Ανεργία, υποαπασχόληση, παράνομες συμβάσεις έργου, μισθοί πείνας, αντίξοες συνθήκες εργασίας, ανασφάλεια είναι κάποιες από τις γκρίζες «ψηφίδες» που συνθέτουν τη σημερινή κατάσταση για την πλειοψηφία των Ελλήνων μουσικών. Καλλιτέχνες, με πολύχρονες και πολυδάπανες σπουδές, βρίσκονται αντιμέτωποι με πληθώρα χρόνιων προβλημάτων, που ολοένα οξύνονται. Προβλήματα, που απορρέουν από τη συγκεκριμένη πολιτική των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ στον τομέα του πολιτισμού και όχι μόνο. Μήπως δεν είναι πολιτικό το πρόβλημα της ανεργίας, που μαστίζει τον έναν στους δύο μουσικούς; Μήπως δεν είναι πολιτικές οι αποφάσεις που στερούν από την πλειοψηφία των μουσικών τα στοιχειώδη δικαιώματα σε ασφάλιση και σύνταξη;

Ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος (ΠΜΣ), από την πλευρά του, έχει κάνει πολλούς αγώνες, διεκδικώντας λύσεις για τα εργασιακά και θεσμικά προβλήματα του κλάδου. Ομως, παρά τις συνεχιζόμενες ενέργειες, τα υπομνήματα του ΠΜΣ προς τα αρμόδια υπουργεία, τις κινητοποιήσεις, τα χρόνια προβλήματα βαλτώνουν. Αποκορύφωμα της κρατικής εκσυγχρονιστικής «ευαισθησίας» ήταν η απάντηση - προτροπή του διοικητή του ΙΚΑ, Μιλτ. Νεκτάριου, προς τους μουσικούς ν' αλλάξουν δουλιά!

Και όπως λέει ο πρόεδρος του ΠΜΣ, Γρηγόρης Λαμπριανίδης, «πάρα πολλοί συνάδελφοι, πάνω από σαράντα χρόνων, έχουν αναγκαστεί να αλλάξουν επάγγελμα». Κυρίως, λόγω της οικονομικής κρίσης, που έχει περιορίσει τις δυνατότητες διασκέδασης του κόσμου, «μειώθηκε σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον εργασίας, καθώς και ο αριθμός των μουσικών». «Εχουν μειωθεί πολύ οι μέρες εργασίας του μουσικού», λέει ο Γ. Λαμπριανίδης, τονίζοντας πως «μειώθηκε ο αριθμός των επιχειρήσεων στις 400 από τις 700 που υπήρχαν στο Λεκανοπέδιο πριν τρία χρόνια». «Κατά το ήμισυ μειώθηκαν οι εργαζόμενοι μουσικοί», σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΠΜΣ, ο οποίος δηλώνει πως «αυτή τη στιγμή μουσικός που εργάζεται τέσσερις μέρες τη βδομάδα θεωρείται προνομιούχος. Και αυτό το ποσοστό δεν περνάει το 30% των εργαζομένων. Οι υπόλοιποι δουλεύουν διήμερα, μονοήμερα. Αντε και ορισμένοι να συμμετέχουν σε κάποιες συναυλίες, που δεν περνάνε τις 70-80 το χρόνο. Μ' άλλα λόγια, μουσικός που καταφέρνει να έχει πάνω από 120 ένσημα τη σεζόν θεωρείται ...πασάς στα Γιάννενα».

Από το πρόβλημα της ανεργίας και της υποαπασχόλησης πηγάζουν και τα προβλήματα συνταξιοδότησης και ασφάλισης. «Δεν έχουμε τα απαιτούμενα ένσημα - δεν έχουμε τη στοιχειώδη ασφάλιση», αναφέρει ο Γ. Λαμπριανίδης. «Ακόμα και αν κάποιοι καταφέρνουν να έχουν τα ένσημα που απαιτούνται για τη στοιχειώδη ασφάλιση, το σίγουρο είναι ότι δε θα πάρουν σύνταξη. Μουσικός που είναι μικρότερος των σαράντα ετών δεν πρόκειται να συνταξιοδοτηθεί από αυτό το επάγγελμα. Με τις προϋποθέσεις που έχουν μπει με τον καινούριο ασφαλιστικό νόμο και αυτά που προβλέπονται, ποιος θα συνταξιοδοτηθεί; Σύμφωνα με έναν πρόχειρο υπολογισμό μας, ο μουσικός πρέπει να δουλεύει μέχρι 110 ετών για να πάρει σύνταξη. Κι αυτό όταν, μετά τα 40 σου, σε αυτό το επάγγελμα, θεωρείσαι πλέον μεγάλος. Πώς όμως να συγκεντρώσεις τα απαιτούμενα ένσημα, όταν κάνεις 70, 80, έστω 100 ημερομίσθια το χρόνο; Εμείς ζητάμε μια διαφορετική αντιμετώπιση του κλάδου, λόγω των ιδιομορφιών. Αλλιώς να βρει τρόπους το κράτος να απασχολούμαστε. Υπάρχουν επαγγέλματα που σου λέει στα 25 χρόνια παίρνεις σύνταξη. Εμείς μετά από 20 χρόνια εργασίας πρέπει να αλλάξουμε επάγγελμα...». Οσον αφορά στις συνθήκες εργασίας, ο πρόεδρος του ΠΜΣ μας θυμίζει την έρευνα που είχε γίνει το '87, λίγο πριν η κ. Κακλαμανάκη ...αναδομηθεί από το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. «Μετά από πιέσεις μας δημιουργήθηκε επιτροπή με γιατρούς τεσσάρων ειδικοτήτων (ωτορινολαρυγγολόγο, νευρολόγο, καρδιολόγο, ψυχίατρο). Η έρευνα σε χώρους δουλιάς έδειξε ότι οι μουσικοί που ελέγχθηκαν έπασχαν από κώφωση (πάνω από 40%), από καρδιοπάθειες (πάνω από 30%) και από προβλήματα νευροφυτικού συστήματος (πάνω από 60%). Μας είχαν ανακοινωθεί τα συμπεράσματα και είχαν πει ότι θα δημοσιοποιηθούν και θα υπήρχε μια μέριμνα από το υπουργείο, όμως δεν έγινε τίποτα. Οσο για την έκθεση, χάθηκε στα γραφεία του υπουργείου και ακόμα δεν μπορούμε να τη βρούμε. Τώρα θέλουμε, μέσω του γιατρού Εργασίας του ΕΚΑ και σε συνεργασία με τη ΓΣEΕ, να προκληθεί πάλι μια επιτροπή ειδικών, για να ερευνήσει πάλι το ζήτημα, μήπως και η πολιτεία ευαισθητοποιηθεί».

Κι αν το εργασιακό πρόβλημα των μουσικών είναι ιδιαίτερα οξυμένο στο λεγόμενο ελεύθερο χώρο (κέντρα διασκέδασης, μουσικές σκηνές, ξενοδοχεία κλπ.) δεν είναι καλύτερη η κατάσταση στις ορχήστρες. «Στις κρατικές ορχήστρες, λέει ο Γρ. Λαμπριανίδης, που έχουν καταντήσει ημικρατικές, επικρατεί φαύλος κύκλος. Η μονιμοποίηση για πολλούς μουσικούς είναι όνειρο θερινής νυκτός. Πώς να αποδώσει ένας μουσικός, όταν δεν ξέρει αν τον επόμενο μήνα θα βρίσκεται πίσω από το ίδιο αναλόγιο; Οι συνθήκες εργασίας και οι μισθοί είναι απαράδεκτοι».

Οσο για τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, παρότι είναι σχήματα ιστορικά και με μεγάλη προσφορά, μένουν ουσιαστικά αναξιοποίητα, ενώ οι μουσικοί - χορωδοί που απασχολούνται σε αυτά αντιμετωπίζουν πληθώρα προβλημάτων. Αξίζει να σημειωθεί πως στις δύο ορχήστρες και τη χορωδία, από τους 300 συνολικά απασχολούμενους μόνον οι 30 είναι μόνιμοι. «Τα πράγματα είναι απαράδεκτα εκεί», λέει ο Γρ. Λαμπριανίδης. «Οι άνθρωποι δουλεύουν με τρίμηνες συμβάσεις, που τώρα έγιναν δεκάμηνες, ενώ ο μισθός τους είναι μικρότερος από του ανειδίκευτου εργάτη (τώρα υπήρξε αύξηση 10%). Με αυτές τις συμβάσεις σημαίνει ότι δεν έχουν άδεια, επίδομα, δώρα... Αυτά είναι απαράδεκτα, όταν ο Ελληνας πληρώνει τόσα λεφτά για την ΕΡΤ. Παρά κάποιες φιλότιμες προσπάθειες, όπως του Αντώνη Ανδρικάκη, δεν είναι πρέπον, μετά από τόσα χρήματα που καταβάλλει ο Ελληνας πολίτης στην ΕΡΤ, ο διευθυντής των Μουσικών Συνόλων να τρέχει και να παρακαλεί ιδιώτες χρηματοδότες, για να εξασφαλίσει χρήματα, ώστε να λειτουργήσουν οι ορχήστρες. Ο υπουργός μάς περνάει για ηλίθιους, καθώς μας έχει γεμίσει με υποσχέσεις και τίποτα περισσότερο. Πρόσφατα απευθυνθήκαμε με επιστολή στον πρωθυπουργό, ενώ σε κάθε εκδήλωση των Μουσικών Συνόλων αποφασίσαμε να διαβάζουμε την επιστολή διαμαρτυρίας». Σημειώνουμε ότι τα σοβαρότατα προβλήματα των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ είχε υπογραμμίσει η βουλευτής του ΚΚΕ, Λιάνα Κανέλλη, με Επίκαιρη Ερώτησή της τον περασμένο Μάη προς τον υπουργό Τύπου, ζητώντας να πληροφορηθεί ποια μέτρα θα πάρει η κυβέρνηση και πότε, «ώστε να αντιμετωπιστεί αυτή η απαράδεκτη κατάσταση». Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν ότι το «πρόγραμμα εξυγίανσης» της ΕΡΤ δεν αφήνει περιθώρια για προσλήψεις μονίμων(!), αλλά μόνο για συνεργασίες(!). Οι τελευταίες προσλήψεις που έγιναν στα Μουσικά Σύνολα ήταν μόλις το ...1987 (!).

«Ερεβος» χαρακτηρίζεται από τον Γρ. Λαμπριανίδη η κατάσταση στα μουσικά σύνολα των δήμων. «Οι περισσότεροι δήμοι έχουν τις μπάντες ή για λόγους εκλογικής υποχρέωσης ή γιατί χρειάζονται να έχουν επικοινωνιακή πολιτική με τους πολίτες τους στις παρελάσεις και στις λιτανείες», λέει ο Γρ. Λαμπριανίδης. «Οι δημοτικές μπάντες όμως κάποια εποχή ήταν το φυτώριο, μέσα από το οποίο ο απλός, ο φτωχός κόσμος της γειτονιάς ερχόταν σε επαφή με την καλή μουσική. Σήμερα, σε αυτές οι μισθοί είναι απαράδεκτοι. Μουσικοί πληρώνονται με 40 και 50 χιλιάδες δραχμές το μήνα, ενώ είναι χωρίς Ασφάλιση, καθώς παρουσιάζονται ως εξωτερικοί συνεργάτες».

Από αυτή την ασφυκτική για τους μουσικούς κατάσταση δεν εξαιρούνται ούτε η Ορχήστρα των Χρωμάτων, ούτε η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, «που οι μουσικοί της είναι στα δικαστήρια για τους μισθούς, τις συμβάσεις, καθώς δεν τους μονιμοποιούν με χίλιες δυο δικαιολογίες».

Στη σύγχρονη Ελλάδα τής - κατά τον πρωθυπουργό - «ανάπτυξης» και της «ευημερίας», η συντριπτική πλειοψηφία των μουσικών συνεχίζει να αγωνιά και να αγωνίζεται για στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα και πολλές φορές για το ίδιο το δικαίωμα στην εργασία. Ως πότε οι μουσικοί θα είναι θύματα ανάλγητης πολιτικής;