Τετάρτη 28 Ιούνη 2006
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
Θέατρο
Ιψεν, Κάφκα και «Μικρή Πόρτα»

«Νόρα» από τη «Σαουμπίνε»

Διαχρονικό δραματουργικό σύμβολο των δικαιωμάτων της γυναίκας για την ισότητά της στην κοινωνία, στην εργασία και την οικογένεια, θα παραμένει - όσο και όπου θα υπάρχει ταξική κοινωνία - το αριστουργηματικό, ιψενικό κοινωνικό και ψυχολογικό δράμα «Νόρα» (ή «Το σπίτι της κούκλας»). Παρά τις αυταπάτες, με τη σημερινή - άνευ αντίπαλου δέους - «παλινορθωμένη» καπιταλιστική βαρβαρότητα και την ποικιλόμορφη εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η γυναίκα είναι ο πιο «αδύνατος κρίκος» και όπου κατέκτησε κάποια δικαιώματα. Γι' αυτό, το έργο του «θεμελιωτή» του κριτικού κοινωνικού ρεαλισμού στην ευρωπαϊκή δραματουργία ξαναγίνεται οικουμενικό και επίκαιρο. Παιδί πτωχευμένης αστικής οικογένειας, έχοντας βιώσει από έφηβος την ανάγκη αλλά και την αφυπνιστική δύναμη της βιοπάλης, μυημένος, στη Γερμανία, από επαναστάτες διανοούμενους-θαυμαστές της θεωρίας του εξόριστου τότε Μαρξ στις σοσιαλιστικές ιδέες, με τα έργα του ξεσπαθώνει κατά της κοινωνικής, ηθικής, θεσμικής αθλιότητας της άρχουσας τάξης. Δύο χρόνια μετά το χαρακτηριστικά επαναστατικό έργο του «Τα στηρίγματα της κοινωνίας» (1877), γράφοντας τη «Νόρα», καταγγέλλει την αστική κοινωνία και για την ενδοοικογενειακή καταδίκη της γυναίκας ως «αντικειμένου», υποταγμένου στον άνδρα, χωρίς δικαιώματα βούλησης και δράσης. Ο Ιψεν δεν αρκέστηκε στην καταγγελία. Μέσω της ηρωίδας του εξέφρασε και την ανάγκη διεκδικητικής «εξόδου» και πορείας κάθε γυναίκας (και όχι μόνο της εργατικής τάξης) προς την εργασιακή και κοινωνική της χειραφέτηση. Τα μέσα της αστικής τάξης επιτέθηκαν στο έργο του, γιατί η Νόρα, κόρη πτωχευμένης αστικής οικογένειας, μάνα δυο παιδιών, παύει να είναι η «κούκλα» του άντρα της. Επειδή ως γυναίκα δε δικαιούται δανεισμού, για να σώσει τη ζωή του αγαπημένου, βαριά άρρωστου, τραπεζοϋπαλλήλου άντρα της, ερήμην του δανείζεται, πλαστογραφώντας την υπογραφή του μόλις πεθαμένου πατέρα της και πληρώνει το χρέος, κάνοντας μεγάλη οικονομία και πουλώντας κρυφά εργόχειρά της. Οταν ένας εκβιαστής αποκαλύπτει το «έγκλημά» της στον, διευθύνοντα πια την τράπεζα, άντρα της, εκείνος αντί να εκτιμήσει τη θυσία της, εξαγριώνεται και την ταπεινώνει πλήρως, σκεπτόμενος μόνο μη θιγεί η ανδρική και διευθυντική «τιμή» του, αλλά όταν εκλείπει αυτός ο κίνδυνος, ξαναθέλει την «κούκλα» του. Τότε, ακριβώς, η Νόρα παίρνει την τολμηρή απόφαση να τον εγκαταλείψει, αφήνοντάς του και τη φροντίδα των παιδιών, και μόνη να βιοποριστεί και χειραφετηθεί.

Η εκτενής επισήμανση του κοινωνικού μηνύματος του έργου οφείλεται στην ακύρωση και στρέβλωσή του, χάριν ενός εντυπωσιοθηρικού «εκσυγχρονισμού για τον εκσυγχρονισμό», από τη - λεπτοδουλεμένη σκηνοθετικά και ερμηνευτικά είναι αλήθεια - παράσταση του σπουδαίου γερμανικού θεάτρου «Σαουμπίνε», σε σκηνοθεσία του φημισμένου Τόμας Οστερμάγιερ. Η εκσυγχρονιστική ερμηνεία αθάνατων δημιουργημάτων του παρελθόντος, αναντίρρητα, είναι και θεμιτή και αναγκαία. Αρκεί να μην αλλοιώνονται τα βασικά χαρακτηριστικά των προσώπων και το μήνυμά τους. Ο Οστερμάγιερ έφερε το έργο και τα πρόσωπα στο σήμερα, έως υπερβολής. Λ.χ., ο σύζυγος της Νόρας Τόρβαλντ είναι γιάπης. Ο καρκινοπαθής γιατρός Ρανκ μετατρέπεται σε μπαϊσέξουαλ και πεθαίνει από ΕΪΤΖ. Επίκεντρο της υπερβολής η, αλά Λάρα Κροφτ νευρωτική κινησιολογικά και ψυχολογικά, Νόρα, η οποία δεν εγκαταλείπει απλώς τον άντρα της, αλλά «τρελαμένη» τον σκοτώνει. Με αυτή την «εκσυγχρονιστική», κατά Οστερμάγιερ, «επανάσταση» της Νόρας, μάλλον θα τρίζουν τα κόκαλα του Ιψεν...


ΘΥΜΕΛΗ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Νέες παραστάσεις(2010-12-04 00:00:00.0)
Ιψεν, Σαίξπηρ, Οσμπορν(2010-03-31 00:00:00.0)
Τέλος και αρχή παραστάσεων(2006-03-02 00:00:00.0)
«Εντα Γκάμπλερ» στο «Κάππα»(2004-12-15 00:00:00.0)
Απελευθέρωση(2001-01-17 00:00:00.0)
Το δικαίωμα στο όνειρο(1998-11-13 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ