Οι «15» διακηρύσσουν ήδη από την αρχή («η νέα πρόκληση») και στην παράγραφο 2 ότι «η Ενωση απαιτείται να θέσει ένα σαφή στρατηγικό στόχο και να συμφωνήσει για ένα τολμηρό πρόγραμμα για την ανάπτυξη γνωστικών υποδομών, την ενίσχυση της οικονομικής μεταρρύθμισης και τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και εκπαίδευσης».

Στις αποφάσεις υπάρχει, για πρώτη φορά, ξεχωριστό κεφάλαιο, με τον τίτλο «εκσυγχρονισμός της κοινωνικής προστασίας».

Τονίζεται ότι «τα συστήματα κοινωνικής προστασίας πρέπει να προσαρμοστούν, προκειμένου να εξασφαλιστεί η οικονομική αποδοτικότητα της εργασίας, να διασφαλιστεί η μακροχρόνια βιωσιμότητά τους παρά τη γήρανση του πληθυσμού, να προαχθεί η κοινωνική ένταξη και η ισότητα των φύλων και να παρέχονται ποιοτικές υπηρεσίες υγείας».

Αυτό το τετράπτυχο αποτέλεσε και τον ορισμό της «ευρωπαϊκής κοινωνικής προστασίας» ήδη από το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λουξεμβούργου για την απασχόληση (Νοέμβριος 1997). Για πρώτη φορά όμως, καλείται το Συμβούλιο Υπουργών «να ενισχύσει τη συνεργασία» μεταξύ των κρατών - μελών, τόσο όσον αφορά την ανταλλαγή «εμπειριών» και «ορθών πρακτικών», όσο κυρίως «βελτιωμένων δικτύων πληροφοριών».

Λείπουν «εναρμονισμένα» στοιχεία, ιδιαίτερα για τη σχέση γήρανσης του πληθυσμού με «βιωσιμότητα» των Ταμείων. Μια «Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για την Κοινωνική Προστασία» θα εκπονήσει «μελέτη», στη βάση «ανακοίνωσης» της Κομισιόν, για την εξέλιξη της κοινωνικής προστασίας «υπό μακροπρόθεσμο πρίσμα, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων σε διαφορετικά χρονικά πλαίσια μέχρι το 2020 και μετά, εφόσον απαιτείται ». Το Δεκέμβρη του 2000, η Κομισιόν «πρέπει να έχει υποβάλει σχετική έκθεση προόδου».

Ενώ στην παρ. 23 το Συμβούλιο και η Κομισιόν καλούνται να υποβάλουν «μέχρι την άνοιξη του 2001» και συγκεκριμένες «εκθέσεις αξιολόγησης» στις οποίες θα εκτιμάται, εκτός των άλλων, «εάν και κατά πόσον λαμβάνονται κατάλληλα συγκεκριμένα μέτρα για (...) την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών, εξετάζοντας τους διάφορους σχετικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της γήρανσης του πληθυσμού».

Τα ασφαλιστικά και οι συντάξεις αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των «κοινωνικών δαπανών» του κράτους, για το οποίο απαιτείται, στη βάση της «αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας» της ΟΝΕ και του Συμφώνου Σταθερότητας (ΣΣ) του Μάαστριχτ, να περιορίζει επ' αόριστον τα «ελλείμματα» στα πλαίσια «υγιούς δημοσιονομικής πολιτικής» για τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Ετσι, μπορεί το ασφαλιστικό να ανήκει, ακόμη, στην «αρμοδιότητα» των κρατών - μελών, αλλά η ΕΕ ελέγχει ήδη μέσα από το ΣΣ τη «μακροπρόθεση εξέλιξή του. Και στη Λισαβόνα αποφασίστηκε μεν η «ενίσχυση της συνεργασίας» μεταξύ κρατών - μελών, αλλά ήδη υπάρχει υψηλή «εποπτεία» της ΕΕ. Δεν είναι σύμπτωση ότι το ασφαλιστικό «αποκαλύφθηκε» ως ζήτημα και για την Ελλάδα με την έγκριση από το Συμβούλιο ΕΚΟΦΙΝ του ελληνικού «προγράμματος σύγκλισης» (2000 - 2002) και με τη δημοσίευση των «γενικών προσανατολισμών οικονομικών πολιτικών» της Κομισιόν για το τρέχον έτος.

Ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, ερωτηθείς σχετικά την πρώτη μέρα των εργασιών στη Λισαβόνα, δήλωσε ψευδώς ότι η πρόταση της Κομισιόν για την εκπόνηση μελέτης για το ασφαλιστικό «δε συζητήθηκε». Την ίδια μέρα, η προπαγάνδα «σήκωσε» το θέμα της δήθεν ένταξης του ελληνικού Χρηματιστηρίου σε «διαδικασία συγχώνευσης» ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων. Σαν να θέλανε να πείσουν ότι μπορεί να μείνετε άνεργοι, χωρίς επιδόματα και σύνταξη, αλλά «επενδύστε και πλουτίστε».

Την επόμενη μέρα, ενόψει και της δημοσίευσης των γραπτών αποφάσεων, το ασφαλιστικό δεν μπορούσε άλλο να αποκρυβεί. Ετσι, ο Κ. Σημίτης προέβη στις εξής αποκαλυπτικές και κυνικές δηλώσεις, χαρακτηριστικές του ανδρός και του καθεστώτος που εκπροσωπεί: «Ολοι οι άνθρωποι θέλουν να ζήσουν περισσότερο. Οταν, λοιπόν, λένε ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, μάς πιάνει άγχος (!)». Εννοεί, μάλλον, ότι όταν τα στατιστικά λένε ότι οι Ελληνες ζουν περισσότερο, η εξουσία κυριεύεται από «άγχος». Και συνεχίζει: «Σε ορισμένες χώρες θεωρείται ότι είναι αντίθετο με την αρχή της ισότητας (!), να βάζεις όρια ηλικίας και να βγάζεις κάποιους ανθρώπους από τη δουλιά. Μπορεί να θέλει κάποιος να δουλέψει». Αυτή είναι η άποψη του πρωθυπουργού της χώρας, γιατί οι ηλικιωμένοι, αντί να βγουν στη σύνταξη, πρέπει να δουλεύουν μέχρι να πεθάνουν.

Μα, συζητήθηκε ή όχι το ασφαλιστικό στη Λισαβόνα; «Στο κείμενο απλώς (!) τονίζεται το γεγονός ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και ότι αυτό σημαίνει πως όλα τα σχετικά θέματα, υγείας, συνταξιοδότησης, πρόνοιας, θα πρέπει να τα δούμε και αυτά. Και αυτά εντάσσονται στο νέο περιβάλλον (...). Η αναφορά σ' αυτό το γεγονός δε σημαίνει άμεσα (σ.σ. μόνο έμμεσα) αυτό που υπονοείται από πολλούς, ότι γι' αυτό αυξάνουν τα όρια ηλικίας σχετικά με τις συντάξεις. Απλώς (!) είναι ένα κοινωνικό (!) θέμα, που πρέπει να το δούμε (...). θέλω να επαναλάβω ότι στην Ελλάδα έχουμε αποφασίσει να υπάρξει μια μελέτη για τα ελληνικά δεδομένα, και με βάση αυτή τη μελέτη θα υπάρξει εκτεταμένος κοινωνικός διάλογος και θα πάρουμε τις αποφάσεις μας».

Κυβερνήσεις και Τύπος άλλων ευρωπαϊκών χωρών συζητούν το θέμα δημόσια εδώ και μήνες. Ο αρμόδιος επίτροπος για τα οικονομικά Π. Σόλμπες, ερωτηθείς, δήλωσε ότι η Κομισιόν συντάσσει ήδη δύο «μελέτες» για την πρόνοια, μία για τη «σύνδεση της μεταρρύθμισης με την ανάπτυξη» και μία δεύτερη «για τις επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στα δημόσια οικονομικά». Σύμφωνα με τον επίτροπο, «τα αποτελέσματα θα εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».