Δεν είναι τυχαίο, ούτε ζήτημα προσώπων και ειδικών, εύστοχων ή άστοχων, χειρισμών, το γεγονός πως κάθε λίγο και λιγάκι έρχεται στην επικαιρότητα η ανάγκη διαχωρισμού της Εκκλησίας από το κράτος. Είναι γιατί έχει καθυστερήσει πολύ και πλέον δημιουργούνται αδιέξοδα. Για παράδειγμα, πριν καλά καλά κοπάσει (σκεπαστεί όπως όπως), για λίγο, η πριν από λίγους μήνες τρικυμία στα διάφορα μέτωπα της Εκκλησίας, μας προέκυψε τώρα το θέμα της «ανωτατοποίησης» των εκκλησιαστικών σχολείων. Ζήτημα, που επιχειρεί να καταργήσει, όχι μόνο κάθε έννοια για την επιστήμη, αλλά και την ισονομία, τη δημοκρατία έως και την πιο κοινή λογική.

Η κύρια αιτία της μεγάλης καθυστέρησης είναι γιατί μέχρι τώρα «το 'να χέρι νίβει τ' άλλο». Δηλαδή, βολεύει, τόσο το αστικό κράτος, όσο και την Εκκλησία. Το μεν κράτος αξιοποιεί την επιρροή και τους μηχανισμούς της Εκκλησίας για να διαιωνίζει την ιδεολογική και πολιτική κυριαρχία του και να εξασφαλίζει - καλλιεργεί τη συναίνεση της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Ταυτόχρονα, η ηγεσία της Εκκλησίας δεν ξεκολλάει από το αστικό κράτος, αφού απολαμβάνει το δικό της μερίδιο στην οικονομική, πολιτική, ιδεολογική ισχύ της κρατικής εξουσίας.

Αρα, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως τόσο η ΝΔ, όσο και το ΠΑΣΟΚ έχουν συστηματικά απορρίψει στην πράξη το αίτημα διαχωρισμού της Εκκλησίας από το κράτος. Για παράδειγμα, και τα δυο κόμματα αρνήθηκαν ακόμη και να συζητήσουν την πρόταση του ΚΚΕ, κατά την τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος, για να καταργηθεί το άρθρο 3 και να αναθεωρηθούν τα υπόλοιπα σχετικά. Οι όποιες ελάχιστες ρυθμίσεις, που «τσιγκούνικα» πέρασαν στο παρελθόν (π.χ. πολιτικός γάμος, ταυτότητες), ήταν αποσπασματικές και υπηρετούσαν τις πιο πολλές φορές διαφορετικές σκοπιμότητες.

Αξίζει να σημειωθεί, για χιλιοστή φορά, αυτό που ο λαός ξέρει από την εμπειρία του και επιβεβαιώνεται από την ιστορία. Πως το ΚΚΕ ουδέποτε διαχώρισε τους εργαζόμενους σε θρησκευόμενους ή μη. Σεβάστηκε πάντα, στην πρακτική και τη δράση του, το θρησκευτικό συναίσθημα και τις παραδόσεις του λαού.

Ο διαχωρισμός της Εκκλησίας από το κράτος είναι υπερώριμη ανάγκη για να κατοχυρωθεί η ελευθερία της συνείδησης. Αυτό, φυσικά, αφορά και την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης. Για να απαλλαχτεί η συνείδηση από έναν πρόσθετο μηχανισμό ιδεολογικής καταπίεσης και χειραγώγησης. Σε καμία περίπτωση, η επιβολή δεν πρέπει να εξασφαλίζει τη θρησκευτική πίστη.

Ετσι, ξεκινώντας αρχικά από το Σύνταγμα, πρέπει να καταργηθούν:

- Η εισαγωγική αναφορά «στο όνομα της Αγίας Τριάδας».

- Το άρθρο 3, που ορίζει ότι κρατούσα θρησκεία είναι η ορθόδοξη. Για να είναι το μέτρο αποτελεσματικό, πρέπει παράλληλα να καταργηθεί ο Ν. 590/1977 περί Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας. Την αναγνωρίζει σαν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και εγκαθιδρύει μιαν εξαιρετικά αντιδημοκρατική οργάνωση και λειτουργία της Εκκλησίας με ισόβιες υπερεξουσίες της ιεραρχίας του αρχιεπισκόπου, φεουδαρχικού τύπου εκκλησιαστικά δικαστήρια, παχυλούς μισθούς και προνόμια για την ιεραρχία κ.ά.

- Το άρθρο 14 παρ. 3α, που επιτρέπει την κατάσχεση εντύπου με εισαγγελική εντολή για προσβολή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας.

- Το άρθρο 16 παρ. 2, που αναγορεύει σε σκοπό της εκπαίδευσης την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης.

- Το άρθρο 18 παρ. 8, που ορίζει ότι δεν μπορούν να απαλλοτριωθούν αγροτικές εκτάσεις και περιουσία ορισμένων μονών και πατριαρχείων.

- Το άρθρο 105, το οποίο ορίζει το ειδικό καθεστώς του Αγίου Ορους. Το καθεστώς θα μπορούσε να καθοριστεί με ειδικό νόμο και όχι με συνταγματική κατοχύρωση.

- Να τροποποιηθεί το άρθρο 33 παρ. 2, που ορίζει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, ορκίζεται στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Το ίδιο πρέπει να τροποποιηθεί το άρθρο 59 περί ορκωμοσίας βουλευτών. Επίσης, να ισχύσει το ίδιο για δημάρχους, νομάρχες, δημοτικούς και νομαρχιακούς συμβούλους.

- Επαναδιατύπωση του άρθρου 13, ώστε να κατοχυρώνει πλήρως την ελευθερία συνείδησης, δηλαδή το δικαίωμα του καθενός να πιστεύει σε οποιαδήποτε θρησκεία ή να είναι άθεος.

Μια σειρά νομοθετικά μέτρα είναι απαραίτητα, ώστε να διαχωρίσουν την Εκκλησία και το κράτος στην καθημερινή ζωή.

- Η σχετική νομοθεσία, που δίνει τη δυνατότητα για πολιτική ονοματοδοσία πρέπει να γίνει υποχρεωτική για κάθε παιδί. Η θρησκευτική ονοματοδοσία μπορεί να αποτελεί προσωπική επιλογή του καθενός.

- Το ίδιο για το γάμο. Η μόνη ισχύουσα νομική πράξη απέναντι στο νόμο και το κράτος πρέπει να είναι ο πολιτικός γάμος, που το τελετουργικό του πρέπει να αναβαθμιστεί. Ο θρησκευτικός γάμος μπορεί να είναι επιλογή των θρησκευόμενων, χωρίς, όμως, επίσημη κρατική ισχύ.

- Η πολιτική κηδεία να αποτελεί εξίσου εναλλακτική δυνατότητα με τη θρησκευτική. Ειδικά μέτρα υποδομής είναι απαραίτητα, όπως επίσης είναι απαραίτητα μέτρα για τη δυνατότητα καύσης των νεκρών.

- Ο θρησκευτικός όρκος πρέπει να καταργηθεί σε όλες τις περιπτώσεις: Δημόσιοι υπάλληλοι, δικαστήρια, βουλευτές, Πρόεδρος της Δημοκρατίας κλπ.

- Να καταργηθεί η θεσμοθετημένη επίσημη παρουσία θρησκευτικών λειτουργών σε πολιτικές τελετές, εορτές κλπ.

- Να καταργηθούν τα θρησκευτικά σύμβολα στις δημόσιες υπηρεσίες και στο στρατό, γιατί παραβιάζουν την αρχή της ελευθερίας της συνείδησης. Το ίδιο ισχύει και για την πρακτική του εκκλησιασμού στο στρατό και τα σχολεία.

- Να καταργηθεί η μεταξική νομοθεσία, που ισχύει έως σήμερα περί προσηλυτισμού.

- Ο διαχωρισμός Εκκλησίας και κράτους θα ισχύσει και για τους μουσουλμάνους πολίτες, με πλήρη σεβασμό στην ελευθερία θρησκευτικής συνείδησης και στα δικαιώματα της μειονότητας.

Επίσης, όσον αφορά την απεμπλοκή της εκπαίδευσης από την Εκκλησία και τη θρησκεία, πρώτα απ' όλα το υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να είναι «και θρησκευμάτων». Επίσης:

- Να καταργηθεί η διαπλοκή του σχολείου με την Εκκλησία, τόσο για τα δημόσια, όσο και για τα ιδιωτικά σχολεία. Επίσης, το ίδιο μέτρο πρέπει να ισχύσει και για τα ελληνικά σχολεία του εξωτερικού.

- Να καταργηθεί η διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών σε όλες τις τάξεις της στοιχειώδους και της μέσης εκπαίδευσης. Αντί για τα Θρησκευτικά πρέπει να διδάσκεται το μάθημα της Θρησκειολογίας σε μια και μόνο τάξη του Γυμνασίου και οι θρησκευτικού περιεχομένου φιλοσοφικές θεωρίες, ενταγμένες στο μάθημα της Φιλοσοφίας σε μια μόνο τάξη του Λυκείου.

- Να μη χρηματοδοτείται από το ελληνικό κράτος με οποιοδήποτε τρόπο κάποια σχολή εκκλησιαστικής ή θρησκευτικής κατήχησης, ούτε μέσα, ούτε έξω από την ελληνική επικράτεια.

- Οποιαδήποτε Εκκλησία που λειτουργεί στα όρια της ελληνικής επικράτειας μπορεί να ιδρύσει και να συντηρεί σχολή ή σχολές για τη μόρφωση και την ανάδειξη των στελεχών της. Αυτές οι σχολές συντηρούνται αποκλειστικά με πόρους της οικείας Εκκλησίας.

- Τα προγράμματα σπουδών των διαφόρων εκκλησιαστικών σχολών διαμορφώνονται ελεύθερα από τις Εκκλησίες που ιδρύουν και συντηρούν οικονομικά τις σχολές τους.

- Καταργείται οποιαδήποτε διδασκαλία στα σχολεία από κληρικούς.

- Οι θεολογικές σχολές των Πανεπιστημίων Αθήνας και Θεσσαλονίκης μεταρρυθμίζονται αντίστοιχα με τις θεολογικές σχολές των πανεπιστημίων του εξωτερικού.

- Οι υπάρχοντες θεολόγοι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης είτε ενσωματώνονται και απορροφούνται από τις ιδιωτικές εκκλησιαστικές σχολές είτε, μετά από αντίστοιχη μετεκπαίδευση διδάσκουν φιλοσοφία, παιδαγωγικά και φιλολογικά μαθήματα.

- Δεν μπορεί με βάση μόνο το πτυχίο της Θεολογικής σχολής να καταλαμβάνονται πανεπιστημιακές έδρες άλλου γνωστικού αντικειμένου (π.χ. Βυζαντινής Ιστορίας, Φιλοσοφίας κλπ.).

Οπωσδήποτε, στις παραπάνω περιπτώσεις, θα απαιτηθεί μια μεταβατική περίοδος, για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των εργαζομένων.

Πάντως, ο κόμπος που ενώνει τα συμφέροντα του κράτους με την Εκκλησία πρέπει να λυθεί με απόλυτα ξεκάθαρο τρόπο. Οι όποιες ενδιάμεσες «λύσεις» μακροπρόθεσμα θα ξανάσφιγγαν τον κόμπο και γι' αυτό απορρίπτονται. Ο σαφής διαχωρισμός είναι για το συμφέρον των θρησκευομένων, του λαϊκού κλήρου, ολόκληρου του λαού. Μόνο ένα ενιαίο σύνολο μέτρων θα κατοχύρωνε το διαχωρισμό σε όλα τα επίπεδα.