Κυριακή 12 Σεπτέμβρη 2004
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 10
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Με αφορμή το μακελειό στην Οσετία

Παπαγεωργίου Βασίλης

Να, λοιπόν, που το μακελειό στην Οσετία τροφοδότησε μια φιλολογία, και μάλιστα από ορισμένους υποτιθέμενους μαρξιστές, γύρω από τους σκοπούς της δράσης των Τσετσένων, την οποία χαρακτήρισαν «εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα». Χρησιμοποιώντας προφανώς τη θέση που επεξεργάστηκε ο Λένιν, «Για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των εθνών», έσπευσαν να ερμηνεύσουν ως εθνικοαπελευθερωτικό ένα ζήτημα το οποίο ανέκυψε αμέσως μετά την αντεπανάσταση και την παλινόρθωση του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ. Νομίζουν ότι τους βολεύει ο Λένιν για να διατυπώσουν αυτή τη θέση. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Οι Τσετσένοι κάνουν πράγματι εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα; Και αν πράγματι οι Τσετσένοι κάνουν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ποιες δυνάμεις τους βοηθούν, τους εξοπλίζουν, έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να διεξάγουν αυτό τον αγώνα όντας μέρος της κρατικής οντότητας της Ρωσίας, ενάντια στην κρατική ηγεσία της οποίας στρέφονται; Βεβαίως, οι ίδιοι δημοσιολόγοι εκτιμούσαν ότι και ο ΟΥΤΣΕΚΑ έκανε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα στο Κοσσυφοπέδιο κατά των Σέρβων, ενώ αυτή η «εγκληματική συμμορία» (έτσι χαρακτηρίστηκε από τους ίδιους τους ιμπεριαλιστές, οι οποίοι τον οργάνωσαν, τον εξόπλισαν) ήταν μέρος ιμπεριαλιστικού σχεδίου και χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να δημιουργηθεί η αφορμή για τους μετέπειτα βομβαρδισμούς στο Κοσσυφοπέδιο. Και πρέπει να συμπληρώσουμε εδώ ότι αποδείχτηκε πως από το 1990 ακόμη οι ιμπεριαλιστές οργάνωναν τον «εμφύλιο» στη Γιουγκοσλαβία, την πολεμική σύγκρουση ανάμεσα στα έθνη που τη συγκροτούσαν, με σκοπό τη διάλυσή της, στο όνομα της «αυτοδιάθεσης» και της ανεξαρτησίας των άλλων εθνών από τους καταπιεστές Σέρβους.

Θα μπορούσε εύκολα κανείς να ξεμπερδέψει με το αρχικό ερώτημα, αν κάνουν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα οι Τσετσένοι κατά των Ρώσων, απαντώντας ότι στο σοσιαλισμό δεν υπήρχαν ανάλογα φαινόμενα, ούτε αναπτυσσόταν εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας ενάντια στη σοσιαλιστική εξουσία. Αλλά δε φτάνει όσο και αν αυτό είναι σωστό και αποδεικνύει ότι αν οι σχέσεις παραγωγής είναι σοσιαλιστικές και η ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής κοινωνική, οι λαοί διαφόρων εθνών μπορούν να ζουν αρμονικά, ενωμένοι σε μια κοινωνία που τις υποθέσεις της τις διαχειρίζονται οι ίδιοι σε όφελος όλων, γιατί αυτό είναι το κοινό συμφέρον. Επομένως, ήδη έχουμε κάνει την αρχή για να απαντήσουμε στο ερώτημα. Η φύτρα που γεννά τέτοια φαινόμενα είναι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η ταξική κοινωνία στην οποία ηγούνται οι λίγοι κυρίαρχοι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής εκμεταλλευόμενοι τους πολλούς καταπιεσμένους εργάτες και τ' άλλα λαϊκά στρώματα.

Το εθνικό ζήτημα πρέπει να εξετάζεται στις ιστορικές συνθήκες στις οποίες εμφανίζονται παρόμοια φαινόμενα. Γιατί διαφορετικό είναι στην εποχή περάσματος από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό και στη διαμόρφωση του έθνους-κράτους και διαφορετικό στην εποχή του περάσματος του καπιταλισμού στο ανώτατό του στάδιο, τον ιμπεριαλισμό, εποχή που ο καπιταλισμός, ως ιστορικά ξεπερασμένο σύστημα, χρειάζεται την αντικατάστασή του από το σοσιαλισμό.

Σ' αυτή την ιστορική εποχή στα πολυεθνικά καπιταλιστικά έθνη-κράτη, οι αστικές τάξεις των διαφόρων εθνών εκμεταλλεύονται από κοινού τους εργάτες, αλλά ανταγωνίζονται και μεταξύ τους για τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους, όταν μάλιστα αυτά των μικρότερων εθνών του πολυεθνικού κράτους είναι μεγάλα (π.χ., πετρέλαια και δρόμοι πετρελαίων), κάποτε και με μορφές σαν αυτές των Τσετσένων. Μπορεί να φαίνεται λογικό, λοιπόν, σε ένα πολυεθνικό καπιταλιστικό κράτος, κάποιο ή κάποια έθνη να επιδιώκουν την αυτοδιάθεσή τους ως καταπιεζόμενα από το κυρίαρχο έθνος. Τέτοια, π.χ., ήταν η κατάσταση στην τσαρική Ρωσία και απ' αυτό ο Λένιν διατύπωσε το σύνθημα της «Αυτοδιάθεσης των εθνών».

Αλλά δεν έμεινε μόνο σ' αυτό. Γιατί στον καπιταλισμό το έθνος δεν είναι ενιαίο ακριβώς γιατί είναι ταξικά διαχωρισμένο. Υπάρχει το έθνος της κυρίαρχης αστικής τάξης και το έθνος της εκμεταλλευόμενης εργατικής τάξης. Με διαφορετικούς εντελώς κι αντίθετους σκοπούς, αφού η αστική τάξη θέλει να διαιωνίζει τις σχέσεις εκμετάλλευσης, ενώ η εργατική τάξη να τις καταργήσει. Γι' αυτό και η δική της συνειδητή ταξική πάλη έχει στόχο την ανατροπή της αστικής εξουσίας, την εγκαθίδρυση της δικής της εξουσίας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Επομένως, όταν ένα έθνος καταπιέζει ένα άλλο σε ένα πολυεθνικό κράτος, πίσω από το «εθνικό ζήτημα» υπάρχει το ταξικό. Και εδώ τα συμφέροντα των διαφόρων τάξεων του έθνους είναι αντίθετα. Είναι διαφορετικό στην εποχή της πάλης ενάντια στη φεουδαρχία.

Να πώς το τοποθετεί: «Ιστορικά, η αρχή της εθνικότητας είναι αναπόφευκτη στην αστική κοινωνία και ο μαρξιστής, παίρνοντας υπόψη του αυτή την κοινωνία, αναγνωρίζει πέρα για πέρα την ιστορική δικαιολόγηση των εθνικών κινημάτων. Για να μη μεταβληθεί όμως αυτή η αναγνώριση σε απολογία του εθνικισμού, πρέπει να περιορίζεται αυστηρότατα μόνο σε ό,τι προοδευτικό υπάρχει σ' αυτά τα κινήματα, έτσι που η αναγνώριση αυτή να μην οδηγήσει σε συσκότιση της προλεταριακής συνείδησης από την αστική ιδεολογία.

Είναι προοδευτικό το ξύπνημα των μαζών από το φεουδαρχικό λήθαργο, η πάλη τους ενάντια σε κάθε εθνική καταπίεση, για τα κυριαρχικά δικαιώματα του λαού, για τα κυριαρχικά δικαιώματα του έθνους. Από δω απορρέει η απόλυτη υποχρέωση κάθε μαρξιστή να υπερασπίζεται τον πιο αποφασιστικό και τον πιο συνεπή δημοκρατισμό σ' όλα τα σημεία του εθνικού ζητήματος. Το καθήκον αυτό βασικά έχει αρνητικό χαρακτήρα. Το προλεταριάτο όμως δεν μπορεί να προχωρήσει στην υποστήριξη του εθνικισμού πέρα απ' αυτό το σημείο, γιατί παραπέρα αρχίζει η "θετική" δράση της αστικής τάξης, που αποβλέπει στη στερέωση του εθνικισμού.

Η αποτίναξη κάθε φεουδαρχικού ζυγού, κάθε καταπίεσης των εθνών, κάθε προνομίου ενός από τα έθνη ή μιας από τις γλώσσες αποτελεί απόλυτη υποχρέωση του προλεταριάτου σαν δημοκρατικής δύναμης, είναι απόλυτο συμφέρον της προλεταριακής ταξικής πάλης, που τη συσκοτίζουν και την ανακόπτουν οι εθνικές φαγωμάρες. Η υποβοήθηση όμως του αστικού εθνικισμού πέρα απ' αυτά τα όρια, τα αυστηρά περιορισμένα μέσα σε συγκεκριμένα ιστορικά πλαίσια, ισοδυναμεί με προδοσία του προλεταριάτου και με πέρασμα με το μέρος της αστικής τάξης» (Β. Ι. Λένιν, «Κριτικά Σημειώματα για το Εθνικό ζήτημα»).

Επομένως, στην εποχή του ιμπεριαλισμού, ο «εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας» μπορεί να έχει αντιδραστικό περιεχόμενο και όταν ηγείται η αστική τάξη κρύβει το ταξικό περιεχόμενό του, προβάλλοντας ως κυρίαρχο σύνθημα τον αστικό εθνικισμό. Και στην Τσετσενία αυτό γίνεται. Υπάρχει αστική τάξη. Και μάλιστα είναι αδύνατο να κάνει νικηφόρο αγώνα ενάντια στους Ρώσους χωρίς συμμαχίες με άλλα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη. Και στην προκειμένη περίπτωση τα συμφέροντα είναι τεράστια γιατί η περιοχή είναι «δρόμος πετρελαίου». Η συγκεκριμένη πραγματικότητα υποδαυλίζεται από άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στα πλαίσια των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, στους οποίους συμμετέχει και η καπιταλιστική Ρωσία. Πολλοί είναι αυτοί που λένε ότι πίσω απ' αυτή την υπόθεση κρύβονται οι Αμερικανοί και μάλλον δεν έχουν άδικο. Αλλωστε, τα γεωστρατηγικά συμφέροντα είναι τεράστια. Επίσης, οι εστίες πολέμου στην περιοχή αυτό δείχνουν. Και επειδή η υπόθεση «περικύκλωση της Ρωσίας» ξεκίνησε από τα Βαλκάνια και πέρασε στη Μέση και Εγγύς Ανατολή (Παλαιστίνη, Ιράκ, Αφγανιστάν), στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας όπως λένε, η κατάσταση στην Τσετσενία είναι υποδαύλιση εθνικιστική στα πλαίσια των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και όχι εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας. Αλλωστε, μην ξεχνάμε ότι ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και στη Γεωργία, όπου βρίσκονται ήδη αμερικανοΝΑΤΟικές δυνάμεις.

Το λαό της Τσετσενίας τον έχουν υποτάξει σε δράση για την πραγματοποίηση ιμπεριαλιστικών συμφερόντων που διαπλέκονται με τα συμφέροντα των αστών Τσετσένων. Αρα, δεν είναι εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας με προοδευτικό περιεχόμενο. Αρα, τα συμφέροντα του λαού της Τσετσενίας δεν είναι μ' αυτά των Τσετσένων αστών και των ιμπεριαλιστών κόντρα στους αστούς της Ρωσίας, αλλά μ' αυτά των Ρώσων εργατών ενάντια στην εξουσία του κεφαλαίου στην πολυεθνική Ρωσία.

Επειδή οι δημοσιολόγοι που κάνουν τους μαρξιστές χαρακτηρίζουν προοδευτικό το φαινόμενο στην Τσετσενία ως εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, να ξαναθυμίσουμε τη θέση των μπολσεβίκων και του Λένιν για το πώς πρέπει να στέκεται η εργατική τάξη σ' αυτό το ζήτημα.

«Το προλεταριάτο δεν μπορεί να υποστηρίξει καμιά κατοχύρωση του εθνικισμού, αντίθετα υποστηρίζει κάθε τι που βοηθά το σβήσιμο των εθνικών διακρίσεων, το γκρέμισμα των εθνικών φραγμών, κάθε τι που κάνει όλο και πιο στενούς τους δεσμούς ανάμεσα στις εθνότητες, κάθε τι που οδηγεί στη συγχώνευση των εθνών. Κάθε διαφορετική ενέργεια σημαίνει πέρασμα με το μέρος του αντιδραστικού εθνικιστικού μικροαστισμού...

Μαχόμενος αστικός εθνικισμός που αποκτηνώνει, αποβλακώνει και διαιρεί τους εργάτες, για να τους σύρει στο άρμα της αστικής τάξης - να ποιο είναι το βασικό γεγονός της σύγχρονης πραγματικότητας...

Ο αστικός εθνικισμός και ο προλεταριακός διεθνισμός είναι δυο συνθήματα ανειρήνευτα εχθρικά, που αντιστοιχούν στα δυο ταξικά στρατόπεδα όλου του καπιταλιστικού κόσμου και εκφράζουν δυο πολιτικές (κάτι παραπάνω: δυο κοσμοθεωρίες) στο εθνικό ζήτημα...

Οποιος θέλει να υπηρετεί το προλεταριάτο έχει χρέος να συνενώνει τους εργάτες όλων των εθνών, παλεύοντας ακλόνητα ενάντια στον αστικό εθνικισμό, και το "δικό" του και τον ξένο» (Β. Ι. Λένιν στο ίδιο).

Με λίγα λόγια, πάλη των εργατών όλων των εθνών ενάντια στο κράτος που τους εκμεταλλεύεται για το σοσιαλισμό.


Στέφανος ΚΡΗΤΙΚΟΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ