Τα δύο προσχήματα που χρησιμοποίησε ο βασιλιάς Γκιανέντρα του Νεπάλ για να επιβάλει πραξικόπημα την 1η Φλεβάρη δεν αντέχουν σε κριτική. Η πρώτη δικαιολογία ήταν ότι η κυβέρνηση δεν πέτυχε να φέρει το αντάρτικο του ΚΚ Νεπάλ - Μαοϊκού στο τραπέζι του διαλόγου. Ο ισχυρισμός είναι αστείος για όποιον έχει στοιχειώδη επίγνωση της κατάστασης στη χώρα: το ΚΚΝ-Μ και ο ηγέτης του Πρατσάντα («θυμωμένος») γνωρίζουν καλά ότι η πραγματική εξουσία, ο έλεγχος του στρατού και των δυνάμεων ασφαλείας, βρίσκεται στα χέρια του βασιλιά, όχι της κυβέρνησης που είχε διορίσει/καθαιρέσει/ξαναδιορίσει. Η δεύτερη δικαιολογία που πρόβαλε ο αδίστακτος μονάρχης ήταν ότι η κυβέρνηση και τα κόμματα που τη συγκροτούσαν δεν ήταν «ειλικρινή» όσον αφορά την πρόθεσή τους να διοργανώσουν εκλογές έως τον Απρίλη. Το φραστικό ακροβατικό αυτό μοιάζει ακόμα πιο κακόγουστο χωρατό. Το βασικό εμπόδιο στις εκλογές υπήρξε όλα αυτά τα χρόνια το ίδιο το παλάτι. Το ότι μπορούσαν να γίνουν εκλογές σε μια χώρα, όπου μαίνεται ένας εμφύλιος που έχει κοστίσει - κατά πολύ συντηρητικές εκτιμήσεις - 11.000 ζωές από το 1996 και όπου ο στρατός έχει εξαναγκαστεί να εγκαταλείψει μεγάλο μέρος της επαρχίας στους αντάρτες, θα δυσκολεύονταν να το χάψουν ακόμη και ο Χάμιντ Καρζάι ή ο Ιγιαντ Αλάουι. Γιατί, λοιπόν;

Τι έδωσε την αυτοπεποίθηση στον Γκιανέντρα να αναστείλει όλα τα συνταγματικά δικαιώματα - την έκφραση γνώμης, το δικαίωμα συγκέντρωσης, το δικαίωμα στην πληροφόρηση και την προσωπική ζωή - να βγάλει το στρατό στους δρόμους και να θέσει σε κατ' οίκον περιορισμό όλους τους πολιτικούς ηγέτες (ο Μαντάβ Κουμάρ, ο ΓΓ του ΚΚ Νεπάλ/Ενωμένου Μαρξιστικού Λενινιστικού, ουσιαστικά απήχθη από στρατιώτες την ώρα που έκανε δηλώσεις για τις εξελίξεις), να διακόψει για ημέρες όλες τις τηλεφωνικές και διαδικτυακές συνδέσεις και να απαγορεύσει τις διεθνείς πτήσεις και να στείλει σύμβουλό του να διαμηνύσει στους διευθυντές των εφημερίδων και άλλων ΜΜΕ περίπου ότι ο στρατός θα το χαιρόταν «να σας "εξαφανίσει"», επιβάλλοντας πλήρη και στυγνή λογοκρισία; Η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη. Εν μέρει, αυτή η αυτοπεποίθηση είναι δανεική -δώρο, για την ακρίβεια: Ενισχύθηκε από τουλάχιστον 12.000 αμερικανικά τουφέκια M-16, 5.000 βελγικά υποπολυβόλα FLN και κάπου 20.000 ινδικά τουφέκια, συν δύο-τρία αγγλικά επιθετικά ελικόπτερα, όλα στο καθαγιασμένο πλαίσιο του ιερού «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», οπωσδήποτε. Επίσης, συνέβαλε η ραγδαία αριθμητική αύξηση του Βασιλικού Στρατού (73.000 φέτος από 50.000 πέρσι, θα έχει πιθανότατα 80.000 άνδρες το 2006), που έτυχε ειδικής εκπαίδευσης από «ανεξάρτητους» (ναι, πώς) Αμερικανούς και άλλους Δυτικούς συμβούλους. Συνυπολογιζόμενης της αστυνομίας, διαθέτει 138.000 άνδρες.

Με τέτοια δύναμη απέναντι στους κατ' εκτίμηση 4.000 άνδρες του αντάρτικου του ΚΚΝ-Μ και τους υπολογιζόμενους σε 15.000 υποστηρικτές και συμπαθούντες του, μάλλον ο βασιλιάς μέθυσε από την αλαζονεία της υπεροπλίας. Αυτό που αδυνατεί ή πεισματικά δε θέλει να δει ο μονάρχης, που εκφράζει την ιδιότυπη άρχουσα τάξη του Νεπάλ, είναι τα κοινωνικά αίτια της εξέγερσης. Η χώρα είναι η 14η φτωχότερη στον κόσμο. Την ώρα που ο Γκιανέντρα, ο λαομίσητος γιος και διάδοχός του και μια χούφτα τσιφλικάδες ζουν στη ναρκισσιστική τους χλιδή, 42% του πληθυσμού, κατά τον μάλλον ήπιο υπολογισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας, ζει στην απόλυτη φτώχεια και την εξαθλίωση, ενώ σύμφωνα με την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ανάπτυξης των κερδών των πολυεθνικών, εννοείται) το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα δεν ξεπερνά τα 241 δολάρια. Το «όραμα» της τάξης και της ασφάλειας που επικαλείται ο βασιλιάς (παρά τις φιλότιμες προσπάθειες καλών ανταποκριτών ειδησεογραφικών πρακτορείων να πείσουν για το αντίθετο, μεταδίδοντας συνεντεύξεις απλών χαρωπών καθημερινών ανθρώπων, που όλως τυχαίως υποστηρίζουν αναφανδόν το πραξικόπημα, διότι «οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι», τσουβαληδόν), ελάχιστους αγγίζει στα λαϊκά στρώματα. Αλλο αν, όπως το θέτει ο Economist, ορισμένες ξένες κυβερνήσεις «βλέπουν με συμπάθεια» τις ευγενείς προθέσεις του.

Ο ΟΗΕ και οι κυβερνήσεις της Ινδίας, της Βρετανίας και των ΗΠΑ, μεταξύ πολλών άλλων, χύνουν καυτά κροκοδείλια δάκρυα για τον «κίνδυνο για τη δημοκρατία» στο Νεπάλ, την ώρα που τα βασανιστήρια και οι «εξαφανίσεις» από το στρατό συνεχίζονται ανεξέλεγκτα. Οι πιο γνωστές διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων φροντίζουν να παίρνουν (σχεδόν) ίσες αποστάσεις, μιλώντας για «τρομοκρατία, βασανισμούς και δολοφονίες» από το μαοϊκό αντάρτικο (το τραγικότερο σε αυτό τον αδελφοκτόνο εμφύλιο είναι ότι συχνά πυκνά αντάρτες επιτίθενται σε μέλη του ΚΚΝ/ΕΜΛ). Η μόνη κυβέρνηση από τις τρεις προαναφερθείσες που αποφάσισε να κάνει κάτι, πάντως, ήταν, λογικά, αυτή της Ινδίας, που τορπίλισε μια περιφερειακή σύνοδο που θα τιμούσε με την παρουσία του η εξοχότης του ο βασιλιάς Γκιανέντρα. Ο λόγος που το Νέο Δελχί κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα, πάντως, δεν αφορά τόσο τη «δημοκρατία στο Νεπάλ» και το αν οι πολίτες του ευτυχούν ή όχι, αλλά το πρόβλημα με τις εξεγέρσεις μαοϊκών και αυτονομιστών στα βόρεια κρατίδια της Ινδίας που γειτνιάζουν με το Νεπάλ: Αυτό που ανησυχεί την κυβέρνηση του Κογκρέσου είναι η πιθανή «διάχυση» του πολέμου, με το «χειρότερο δυνατό» για τους Ινδούς σενάριο να είναι αυτό της νίκης των ανταρτών. Βάσει αριθμών, μοιάζει απίθανο να πραγματωθεί, αλλά εξίσου απίθανη είναι η «καθοριστική νίκη» του βασιλικού στρατού και το να «συρθούν», σύμφωνα με τη συνετή προτροπή του πρέσβη Μάικλ Μαλινόφσκι (των ΗΠΑ, φυσικά) πριν από περίπου ένα χρόνο, οι αντάρτες «στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

Φυσικά, οι κυβερνήσεις που είχαν συμφέρον γνώριζαν πολύ καλά τι ετοιμαζόταν. Ο «Economist» το είχε προαναγγείλει ξερά: Η ξένη στρατιωτική βοήθεια, έγραψε, «βοηθά να περιορίζεται η μαοϊκή απειλή. Αλλά επίσης ενισχύει εκείνους στο στρατόπεδο του βασιλιά που νομίζουν ότι η στρατιωτική επικράτηση είναι δυνατή και ότι θα ήταν ευκολότερο να πετάξουν τη δημοκρατική διακόσμηση. Ο υπουργός πληροφόρησης... άφησε υπονοούμενα για μια πιο "αυταρχική" κυβέρνηση... πολλοί περιμένουν ότι ο βασιλιάς και ο στρατός θα αναλάβουν αμεσότερη εξουσία και, ρίχνοντας το φταίξιμο στον εμφύλιο, θα αναστείλουν πολλές δημοκρατικές ελευθερίες». (Το απόσπασμα είναι από το τεύχος με ημερομηνία 2 Δεκεμβρίου 2004 του περιοδικού - στου οποίου τη σύνταξη, κατά βάσιμες πληροφορίες, δε βρίσκονται ούτε μέντιουμ ούτε χαρτορίχτρες).

Ενώ ο βασιλικός στρατός άρχισε ήδη μαζικές επιχειρήσεις, ενώ οι ΗΠΑ επί της ουσίας ευνοούν τις εξελίξεις ίσως στο πλαίσιο της πολιτικής στρατηγικής περικύκλωσης της Κίνας, ενώ οι Κινέζοι σιωπούν, ενώ η Ινδία ανησυχεί για το Ούταρ Πραντές, το Μάντια Πραντές και το Αντρα Πραντές και τη Δυτική Βεγγάλη και το Μπιχάρ (όπου δρουν ανάλογων ιδεολογικών αναφορών αντάρτικες ομάδες) κι ενώ οι κυβερνήσεις του Μπαγκλαντές και του Πακιστάν το χαίρονται, προκύπτει ένα ερώτημα, που είναι και το σοβαρότερο.

Τα πολιτικά κόμματα, τα στελέχη των οποίων βρίσκονται τώρα υπό διωγμό, ήταν ένας από τους βασικούς «πονοκεφάλους» του Γκιανέντρα και των στρατιωτικών του. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων το είπε ξεκάθαρα: «Τώρα μπορούμε να επιτεθούμε αποκλειστικά στους μαοϊκούς... χωρίς να πρέπει να ανησυχούμε για το τι γίνεται στους δρόμους, τις λαϊκές διαδηλώσεις». Στους κόλπους των κομμάτων, που λειτουργούν από το 1990 στο πλαίσιο μιας Βασιλευομένης Δημοκρατίας, πηγή ακόμα μεγαλύτερων ανησυχιών για το παλάτι και το στρατό ήταν οι πολύ πιο ριζοσπαστικοποιημένες νεολαίες τους, οι οποίες, εξάλλου, είχαν ουσιαστικά πυροδοτήσει τη διαδικασία που οδήγησε στην «παραχώρηση» από το παλάτι της νομιμοποίησης των κομμάτων. Το ΚΚΝ-Μ έκανε, λίγο μετά το νέο παλατιανό πραξικόπημα, την πρόταση στα κόμματα να συγκροτήσουν κοινό, ενιαίο μέτωπο για την πλήρη ανατροπή της βασιλείας, την απαλλαγή της χώρας από τη φεουδαρχικού τύπου μοναρχία. Το ερώτημα είναι αν και υπό ποιους όρους μπορεί να γίνει αυτό.