Από το σεισμό των 6,4 Ρίχτερ που χτύπησε το 2003 τη Λευκάδα

Σήμερα ο «Ρ» αποκαλύπτει ότι η Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας θεωρεί «πολυτέλεια» και πετσοκόβει σεισμολογικά και γεωλογικά ερευνητικά προγράμματα που ζητούσαν χρηματοδότηση μέσω των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) για τα επόμενα δύο χρόνια.

Κι όλα αυτά όταν η χώρα μας είναι η πιο σεισμογενής της Ευρώπης, αφού εδώ εκλύεται κάθε χρόνο το 50% της σεισμικής δράσης! Αυτό, προφανώς, αφήνει παγερά αδιάφορους και τους αρμόδιους για την Ερευνα και Τεχνολογία του υπουργείου Ανάπτυξης, όπως και γενικότερα με παρόμοια ανευθυνότητα αντιμετωπίζουν εδώ και δεκαετίες το πρόβλημα της αντισεισμικής θωράκισης οι κυβερνήσεις τόσο της ΝΔ, όσο και του ΠΑΣΟΚ...

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του ερευνητικού προγράμματος που υποβλήθηκε για χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου με θέμα, όπως μας αναφέρει ο καθηγητής Γεωλογίας του ΑΠΘ Σπυρίδων Παυλίδης, «Μελέτη των ρηγμάτων και σεισμικής επικινδυνότητας στην περιοχή Βορείου Αιγαίου (Λέσβος - Χίος - Σάμος) σε συνδυασμό με τις σεισμικές πηγές από την πλευρά της Τουρκίας». Το πρόγραμμα υποβλήθηκε σε συνεργασία του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του ΑΠΘ, του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου και του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών.

Παρότι, λοιπόν, μόλις πριν από μερικούς μήνες έγιναν σεισμοί στην περιοχή, που προκάλεσαν ζημιές σε κτίρια στη Χίο και στη Σάμο, το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα απορρίφθηκε μετά ...πολλών επαίνων. Ειδικότερα, από όλα τα ερευνητικά προγράμματα που υποβλήθηκαν για ένταξη στο ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου, εγκρίθηκε τελικά μόνο ένα. Πρόκειται για το πρόγραμμα ιδιωτικής εταιρίας με θέμα «Ανάπτυξη καινοτόμου μεθοδολογίας εκτροφής λαβρακιού βασισμένη στη διαφοροποίηση του φύλου και στη διαχείριση των περιβαλλοντικών συνθηκών εκτροφής»!

Αλλη χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το ΠΕΠ Κρήτης, με τον πρόσφατο σεισμό των 6,9 Ρίχτερ ανοιχτά των Κυθήρων να έχει χτυπήσει τα Χανιά. Εκεί, όπως μας ενημερώνει ο καθηγητής του ΤΕΙ Χανίων Φ. Βαλιανάτος, υποβλήθηκαν πάνω από 20 προτάσεις ερευνητικών προγραμμάτων και σε πρώτη φάση εγκρίθηκαν 10, από τις οποίες, όμως, λείπει αυτή με θέμα «Ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης σεισμικού κινδύνου στο Μέτωπο του ελληνικού τόξου», που υπέβαλαν από κοινού μια σειρά από ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως τα Εργαστήρια Γεωφυσικής του ΤΕΙ Χανίων και του ΑΠΘ, το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ), κ.ά.

Και εδώ οι ιθύνοντες έκριναν πως δεν είναι θέμα προτεραιότητας για τη χώρα μας η έρευνα για τους σεισμούς...

Στο ίδιο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ερευνας και Τεχνολογίας του ΠΕΠ Ιονίων Νήσων «παίχτηκε» άλλο έργο. Εκεί η ΤΕΔΚ Λευκάδας, σε συνεργασία με αναγνωρισμένους επιστήμονες, που αποτελούν την ερευνητική ομάδα (π.χ., τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ, Κ. Μακρόπουλο, τον καθηγητή Β. Παπαζάχο, την καθηγήτρια Ελ. Παπαδημητρίου, τον καθηγητή Γ. Δρακάτο, κ.ά.), υπέβαλε πρόταση για την «Ανάπτυξη δικτύου σεισμολογικών και γεωδαιτικών παρατηρήσεων στην περιφέρεια Ιονίων Νήσων», δηλαδή της πιο σεισμογενούς περιοχής της χώρας.

Αρχικά, όπως μας ενημερώνει ο επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος, Νίκος Σταματέλος, η πρόταση απορρίφθηκε, ενώ εγκρίθηκαν πέντε άλλες προτάσεις. Υστερα όμως από την έντονη αντίδραση που ξεσηκώθηκε, τόσο στο Νομό Λευκάδας, όσο και στην Κεφαλονιά, η Περιφέρεια υποχρεώθηκε να αυξήσει τα κονδύλια του ΠΕΠ και να εντάξει ακόμη τέσσερα ερευνητικά προγράμματα, μεταξύ των οποίων και αυτό. Παρ' όλα αυτά - επισημαίνει ο Ν. Σταματέλος - είναι «δώρον άδωρον», αφού η χρηματοδότησή του περικόπηκε κατά 60% (400.000 ευρώ, αντί 1 εκατ. ευρώ). Το κονδύλι αυτό είναι εντελώς ανεπαρκές για την εγκατάσταση δικτύου σεισμολογικών σταθμών σε όλα τα νησιά του Ιονίου και την παρακολούθηση των δεδομένων.

Είναι και εδώ χαρακτηριστικό ότι μεγαλύτερη χρηματοδότηση πέτυχαν προγράμματα όπως αυτό ιδιωτικής εταιρίας με θέμα την «Ανάπτυξη εμπορικών σιτηρεσίων για την εκτροφή του ερυθρού τόνου», ή το άλλο - πάλι ιδιωτικής εταιρίας - με θέμα «Χρήση καινοτόμων διαιτών για βελτίωση του αρώματος στο λαβράκι», ή άλλης ιδιωτικής εταιρίας με θέμα «Ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος σύνθετων και πολλαπλών κρατήσεων σε τουριστικές επιχειρήσεις των Ιονίων Νήσων με χρήση Grid/Web services».

Τα ερευνητικά προγράμματα, δηλαδή, για την αντισεισμική θωράκιση τα φάγανε τα ...λαβράκια και οι τόνοι και οι ...κρατήσεις ξενοδοχείων!

Θεωρούμε απαραίτητο να σημειώσουμε ότι πιθανά κάποια από τα άλλα προγράμματα που εγκρίθηκαν να είναι σημαντικά για τις τοπικές κοινωνίες. Ωστόσο, οι υπεύθυνοι για τη συνολική αξιολόγηση των προγραμμάτων δε θα 'πρεπε να πάρουν υπόψη και την ιδιαιτερότητα της χώρας από πλευράς σεισμικής δραστηριότητας, πολύ περισσότερο που υπάρχει γενικότερη απαξίωση για τη σεισμική έρευνα, όπως αυτή εκφράζεται από την πολιτική των κυβερνήσεων; `Η μήπως και η αξιολόγηση αυτή επιβεβαιώνει απλώς τον τραγικό αυτό κανόνα;