Σε έξι περίπου μήνες, οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης θα γίνουν και επισήμως μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η λήξη της ενταξιακής αυτής διαδικασίας (που, βέβαια, όσον αφορά στο περιεχόμενο πολιτικής, μόνο τυπική είναι) σημαίνει ότι οι αστικές πολιτικές δυνάμεις είναι αναγκασμένες να εντείνουν τις μεταρρυθμίσεις, που εγγυώνται τη διάρθρωση και τη λειτουργία των οικονομιών τους, σύμφωνα με τα νεο-φιλελεύθερα ευρωπαϊκά πρότυπα. Οπως είναι φυσικό, μια τέτοια διαδικασία μόνον επίπονη θα μπορούσε να είναι για όλους τους κεντρο-Ευρωπαίους εργαζόμενους. Οπως μαρτυρούν οι πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών, τα ηγετικά αστικά κόμματα της Κεντρικής Ευρώπης δε δίστασαν να προκαλέσουν μεγάλες κοινωνικές αναταράξεις και βαθύτατη λαϊκή δυσαρέσκεια, προκειμένου να εκπληρώσουν αυτούς ακριβώς τους στόχους.

Αναλυτικά, στην Τσεχία, ο δεξιο-αριστερός κυβερνητικός συνασπισμός των Σοσιαλδημοκρατών (CSSD) με τα κόμματα των Χριστιανοδημοκρατών (KDU-CSL) και της Ενωσης των Ελευθέρων (US-DEU) κατάφερε μετά από αρκετές συγκρούσεις με τα συνδικάτα (αλλά και εσωτερικές κόντρες) να επιβάλει ένα πραγματικά εκτεταμένο πρόγραμμα λιτότητας. Στόχος ήταν να μειωθούν δραστικά οι δημόσιες δαπάνες, προκειμένου η χώρα να γίνει μέλος και της ΟΝΕ μέχρι το 2009. Το δημόσιο έλλειμμα στην Τσεχία βρίσκεται περίπου στο 4.5% του ΑΕΠ (4,77 δισ. δολάρια) και η κυβέρνηση επιθυμεί να το μειώσει σε πρώτη φάση σε 3,24 δισ. δολάρια μέχρι το 2007.

Η μείωση του ελλείμματος θα επιτευχθεί με το πάγωμα των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, την αύξηση των φόρων που θίγουν τους μισθωτούς και την περικοπή των επιδομάτων αναρρωτικής άδειας. Επιπλέον, οι περικοπές θα σημάνουν λιγότερα χρήματα για τη δημόσια Υγεία, για τους αγρότες, για την Παιδεία, χαμηλότερες συντάξεις, την απόλυση 30.000 δημοσίων υπαλλήλων μέσα σε 3 χρόνια, αλλά και τη σταδιακή μείωση του φόρου των επιχειρήσεων από 31% σε 24% μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.

Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση δε διέθετε πλειοψηφία (100 βουλευτές σε σύνολο 200), εξαιτίας της αποχώρησης του βουλευτή Γιόζεφ Χόινταρ από την Κοινοβουλευτική Ομάδα των Σοσιαλδημοκρατών, κατάφερε να περάσει το σύνολο του προγράμματος σε διαδοχικές ψηφοφορίες το Νοέμβρη.

Στην Πολωνία, το πρόγραμμα λιτότητας ήταν εξίσου «φιλόδοξο». Το δημόσιο έλλειμμα στην Πολωνία αγγίζει το 6% και η κυβέρνηση των σοσιαλδημοκρατών, «SLD», επιθυμεί και αυτή να εντάξει τη χώρα στην ΟΝΕ μέχρι το 2008. Οπότε οι περικοπές έγιναν «αναπόφευκτες». Ο πρωθυπουργός Λέσεκ Μίλερ ανακοίνωσε ότι σε πρώτη φάση οι περικοπές θα φτάσουν τα τουλάχιστον 20 δισ. ζλότι (δηλαδή περίπου 5.1 δισ. δολάρια!) μέχρι το 2007.

Στο πρόγραμμα λιτότητας, προεξάρχουσα θέση έχουν η «αναδιάρθρωση» κρατικών εταιριών και οι ιδιωτικοποιήσεις. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι αυτές των Κρατικών Σιδηροδρόμων και των ορυχείων άνθρακα, που έχουν πυροδοτήσει και τις μεγαλύτερες αντιδράσεις από πλευράς εργαζομένων. Η κυβέρνηση επιθυμεί να απολύσει άμεσα 8.000 ανθρακωρύχους από την πόλη του Μπίτομ και να στείλει στα σπίτια τους ακόμα 25.000 μέχρι το 2006. Παράλληλα, ετοιμάζει πολλές απολύσεις και στους Κρατικούς Σιδηροδρόμους, καθώς θα καταργήσει πολλά δρομολόγια σε μικρές επαρχιακές πόλεις και χωριά.

Το πακέτο λιτότητας έλαβε πρόσφατα την έγκριση του Κοινοβουλίου, παρά το γεγονός ότι ούτε στην Πολωνία η κυβέρνηση διαθέτει την πλειοψηφία (200 έδρες σε σύνολο 460). Τώρα ετοιμάζεται καινούριο πακέτο περικοπών, που θα εξασφαλίσει στην κυβέρνηση περίπου 3.1 δισ. δολάρια μέχρι το 2007. Στόχος αυτού του πακέτου θα είναι οι «κοινωνικές δαπάνες», με πρώτη στην ατζέντα την περικοπή των συντάξεων.

Τέλος, και στον «επενδυτικό παράδεισο» (σύμφωνα με τους υποστηρικτές του καπιταλισμού) της Σλοβακίας, η κυβέρνηση ανέλαβε να φέρει εις πέρας πολυδιάστατο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και λιτότητας.

Συγκεκριμένα, φέτος η κυβέρνηση κατέθεσε νομοσχέδιο που προβλέπει νέα απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων, ενώ την ίδια ώρα μείωσε όσο μπορούσε τις εισφορές των επιχειρηματιών στα ασφαλιστικά ταμεία. Παράλληλα, πρόσφατα, καθιέρωσε και τις ιδιωτικές συντάξεις, τις οποίες επιθυμεί να κάνει και υποχρεωτικές, ενώ στα σχέδιά της είναι και η άνοδος του ορίου συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια για άντρες και γυναίκες. Επιπλέον, εισήγαγε αλλαγές και στη δημόσια υγεία και τώρα οι Σλοβάκοι πρέπει να πληρώνουν περίπου μισό ευρώ για κάθε συνταγή από γιατρό του Δημοσίου. Τέλος, κατάργησε το φόρο επί των κερδών των μετόχων και καθιέρωσε ενιαίο φορολογικό συντελεστή (δηλαδή ίδιο για άτομα και για επιχειρήσεις) ύψους 19%. Το μέτρο αυτό, μάλιστα, συνάντησε την αντίσταση του Προέδρου της χώρας Ρούντολφ Σούστερ, που αρνήθηκε να το υπογράψει, αλλά το Κοινοβούλιο το ενέκρινε εκ νέου, οπότε και το θέμα έληξε.

Χαρακτηριστικό είναι ότι ούτε η συντηρητική κυβέρνηση συνασπισμού του Μικούλας Ντζουρίντα διαθέτει την πλειοψηφία (λιγότερες από 75 έδρες σε σύνολο 150). Πρόσφατα, ο πρώην υπουργός Αμυνας, Ιβάν Σίμκο του κόμματος του πρωθυπουργού «SDKU» (Χριστιανοδημοκράτες), προχώρησε μαζί με 7 άλλους συντηρητικούς βουλευτές στη δημιουργία ξεχωριστής Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις δε συνάντησαν πρόβλημα.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι η Συνομοσπονδία Εργατικών Συνδικάτων της Σλοβακίας κατέθεσε πρόσφατα στον Πρόεδρο της χώρας 441.000 υπογραφές, με τις οποίες ζητά να γίνει δημοψήφισμα, που θα κρίνει αν θα διεξαχθούν πρόωρες εκλογές. Τα Συνδικάτα καταγγέλλουν την κυβέρνηση ότι υποβαθμίζει το βιοτικό επίπεδο των εργατών.

Βέβαια, οι πολιτικές αυτές δεν είναι καινούριες, αφού, λίγο - πολύ, εφαρμόζονται τα τελευταία 13 χρόνια. Ωστόσο, φέτος, τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα. Η ένταξη στην Κοινή Ευρωπαϊκή Αγορά δεν έκανε τις αλλαγές μόνον υποχρεωτικές, αλλά στην ουσία φέτος επέβαλε και εντονότερους ρυθμούς, προκειμένου οι νέες χώρες να γίνουν ο «παράδεισος», στον οποίο το δυτικο-ευρωπαϊκό κεφάλαιο θα βρει καταφύγιο. Οπως δε δίστασε να παραδεχτεί και ο Πολωνός πρωθυπουργός Λέσεκ Μίλερ, το φετινό πρόγραμμα λιτότητας (με ρυθμό ανάπτυξης μόλις 1,5% και ανεργία κοντά στο 20%) ήταν η «πιο δύσκολη στιγμή» της καριέρας του.

Αυτό που γίνεται εύκολα αντιληπτό (και είναι απόλυτα αναμενόμενο) είναι ότι η διαδικασία αυτή γεννάει πολύ μεγάλες αντιδράσεις, αφού και η φτώχεια και η ανεργία σε όλες αυτές τις χώρες είναι υψηλές (η ανεργία στη Σλοβακία είναι 15% και στην Τσεχία περίπου 10%). Αυτό εξάλλου αποδεικνύουν και οι συχνές κινητοποιήσεις των εργαζομένων ενάντια στα μέτρα, αλλά και οι ίδιες οι έριδες και διαφωνίες των πολιτικών εκπροσώπων της αστικής τάξης. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι σε καμία από τις χώρες αυτές δεν υπάρχει κυβέρνηση πλειοψηφίας και παρά το γεγονός ότι πολλοί εκφράζουν τη «δυσαρέσκειά» τους, τα μέτρα παίρνουν την έγκριση των Κοινοβουλίων. Και είναι ακριβώς αυτή η παράμετρος, που είναι άκρως αποκαλυπτική των προθέσεων των αστών πολιτικών και του δρόμου που έχουν επιλέξει.