Το σύστημα των επιχορηγήσεων ανέτρεψε ουσιαστικά το «σκηνικό». Ανεξάρτητα από τα ψεγάδια του συστήματος, τα επιμέρους λάθη και ίσως κάποιες αδικίες στις επιλογές, η ενίσχυση κάποιων λεγόμενων περιφερειακών θιάσων όχι τυχαία, αλλά με βάση την καλλιτεχνική και μακρόχρονη προσφορά, κατόρθωσε να ανατρέψει το μέχρι τότε θεατρικό τοπίο. Πολλοί από τους θιάσους εφαρμόζουν με συνέπεια και συνέχεια μια πολιτική ρεπερτορίου, προσφέροντας μια άλλη αισθητική και ποικιλία έργων. Αυτά τα περιφερειακά θέατρα, με τις δουλιές τους, άλλο περισσότερο και άλλο λιγότερο, επέφεραν αλλαγές στη νοοτροπία, τους προσανατολισμούς και στην αντίληψη παραγωγής και σε άλλα θέατρα, ακόμη και σε πολλά από τα λεγόμενα εμπορικά.

Οι επιχορηγήσεις σε καμιά περίπτωση δεν είναι «κρατική επιχορήγηση της ύπαρξης κάποιων καλλιτεχνών», όπως κάποιοι ισχυρίζονται, προκειμένου να βάλλουν κατά του θεσμού αυτού. Οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες, ενισχυόμενοι, δικαιώνουν το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Γιατί αν αυτοί οι κύριοι που ισχυρίζονται κάτι τέτοιο είχαν δει παραστάσεις των θιάσων αυτών που επιχορηγούνται, δε θα είχαν τέτοιες απόψεις. Επιχορηγείται η «ύπαρξη» του θεάτρου Τέχνης, της Στοάς, του Απλού, του Ανοιχτού, του θεάτρου του Νότου, του Αμφιθεάτρου, το Κυκλάδων, ή το Κεφαλληνίας και το Εξαρχείων, αλλά και αρκετά άλλα θέατρα, όπως το Σημείο, το Πολιτεία, κ.ά.; Εχουν δει παραστάσεις τους όσοι - επί της ουσίας - ισχυρίζονται ότι δεν είναι αναγκαία η κρατική συμβολή στη σύγχρονη θεατρική τέχνη;

Και, εν πάση περιπτώσει, ανεξάρτητα από προσωπικές απόψεις, το υπουργείο Πολιτισμού δε θα πρέπει να επηρεάζεται, αλλά να έχει καθαρή και ξάστερη πολιτική για κάθε τέχνη. Το ΥΠΠΟ πρέπει να γνωρίζει ότι ο θεσμός των επιχορηγήσεων συνέβαλε αποφασιστικά και στη δημιουργία μιας νέας γενιάς ηθοποιών και σκηνοθετών που έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στο ελληνικό θέατρο.

Και αν κάποιοι νομίζουν ότι οι επιχορηγήσεις παίζουν το ρόλο ενός «φιλανθρωπικού ιδρύματος», από την πλευρά της πολιτείας ή ενός «ταμείου ανεργίας», κάνουν μεγάλο λάθος. Η οικονομική υπόσταση των θιάσων αυτών ασφαλώς και δε στηρίζεται αποκλειστικά στη συνδρομή της πολιτείας. Η συνδρομή αποτελεί ενίσχυση και στήριξη προς την κατεύθυνση να μην περιορίζονται οι θίασοι αυτοί στο ανέβασμα όσο το δυνατό φτηνότερων παραγωγών, ολιγοπρόσωπων, αλλά οι παραστάσεις τους να είναι ανάλογες των σύγχρονων προσδοκιών και προβληματισμών. Είναι λάθος να νομίζουν κάποιοι ότι οι θίασοι που επιχορηγούνται κυνηγούν το θεατή με το τουφέκι και γι' αυτό πρέπει να τους βοηθάει η πολιτεία. Μπορεί μια παράσταση να πάει πάρα πολύ καλά και να διώχνει κόσμο ή λιγότερο καλά. Ετσι κι αλλιώς πρόκειται για ένα ρίσκο, για ένα στοίχημα που μπορεί να πετύχει ή να μην έχει την τύχη των προσδοκιών τους. Σε καμιά περίπτωση όμως η πολιτεία δεν επιχορηγεί όσους δεν κάνουν εισιτήρια.

Επειδή, λοιπόν, πολλά αιωρούνται περί κατάργησης του θεσμού των επιχορηγήσεων και είναι ιδιαίτερα ύποπτο το γεγονός ότι το ΥΠΠΟ και ο υπουργός δεν ξεκαθαρίζουν τη θέση τους επί του θέματος, οι άνθρωποι του πολιτισμού πρέπει να πάρουν θέση. Ολοι εκείνοι που άκουσαν προεκλογικά τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών να μοιράζουν υποσχέσεις για πενταπλασιασμό των κονδυλίων για τον πολιτισμό, πρέπει να το απαιτήσουν ή να καταλάβουν ότι επρόκειτο για πυροτέχνημα.

Η αίσθηση που υπάρχει σε πολλούς είναι ότι ο υπουργός Πολιτισμού Θόδωρος Πάγκαλος το μόνο ενδιαφέρον που έχει είναι η Ολυμπιάδα. Αν είναι να καταργηθούν τα πάντα στο όνομα της Ολυμπιάδας, αλίμονό μας. Βρισκόμαστε στα μέσα Μάη και ακόμη δεν έχουν υπογραφεί και ανακοινωθεί οι επιχορηγήσεις μονοετούς προγραμματισμού, ενώ οι διετούς και τριετούς προγραμματισμού δεν έχουν πάρει παρά μόνο μια μικρή προκαταβολή που αγγίζει το 30% στην καλύτερη περίπτωση.

«Ο θεσμός των επιχορηγήσεων» - λέει ο Σπύρος Ευαγγελάτος - «από τη μεταπολίτευση και μετά έχει βοηθήσει αποφασιστικά το σύγχρονο ελληνικό θέατρο και εύχομαι να μη σταματήσει, αλλά να ενισχυθεί. Εύχομαι, επίσης, οι δόσεις της επιχορήγησης να είναι εμπρόθεσμες, ώστε να μη βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση να επαιτούμε και να είμαστε διαρκώς καταχρεωμένοι».

Ο Θανάσης Παπαγεωργίου θα ήθελε από τον υπουργό Πολιτισμού να «ξεκαθαρίσει αν θα συνεχιστούν οι επιχορηγήσεις. Και πρέπει να το μάθουμε τώρα για να κανονίσουμε τον προγραμματισμό μας. Δεν μπορούμε να εκτιθέμεθα απέναντι σε συνεργάτες για την επόμενη σεζόν και να μην μπορέσουμε τελικά να υλοποιήσουμε αυτά που προγραμματίζουμε».

Για το θέμα της κατάργησης ή μη των επιχορηγήσεων, ο Γιώργος Μιχαηλίδης μας είπε «εύχομαι να είναι απλά φήμη, γιατί θα είμαστε εξαίρεση στον ευρωπαϊκό χώρο. Ολες οι ευρωπαϊκές χώρες στηρίζουν οικονομικά το θέατρο. Ομως, από την άλλη και να παραμείνει, είναι μπούμερανγκ τελικά με τον τρόπο που δίνονται. Οι δόσεις πρέπει να δίνονται έγκαιρα και να μη συσσωρεύονται τα χρέη απέναντι στο δημόσιο. Οι επιχορηγήσεις δίνουν τη δυνατότητα σε κάποια θέατρα να ψάξουν, να ερευνήσουν, να φέρουν τη θεατρική πράξη που προωθεί το ίδιο το θέατρο. Ολοι γνωρίζουν, και όσοι το αρνούνται, απλώς ψεύδονται, ότι τα λεγόμενα περιφερειακά επιχορηγούμενα θέατρα είναι αυτά που γεννούν τις σημαντικότερες παραστάσεις κάθε χρόνο. Αν καταργηθούν οι επιχορηγήσεις, ουσιαστικά καταργείται η θεατρική έρευνα και πράξη στην Ελλάδα».

«Πρόκειται για ένα θεσμό» - μας είπε ο Νίκος Διαμαντής - «ιδιαίτερα χρήσιμο για το θέατρο και κοινωνικά ωφέλιμο με την έννοια της παιδείας. Γιατί δίνει τη δυνατότητα σε θέατρα και φορείς να δημιουργήσουν και να εργαστούν σε κείμενα, ιδέες και απόψεις μακριά από το άγχος της αγοράς. Πρέπει να πειστεί η πολιτεία να αποτελέσει ένα σοβαρό συνομιλητή των καλλιτεχνών σε όλες τις τέχνες και να σχεδιάσει μια κεντρική πολιτική σε σχέση με το τι θέλει η ίδια από τον πολιτισμό. Χρειάζεται ένας κεντρικός σχεδιασμός σε ό,τι αφορά την κρατική πολιτική για τον πολιτισμό».