Κυριακή 24 Απρίλη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ο Ανθρωπος (5)

Ο Ανθρωπος, λοιπόν, δεν είναι δημιούργημα μιας θεϊκής θέλησης, αλλά το προϊόν της Εξέλιξης. Μια άποψη που, ώσπου να γίνει δεκτή από τον επιστημονικό κόσμο, είχε κι αυτή τις μεγάλες της περιπέτειες. Γιατί, εδώ που τα λέμε, ακόμα και σήμερα μετρούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού τα μουσεία εκείνα της φυσικής ιστορίας που εκθέτουν στις προθήκες τους την αλήθεια. Την αλήθεια που λέει πως όλα τα όντα στον κόσμο έχουν έναν κοινό πρόγονο. Την αλήθεια, με άλλα λόγια, που με απλό τρόπο λέει πως ο Ανθρωπος κατάγεται από τον πίθηκο και γι' αυτό το λόγο πολύ λίγοι θα το δέχονταν έτσι, χωρίς καμιά αντίρρηση, ότι στη μεγάλη φωτογραφία του σαλονιού τους, που δείχνει τον καλοκάγαθο παππού τους, πρέπει να βάλουν το τριχερό πρόσωπο ενός χιμπατζή, όπως, φυσικά, και σε όλα τα σαλόνια του κόσμου. Ας δούμε, λοιπόν, με σύντομο τρόπο πώς ξεκίνησε η ιδέα της Εξέλιξης και τι είναι ακριβώς αυτό που σήμερα παραδέχεται η επιστήμη της Γενετικής, που μελετάει τη σοβαρή αυτή ιστορία. Και πρώτα πρώτα να πω πως βασικό αξίωμα της Εξέλιξης είναι ότι η ζωή δεν είναι τέτοια όπως άρχισε. Οπως ακριβώς και οι κοινωνίες των ανθρώπων, η τεχνολογία, η επιστήμη, η Ιστορία, γενικά. Ωστόσο, άλλο να αντιλαμβάνεται κανείς εμπειρικά ένα φαινόμενο κι άλλο να αποδεικνύει τις διαδικασίες του επιστημονικά, πειραματικά με άλλα λόγια και πάνω σ' αυτό το πείραμα ή την απλή επιστημονική παρατήρηση να θεμελιώσει ένα συμπέρασμα που θα αποτελέσει εντέλει και τη βάση μιας ολόκληρης επιστήμης.

Ο φυσιοδίφης Λαμάρκ, λοιπόν, ιδρυτής το 1793 του Μουσείου της Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο, εντυπωσιασμένος από το μεγάλο αριθμό των απολιθωμάτων που μάζευαν και δημοσίευαν οι παλαιοντολόγοι, έκανε κάποιες εμπειρικές παρατηρήσεις και μελέτησε ψύχραιμα ό,τι είχε διατυπωθεί ως τότε επιστημονικά θεμελιωμένο ή όχι και απαλλαγμένος από κάθε θρησκευτική προκατάληψη οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι όταν άλλαζαν τα περιβάλλοντα έπρεπε να αλλάζουν και οι οργανισμοί τη συμπεριφορά τους για να μπορέσουν να επιζήσουν. Κι αυτό σημαίνει πως όταν αυτοί ακριβώς οι οργανισμοί χρησιμοποιούν για τις ανάγκες της επιβίωσής τους ένα συγκεκριμένο όργανο αυτό αυξάνει σε μέγεθος και ζει περισσότερο. Εφερε, μάλιστα, σαν παράδειγμα το μακρύ λαιμό της καμηλοπάρδαλης, που το μέγεθός του είναι αποτέλεσμα της ανάγκης του ζώου να φτάνει τα φύλλα των δέντρων που αποτελούν τη μοναδική πηγή της διατροφής του. Ο Λαμάρκ βρήκε μεγάλη αντίδραση στις διατυπωμένες απόψεις του, που κανείς τότε δεν πρόβλεπε πως θα αναγνωρίζονταν κάποια μέρα ως οι θεμελιώδεις αρχές μιας ολόκληρης Επιστήμης όχι μόνον σχετικής με τη φυσική ιστορία, αλλά και με την ιστορία της ίδιας της κοινωνίας, της ίδιας της πάλης των ανθρώπων για μια καλύτερη ζωή.

Ιδιαίτερα αντέδρασαν οι σύγχρονοι «συνάδελφοι» του Λαμάρκ, οι Εγγλέζοι φυσιοδίφες, που πίστευαν πως οι αλλαγές του περιβάλλοντος, άρα και οι εξελικτικές διαφοροποιήσεις των οργανισμών ήταν αντανάκλαση της θεϊκής βούλησης. Ετσι ο Λαμάρκ πέθανε φτωχός και αγνοημένος, χωρίς να νιώσει τη βεβαιότητα και τη χαρά πως κάποτε θα αναγνωριζόταν κατά κάποιον τρόπο πρωτοπόρος. Ισως και χωρίς να ξέρει πως πριν από εκείνον, πολλές εκατοντάδες χρόνια πριν από εκείνον, ένας Ελληνας φιλόσοφος, ο Ηράκλειτος, διατύπωσε πολύ απλά τις δικές του αρχές με το πασίγνωστο «Τα πάντα ρει και ουδέν μένει». Η ιδέα της εξέλιξης όμως δεν πέθανε μαζί με το Lamark. Ο R. Champlers το 1844 κυκλοφορεί ένα βιβλίο που έγινε το best seller της εποχής και όπου αναφερόταν όχι με επιστημονικό, αλλά με λογοτεχνικό τρόπο στις ιδέες της Εξέλιξης, για να ακολουθήσει το 1859 η δημοσίευση του βιβλίου «Η Καταγωγή των Ειδών» του Δαρβίνου.

(Συνεχίζεται)


Του
Γιώργου ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ