Η πρόληψη ξεκινά απ' τα πρώτα βήματα του παιδιού και ιδιαίτερο ρόλο έχει να παίξει το σχολείο

Οι τραγικοί θάνατοι νεαρών χρηστών τοξικών ουσιών προσέλκυσαν, τότε, τους προβολείς της δημοσιότητας στο θέμα της εξάρτησης. Στις 8.4.1997 το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) με ανακοίνωσή του υπογράμμιζε: «Ο θάνατος δεν είναι απαραίτητα η μοιραία κατάληξη της εξάρτησης». Καταθέτοντας την εμπειρία του απ' τις θεραπευτικές τους το ΚΕΘΕΑ τόνιζε: « Υπάρχει διέξοδος απ' την εξάρτηση. Αδιάψευστοι μάρτυρες αυτής της πραγματικότητας είναι τα εκατοντάδες άτομα που ολοκλήρωσαν τα προγράμματά μας και σήμερα αποτελούν ενεργά μέλη της κοινωνίας μας».

Εκείνη τη φορά ο συχνά επαναλαμβανόμενος κύκλος «Θάνατοι - ανησυχία - κινδυνολογία - πανικός - "ξεφούσκωμα" - λησμονιά μέχρι τους επόμενους θανάτους», φάνηκε να σπάει.

Η τότε ηγεσία του υπουργείου -καθώς και ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης- επικέντρωσαν στην πρόληψη. Ετσι στις 9.4.1997 η ηγεσία του υπουργείου Υγείας έκανε ανακοινώσεις μεταξύ των οποίων ήταν και τα εξής:

• Την επόμενη τριετία (δηλαδή μέχρι το 2000) θα ιδρυθούν Κέντρα Πρόληψης σε κάθε νομό της χώρας και για το 1997 σε 2 νομούς ανά Υγειονομική Περιφέρεια. Για το λεκανοπέδιο Αττικής και το Νομό Θεσσαλονίκης τα Κέντρα Πρόληψης θα λειτουργούν ανά συγκρότημα όμορων δήμων, ανάλογα με τους πληθυσμούς. Τα Κέντρα Πρόληψης ιδρύονται με συμβάσεις τριετούς διάρκειας μεταξύ του Οργανισμού κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) και Νομαρχιακής - Τοπικής Αυτοδιοίκησης - επιστημονικών ή άλλων τοπικών φορέων.
• Ιδρύονται, εντός του 1997, από τον ΟΚΑΝΑ πέντε νέα θεραπευτικά προγράμματα (εκ των οποίων τρία στους Νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης) και δύο προγράμματα άλλης θεραπευτικής προσέγγισης, χωρίς τη χορήγηση υποκαταστάτων, στην Αχαΐα και την Κρήτη.

Σήμερα παραμονή της Παγκόσμιας Μέρας κατά των Ναρκωτικών και ο απολογισμός εκείνων των εξαγγελιών παρουσιάζει χάσματα και αντιφάσεις απ' την ίδια την κυβέρνηση.

Ο απολογισμός είναι ασαφής και για την ίδια την κυβέρνηση.

Στις 15.3.2000 ο Κ. Σημίτης παρουσίασε στο Ζάππειο τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ για το «Νέο Κοινωνικό Κράτος». Αναφερόμενος στα ναρκωτικά είπε μεταξύ των άλλων και τα εξής: «Επεκτείνουμε ταυτόχρονα τις πολιτικές πρόληψης. Δημιουργήσαμε 35 κέντρα πρόληψης σε 29 νομούς της χώρας, ενώ προγραμματίζεται η ταχεία λειτουργία άλλων 45 κέντρων».

Στις ολοσέλιδες προεκλογικές καταχωρήσεις του ΠΑΣΟΚ στις εφημερίδες γινόταν λόγος για «40 Κέντρα πρόληψης», ενώ υπήρχε και η.... δέσμευση για «την ολοκλήρωση Πανελλαδικού Δικτύου Κέντρων Πρόληψης κατά των ναρκωτικών».

Αυτές οι διαφορές και τα χάσματα απλώς πιστοποιούν ότι η πρόληψη έμεινε στα χαρτιά. Πέραν του ότι δεν έγιναν Κέντρα Πρόληψης σε όλους τους νομούς και όπου έγιναν υπολειτουργούν, ενώ οι εργαζόμενοι σε ορισμένα από αυτά μένουν απλήρωτοι για μήνες. (Στα Γιάννινα λόγου χάρη πληρώθηκαν μετά από έξι μήνες).

Τα τρία Κέντρα με υποκατάστατα μεθαδόνης -που στην πιλοτική τους μορφή είχαν ως τελικό στόχο την απεξάρτηση- λειτούργησαν, αλλά συνολικά τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Απ' τα άλλα προγράμματα λειτούργησε μόνο εκείνο της Πάτρας.

Ετσι, η κυβέρνηση προσανατολίζεται στην επέκταση των προγραμμάτων με νέα υποκατάστατα σε προγράμματα καθαρά συντήρησης, τη στιγμή που η πολυτοξικομανία αποκτά εκρηκτικές διαστάσεις.

Πέρα απ' τον οικονομικό στραγγαλισμό των θεραπευτικών κοινοτήτων του ΚΕΘΕΑ και του «18 Ανω» η κυβέρνηση φαίνεται να οδηγεί στο περιθώριο και τον ίδιο τον ΟΚΑΝΑ. Το τμήμα που έχει την εποπτεία των κέντρων πρόληψης δεν είχε ποτέ περισσότερα από τρία ή τέσσερα άτομα προσωπικό.

Ετσι αυτό τον καιρό μελετάται η ανάθεση της υποστήριξης και η εποπτεία αυτού του τομέα στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ). Δηλαδή ένα απ' τα πιο νευραλγικά κομμάτια του ΟΚΑΝΑ βαίνει προς... υποκατάσταση.

Πέρα απ' όλα τ' άλλα, η κυβέρνηση επιχείρησε να χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο τους εργαζόμενους ΟΚΑΝΑ, για να καταργήσει τις συλλογικές συμβάσεις (ΣΣΕ), τις διαιτητικές αποφάσεις και τις αποφάσεις των δικαστηρίων. Ετσι αρνήθηκε πεισματικά από το περασμένο καλοκαίρι να εφαρμόσει την απόφαση του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) για την εφαρμογή ΣΣΕ στον ΟΚΑΝΑ, ενώ ταυτόχρονα κατέφυγε στα δικαστήρια για την αναστολή εν πρώτοις και στη συνέχεια την ακύρωση.

Και επειδή η κυβέρνηση δεν ήταν σίγουρη για την αποτελεσματικότητα της δικαστικής οδού, προχώρησε και στην έκδοση μιας υπουργικής απόφασης (31.3.1999), με την οποία ενέτασσε τους εργαζόμενους του ΟΚΑΝΑ σε έναν τύπο ενιαίου μισθολογίου του Δημοσίου.

Χρειάστηκαν οι πολύμηνοι αγώνες των εργαζομένων στον ΟΚΑΝΑ, για να αναγκαστεί η κυβέρνηση να εφαρμόσει την απόφαση των ΟΜΕΔ και να δηλώσει διά της νέας ηγεσίας ότι θα αποσύρει τις δικαστικές προσφυγές που εκκρεμούν.