είναι η αρχή, βάζουν τις βάσεις και θα ακολουθήσουν τα επόμενα βήματα. Ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή των αμερικανόπνευστων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που υποτίθεται πως έχουν απορριφθεί, επειδή οδηγούν στη συγκυριαρχία - διχοτόμηση του Αιγαίου.
***
Στο μεταξύ απ' όσους έχουν αναλάβει ρόλο προπαγανδιστή της Συμφωνίας Ντεμιρέλ - Σημίτη προβάλλονται διάφορα, στη βάση της λογικής "άλλα λόγια...". Μιλάνε για θετικό βήμα διαλόγου. Μα το ζητούμενο δεν είναι η έναρξη διαλόγου, αλλά το αντικείμενο του διαλόγου αυτού και οι προϋποθέσεις. Εξάλλου, πάγιος φόβος της ελληνικής πλευράς ήταν να μην εξαναγκαστεί να οδηγηθεί σε διάλογο υπό την απειλή μάλιστα και θερμού επεισοδίου. Τώρα οδηγείται σε διάλογο υπό την προϋπόθεση νομιμοποίησης των τουρκικών διεκδικήσεων ("ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα").
****
Κυριάκος ΖΗΛΑΚΟΣ
Η συμφωνία που ανακοινώθηκε δεν είναι γενικά και αόριστα το πλαίσιο ενός ελληνοτουρκικού διαλόγου, φιλίας και καλής γειτονίας με βάση τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Αντίθετα με τις αρχές που θέτει το κείμενο ανατρέπονται βασικοί κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και στη θέση τους μπαίνει το ιμπεριαλιστικό "δίκαιο" της PAX AMERICANA που θέτει υπεράνω των νομίμων συμφερόντων μιας χώρας τα "ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα".