Ενα σημαντικό κεφάλαιο που λείπει από τις Θέσεις, είναι το θέμα του ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Το θέμα αυτό, σύντροφοι, το θεωρώ από τα σοβαρότερα, με την έννοια της διάδοσης των ιδεών της κοσμοθεωρίας μας. Στα 63 χρόνια της πορείας μου στο κίνημα και στα 62 της κομματικής μου ηλικίας δε θυμάμαι ποτέ, ακόμη και τις πιο σκοτεινές περιόδους να μην αξιοποιούμε τους ανθρώπους της Τέχνης και των Γραμμάτων, αλλά κυρίως να παράγουμε τον Πολιτισμό από τους ίδιους τους απλούς αγωνιστές. Δεν ήταν πάντα μόνο οι μεγάλοι αναγνωρισμένοι ποιητές, συγγραφείς, δημοσιογράφοι κλπ. Τα χιλιάδες τραγούδια που γράφτηκαν (και ευτυχώς έχουνε διασωθεί) τα περισσότερα είναι γραμμένα από απλούς αγωνιστές. Δεν έχει περάσει περίοδος (εκτός της τελευταίας δεκαετίας) και γεγονός που να μην έχει αποτυπωθεί σε τραγούδι.

Ποιος αλήθεια ξέρει, πως, ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΟΧΙ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ του τραγουδιού για τον Αρη τα έγραψαν παιδιά από 10-13 χρόνων που κρυμμένα μέσα στα σκίνα παρακολουθούσαν τη μάχη του Μικρού Χωριού; Το περίφημο τραγούδι για το Φοίνικα των φυλακών Αβέρωφ (ένα άλλο μεγάλο θέμα που αφήσαμε να τις γκρεμίσουν) που γύρω του χόρεψαν όλες οι μελλοθάνατες πριν από την εκτέλεση, από απλές αγωνίστριες γράφτηκε.

Αμέτρητα παραδείγματα θα μπορούσαν να αναφερθούν. Στάθηκα ιδιαίτερα στο τραγούδι, γιατί, απαντώντας άμεσα στο κάθε γεγονός που το απέδιδε ανάλογα, σατιρικά, πονεμένα, ρομαντικά, ηρωικά, κάθε φορά έδινε ανάλογο κουράγιο και βέβαια όλες οι άλλες μορφές τέχνης, θέατρο, «Ηνωμένοι Καλλιτέχνες» από τους καλλιτέχνες που κάθε βράδυ τους περιφρουρούσε η «λαϊκή αυτοάμυνα» από τις επιθέσεις χιτών, παρακρατικών, συνεργατών των καταχτητών, κι όμως το θέατρο κάθε βράδυ ήταν γεμάτο, κράτησε ως το Φθινόπωρο νομίζω του 1947 και το ρεπερτόριο του κάλυψε όλα τα είδη του θεάτρου απ' την κωμωδία μέχρι μεγάλα ιστορικά και δραματουργικά έργα, κλείνοντας το Γενάρη του 1948 που έπιασαν τον Κατράκη και άλλους, παίζοντας στο θέατρο «Βρετάνια» το «Στρατηγό Μακρυγιάννη».

Στον τομέα της κινηματογραφικής τέχνης, μπορεί τότε να μην προλάβαμε να γυρίσουμε έργα, όμως όσοι ζούνε ακόμη θα θυμούνται τι γινόταν στους κινηματογράφους, που είχαν το κουράγιο να αρχίσουν την εισαγωγή σοβιετικών ταινιών με τα κλασικά αριστουργήματα του Αϊζενστάιν και άλλων, το αξέχαστο έγχρωμο παραμύθι «Το πέτρινο λουλούδι» και στην περίοδο 53 - 67 στον «Εσπερο» που τις είχε κατ' αποκλειστικότητα, αλλά και όπου αλλού προβάλλονταν οι σειρές δεν είχαν τελειωμό μπροστά στα ταμεία από την ώρα που άνοιγαν ως το κλείσιμο.

Μια ακόμα σημαντικότατη συμβολή στον Πολιτισμό από το 55 - 67 ήταν η μελοποίηση από τους μεγάλους μα και μικρότερους συνθέτες του έργου των βάρδων της ποίησης που έγινε κτήμα του λαού. Αλήθεια, πόσοι θα 'ταν αυτοί που θα γνώριζαν σ' αυτή την έκταση, τη «Ρωμιοσύνη» το «Αξιον εστί», τον Βάρναλη, τον Λόρκα και μια ακόμη σειρά Ελλήνων και ξένων ποιητών; Ενα τόσο σημαντικό ξεκίνημα με τέτοια αποτελέσματα εδώ και πολλά χρόνια σταμάτησε. Κι όμως τότε δόθηκαν πραγματικές μάχες για την καθιέρωση του κάθε έργου που εμφανιζόταν, έμειναν και θα μείνουν, γιατί μίλαγαν στην καρδιά και την ψυχή, βοηθούσαν στον αγώνα. Και σήμερα μ' αυτά αγωνιζόμαστε, αντιστεκόμαστε. Να πόσο επίκαιρο είναι το παλιό σύνθημα «Πολεμάμε και τραγουδάμε».

Πιστεύω πως είναι ανάγκη τώρα, πριν από το Συνέδριο, να γίνει μελέτη με τις όποιες δυνάμεις διαθέτουμε στους χώρους του Πολιτισμού και να τεθούν συγκεκριμένες προτάσεις, για ένα ξεκίνημα και σ' αυτή την προσπάθεια ας μην μείνουν απ' έξω οι εργαζόμενοι. Θα είχαν ίσως αξιόλογες γνώμες να καταθέσουν. Αλλωστε ας μην ξεχνάμε πως πρώτος όρος πολιτισμού είναι πως κάθε άνθρωπος ικανός για εργασία πρέπει να έχει μια θέση στην παραγωγή. Στο εκμεταλλευτικό, βέβαια σύστημα πρέπει αυτό το δικαίωμα να το κερδίζει με σκληρό αγώνα.

Η όποια, λοιπόν, μορφή πολιτισμού θα βοηθάει σ' αυτόν τον αγώνα γιατί είναι σημαντική και απαραίτητη η γνώμη τους.

Τελειώνοντας με αυτό το θέμα, θα ήθελα να ρωτήσω πώς λειτουργεί η «Πολιτιστική Κίνηση», αν σωστά λέω τον τίτλο; Είναι μόνο για να οργανώνει τις όποιες, πετυχημένες πιθανόν, αλλά πανάκριβες συναυλίες και όταν κάποιοι φορείς, και μάλιστα ιστορικοί, ζητήσουν τη βοήθειά της, αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις, πόσα κλπ.

Πιστεύω πως είναι ανάγκη να έχουμε γνώση τι κάνει ποιοι είναι οι στόχοι του φορέα για να κρίνουμε τη θετική ή αρνητική προσφορά του.

Πιστεύω, σύντροφοι, πως πρέπει και μπορούμε και σήμερα να δημιουργήσουμε λαϊκό πολιτισμό, αρκεί να ξεκινήσουμε και να βάλουμε σωστές βάσεις, δύσκολο ΝΑΙ, αδύνατο ΟΧΙ και με προσανατολισμό πως και σ' αυτές τις δύσκολες συνθήκες οι αγώνες μικροί ή μεγάλοι δε σταμάτησαν. Τόσο οι κομμουνιστές όσο και ένα μέρος εργαζομένων πήρε μέρος, απέκτησε μια εμπειρία που του δίνει το δικαίωμα της πρωτοπορίας, αλλά και της ευθύνης.

Οι άνθρωποι, λοιπόν, της Τέχνης και του Πολιτισμού θα τους βοηθήσουν, αν μαζί τους κάνουν τον αγώνα τραγούδι, θέατρο, ποίηση, θα έχει γίνει ένα βήμα στο ξεκίνημα για την έφοδο προς τους ουρανούς, έστω και αν αυτός ο ουρανός τώρα, είναι σκοτεινός, μαύρος, γκρίζος. Εχει όμως θαυμάσιες χρυσοκίτρινες και μπλε περιόδους που η έφοδος θα τις κάνει σταθερές και μόνιμες να περάσουν οι στρατιές των αγωνιστών της ειρήνης και της ζωής, φέροντες στους λαούς το πιο δίκαιο οικονομικοκοινωνικό πολιτικό σύστημα ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ.

Μαρία Κυριακίδου