Η ομάδα «Απελευθέρωση της δουλιάς» έβαλε μόνο το θεωρητικό θεμέλιο της σοσιαλδημοκρατίας κι έκανε το πρώτο βήμα προς το εργατικό κίνημα.

Μόνο η προπαγάνδα του 1894-1895 και οι απεργίες του 1895-1896 δημιούργησαν μια στέρεη και μόνιμη σύνδεση της σοσιαλδημοκρατίας με το μαζικό εργατικό κίνημα. Κι αμέσως άρχισε η ιδεολογική πάλη ανάμεσα στα δυο ρεύματα του μαρξισμού: Η πάλη των «οικονομιστών» ενάντια στους συνεπείς μαρξιστές ή (αργότερα) τους «ισκριστές» (1895-1902), η πάλη των «μενσεβίκων» ενάντια στους «μπολσεβίκους» (1903-1908), η πάλη των λικβινταριστών ενάντια στους μαρξιστές (1908-1914).

Ο «οικονομισμός» και ο λικβινταρισμός είναι διαφορετικές μορφές ενός και του ίδιου μικροαστικού, διανοουμενίστικου οπορτουνισμού, που υπάρχει εδώ και 20 χρόνια. Οχι μόνο η ιδεολογική, αλλά και η προσωπική σύνδεση όλων αυτών των μορφών του οπορτουνισμού είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Αρκεί να αναφέρουμε τον αρχηγό των «οικονομιστών», τον Α. Μαρτίνοφ, που αργότερα έγινε μενσεβίκος και σήμερα είναι λικβινταριστής. Αρκεί να επικαλεστούμε ένα μάρτυρα σαν τον Γκ. Β. Πλεχάνοφ, που κι ο ίδιος σε πάρα πολλά σημεία πλησίαζε στους μενσεβίκους και που παραδέχτηκε ωστόσο ανοιχτά ότι οι μενσεβίκοι απορρόφησαν τα διανοουμενίστικα-οπορτουνιστικά στοιχεία, ότι οι λικβινταριστές είναι συνεχιστές των λαθών του «οικονομισμού» και καταστροφείς του εργατικού κόμματος.

Τεράστια ζημιά κάνουν στους εργάτες οι άνθρωποι που (όπως οι λικβινταριστές και ο Τρότσκι) αντιπαρέρχονται ή παραποιούν αυτή την 20χρονη ιστορία της ιδεολογικής πάλης μέσα στο εργατικό κίνημα.

Δεν μπορεί να είναι συνειδητός ένας εργάτης που φέρνεται απέναντι στην ιστορία του κινήματός του σαν τον Ιβάν Νεπομνιάστσι. Μέσα σ' όλες τις καπιταλιστικές χώρες η Ρωσία είναι μια από τις πιο καθυστερημένες, από τις πιο μικροαστικές. Γι' αυτό και το μαζικό κίνημα των εργατών γεννούσε όχι τυχαία, αλλά αναπόφευκτα μια μικροαστική, οπορτουνιστική πτέρυγα μέσα σ' αυτό το κίνημα.

Σ' αυτά τα 20 χρόνια, το ξεκαθάρισμα του εργατικού κινήματος από την επίδραση της αστικής τάξης, από την επιρροή του «οικονομισμού» και του λικβινταρισμού σημείωσε τεράστια πρόοδο. Σήμερα μπαίνει για πρώτη φορά στέρεα το πραγματικό προλεταριακό θεμέλιο ενός πραγματικού μαρξιστικού κόμματος. Ολοι αναγνωρίζουν, ακόμη και οι αντίπαλοι των πραβντιστων είναι αναγκασμένοι να αναγνωρίσουν - τα γεγονότα τούς αναγκάζουν να το κάνουν! - ότι οι πραβντιστές αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία μέσα στους συνειδητούς εργάτες. Εκείνο που η «Ολομέλεια» των μαρξιστών το Γενάρη του 1910 αναγνώρισε θεωρητικά (ο λικβινταρισμός είναι «αστική επίδραση πάνω στο προλεταριάτο»), οι συνειδητοί εργάτες το έκαναν πράξη μέσα σε τέσσερα χρόνια, επέβαλαν να αναγνωριστεί πρακτικά, αφού έκαναν ανίσχυρους τους λικβινταριστές, τους έβγαλαν από τα πόστα και μετέτρεψαν το λικβινταρισμό σε μια ομάδα νόμιμων οπορτουνιστών δημοσιολόγων, ξένη προς το μαζικό εργατικό κίνημα.

Μέσα στις δύο αυτές δεκαετίες πάλης των ιδεών το εργατικό κίνημα της Ρωσίας αναπτύσσεται και δυναμώνει, ανδρώνεται σταθερά. Νίκησε τον «οικονομισμό»: Ολος ο ανθός του συνειδητού προλεταριάτου τάχθηκε με το μέρος των «ισκριστών». Σ' όλες τις αποφασιστικές στιγμές της επανάστασης άφησε τους «μενσεβίκους» σε μειοψηφία: Ακόμη κι ο ίδιος ο Λεβίτσκι αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι οι εργατικές μάζες πήγαν με τους μπολσεβίκους.

Τέλος, το εργατικό κίνημα της Ρωσίας νίκησε σήμερα το λικβινταρισμό και χάρη στο γεγονός αυτό μπήκε στο σωστό δρόμο της πλατιάς πάλης, που τη φωτίζει η μαρξιστική θεωρία και τη γενικεύουν τα ακουτσούρευτα συνθήματα της πάλης της πρωτοπόρας τάξης για τα πρωτοπόρα ιστορικά καθήκοντα της ανθρωπότητας.