Ηταν το 1983, όταν η Ορχήστρα Ν. Ιωνίας άρχισε να κάνει τα πρώτα της βήματα. Πόλος έλξης για νέους μουσικούς που είχαν αγάπη και μεράκι για το καλό και προοδευτικό τραγούδι, άρχισε να διευρύνεται με νέα μέλη, για να φτάσει σήμερα - 22 χρόνια μετά - να αριθμεί τριάντα περίπου μουσικούς και να παρουσιάζει ένα αξιοζήλευτο καλλιτεχνικό έργο. Η εξαιρετική εμφάνισή της στο φετινό Φεστιβάλ της ΚΝΕ, μ' ένα αφιέρωμα στο παγκόσμιο κοινωνικό - εργατικό τραγούδι έγινε η αφορμή της κουβέντας μας με τον επικεφαλής της Στέφανο Ψαραδάκο, τον τραγουδιστή και μουσικό Γιάννη Λάρδη και τον μουσικό Στέφανο Ψαραδάκη.

«Η ορχήστρα», λέει ο Στ. Ψαραδάκος, «δημιουργήθηκε το '83 επί δημαρχίας Γ. Δομνάκη, σε ερασιτεχνική βάση. Επέζησε λόγω του ότι από τη μία είχε μια σημαντική στήριξη από τις δημοτικές αρχές, παρέχοντάς της τα μέσα να δουλέψει και από την άλλη λόγω των στόχων που έβαζε κατά καιρούς. Στην αρχή να παίζει σχετικά καλά, με αξιοπρέπεια. Στη συνέχεια, οι στόχοι ανέβαιναν. Το ίδιο και η ορχήστρα, που ολοένα αποκτούσε μεγαλύτερη εμπειρία και καλύτερους μουσικούς. Σήμερα πια, μετά από τόσα χρόνια, έχουμε μουσικούς από τους καλύτερους στο είδος τους. Δεν αμείβονται. Εδώ είναι ένας τρόπος ζωής. Υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται στην ορχήστρα από τότε που δημιουργήθηκε, άλλοι είναι 15 χρόνια... Οι "φρέσκιοι" είναι 3 - 4 χρόνια. Είναι πάρα πολλές οι συναυλίες που έχουμε δώσει αυτό το διάστημα (πάνω από 1.000), όπως και οι συμμετοχές μας σε παγκόσμια φεστιβάλ και διοργανώσεις (Μόσχα, Κορέα, Κούβα κ.α.), έχουμε δισκογραφήσει και ξαναδισκογραφήσει... Ολα αυτά μάς έχουν δέσει και δημιουργούν επιπλέον στόχους. Μπορεί να μην ξέρει τη δουλιά μας πλατιά ο κόσμος, καθώς γι' αυτό χρειάζεται πολύ συγκεκριμένη και οργανωμένη δουλιά. Ομως μπορεί να γίνει. Σήμερα είμαστε μόνοι μας, όμως δε νομίζω ότι δεν υπάρχουν κι άλλοι...».

Ενταγμένος στην ορχήστρα εδώ και 15 χρόνια, ο Γιάννης Λάρδης τονίζει ότι στόχοι της ορχήστρας «είναι η διάδοση του προοδευτικού τραγουδιού και μουσικής και η ανάδειξη της προοδευτικής μουσικής του 21ου αιώνα. Κάτι που δε φαίνεται από πουθενά αλλού. Αυτό προσπαθεί να κάνει το σχήμα - μοναδικό στο είδος του - με μέσα που ουσιαστικά ξεκλέβει, καθώς πλέον δεν τα παρέχει κανένας. Πολλοί θα ήθελαν να έχει διαλυθεί η ορχήστρα - πιθανόν να μην τους βολεύει. Δεν είναι τυχαίο ότι παρότι έχει κάνει τόσα πράγματα είναι ουσιαστικά στην "αφάνεια", ενώ άλλοι με πολύ λιγότερα είναι γνωστοί. Πρόπερσι πήρε το 3ο βραβείο στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Εθνικ Μουσικής στο Ουζμπεκιστάν, ενώ τον περασμένο Αύγουστο πάλι εκεί βγήκαμε όγδοοι ανάμεσα σε 50 χώρες. Κανείς δεν πήρε είδηση. Η ορχήστρα είναι εκτός των κακώς εννοουμένων κυκλωμάτων. Αναγνωρίζοντας την αξία της, πάντως, έχουν έρθει να τραγουδήσουν ή να παίξουν μαζί μας κατά καιρούς γνωστοί καλλιτέχνες. Την ίδια στιγμή, το σύστημα στήνει απέναντί μας ορχήστρες που τις πληρώνει αδρά. Εμείς, πάντως, και καμιά εμφάνιση να μην έχουμε μπροστά μας μαζευόμαστε συχνά για να τα πούμε, να τζαμάρουμε, να γεμίσουμε τις μπαταρίες μας... Εγώ δουλεύω τη νύχτα... Το θεωρώ πολύ σημαντικό να έρθω δυο φορές τη βδομάδα να παίξω εδώ, να ξελαμπικάρει λίγο το μυαλό μου».

«Μεγάλωσα εδώ» δηλώνει ο μουσικός Στέφανος Ψαραδάκης, που ξεκίνησε πριν 16 χρόνια. «Παίζω κρουστά. Η ορχήστρα υπήρξε η αφορμή για να ασχοληθώ με τη μουσική». Ο ίδιος αναφέρει ότι «το 90% της ορχήστρας είναι επαγγελματίες μουσικοί, ενώ οι υπόλοιποι είναι επίσης μουσικοί με σπουδές, αλλά λόγω συνθηκών δεν ασχολούνται επαγγελματικά. Κι εγώ μέχρι να προσληφθώ στη Φιλαρμονική Πειραιά τάισα με πολλές πίτσες τον κόσμο...».

«Τώρα πλέον που η ορχήστρα βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο από πλευράς ποιότητας και απόδοσης, αυτό που χρειάζεται είναι μια καλή προώθησή του», υπογραμμίζει ο Στ. Ψαραδάκος. «Αλλά ποιος θα την κάνει; Μόνο μέσα από ανάλογα γραφεία μπορεί να γίνει, αν κάποιος πιστέψει σε αυτήν και το παλέψει. Γιατί είναι μεγάλο σχήμα, δεν είναι της αρπαχτής των 5-6 ατόμων».

-- Πώς θα γίνει αυτό σε μια εποχή κυριαρχίας του σταρ σύστεμ;

Στ. Ψαραδάκος: «Δε φιλοδοξούμε να σπάσουμε εμείς το υπάρχον κύκλωμα. Το κύκλωμα δε σπάει. Το θέμα είναι να μπορέσεις να δημιουργήσεις έναν άλλο πόλο, που θα κάνει μια άλλη δουλιά, όχι μόνο στη μουσική αλλά γενικότερα στις Τέχνες, ώστε να μπορέσει να δημιουργηθεί ένα άλλο ρεύμα. Πιστεύω ότι το λεγόμενο σταρ σύστεμ δεν είναι μόδα. Αν δούμε το ζήτημα ιδεολογικά και κοινωνικά είναι μια συγκεκριμένη κατεύθυνση που έχει το σύστημα, επιδιώκοντας να εισβάλει σε μια συλλογική συνείδηση για να την κάνει όπως θέλει. Επειδή η Τέχνη είναι προσιτό μέσο και επειδή το σύστημα έχει και τα μέσα για να το κάνει, τελικά έχει διαμορφώσει μια κατάσταση που ενέχει και παρεξηγήσεις. Υπάρχει η αντίληψη, ακόμα και σε προοδευτικούς ανθρώπους, ότι αυτή είναι μια κατάσταση δεδομένη και ότι θα αλλάξει αν αλλάξουν οι συνθήκες. Δεν το θεωρώ αυτό σωστό. Γιατί αν η Τέχνη δε συμμετέχει στη διαδικασία αλλαγής των συνθηκών, δε θα αλλάξουν ποτέ οι συνθήκες.

Αυτό το πράγμα ναι μεν σήμερα κυριαρχεί, αλλά δεν είναι δεδομένο, με την έννοια της νομοτέλειας. Θεωρώ ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκόσμια που έχεις όλες τις αφορμές να φτιάξεις προοδευτικό τραγούδι. Η οικονομική, η πολιτική κατάσταση στον κόσμο, όλα αυτά που συμβαίνουν, είναι αιτίες τού να αντιπαλέψεις ένα σύστημα και μέσα από την Τέχνη. Λέμε ότι δεν έχουμε προοδευτική Τέχνη. Μα, για να μην έχουμε προοδευτική Τέχνη δεν πρέπει να έχουμε αιτίες, που την προκαλούν. Ο κόσμος όμως είναι γεμάτος αιτίες. Εχουμε λοιπόν αιτίες για παραγωγή και δημιουργία προοδευτικής Τέχνης. Το πρόβλημα είναι ότι όσο το κύκλωμα των εταιριών, όλο αυτό το σύστημα που πλασάρει αυτό που κυριαρχεί, έχει κλειστές τις πόρτες σε κάθε προοδευτικό δημιουργό - αυτή εξάλλου είναι η δουλιά του -, δε θα υπάρχει προς τα έξω προοδευτική Τέχνη. Είναι τεχνητό το φαινόμενο».

-- Πώς μπορεί ο προοδευτικός καλλιτέχνης που θέλει να εκφραστεί να το αντιπαλέψει;

«Πρέπει να δημιουργηθεί ένας άλλος πόλος, όπου ο προοδευτικός καλλιτέχνης θα έχει βήμα να εκφράσει τη δουλιά του. Που θα μπορεί να έχει κίνητρα για να κάνει ένα προοδευτικό έργο και αν μη τι άλλο θα μπορεί να το δείξει..».

-- Πώς μπορεί να δημιουργηθεί αυτός ο πόλος;

«Γνώμη μου είναι ότι μόνο οργανωμένες δυνάμεις και μάλιστα πολιτικές μπορούν να δημιουργήσουν τέτοιους πόλους. Μια ομάδα καλλιτεχνών πιθανόν να μην μπορεί να τον δημιουργήσει. Πρέπει να έχεις στήριξη όταν θέλεις να προωθήσεις ένα έργο προοδευτικό, ταξικό, που να περνάει αξίες, να χτυπάει ένα σύστημα. Στην πράξη πώς θα γίνει; Οταν κάτσεις να γράψεις κάτι και μετά δεν ξέρεις τι να το κάνεις, τότε φρενάρεις. Πας πάλι στο λούκι... Εάν δεν ιδωθεί αυτό το πράγμα πολύ συγκεκριμένα, δε θ' αλλάξει η κατάσταση. Καμιά κατάσταση δεν αλλάζει αν δε δουλέψεις για ν' αλλάξει. Για ν' αναπτυχθεί ένα κίνημα χρειάζεται και η Τέχνη. Πάνε παρέα».

«Εμείς πάντως δεν πρόκειται να το βάλουμε κάτω», λέει ο Στ. Ψαραδάκος αναφερόμενος στην ορχήστρα. «Θα ήθελα όμως αυτό το έργο που κάνουμε να μπορούμε να το παρουσιάσουμε κάποιες φορές. Γιατί όταν ετοιμάζεις κάτι και το παίζεις μια φορά, ίσα - ίσα που σου ανοίγει την όρεξη...».