Συννεφοσκέπαστος ο ουρανός κι ανταριασμένη η Οίτη, μας στέλνουν τα πρώτα καλωσορίσματα, καθώς ανηφορίζουμε τη Νεόπατρα - τη σημερινή Υπάτη - ανάμεσα σ' ένα οργιαστικό πράσινο. Το μάτι αρμέγει τη γραφική ομορφάδα του τοπίου και τα ρουθούνια ρουφάνε αχόρταγα τ' αρώματα, που ξεχύνουν τα έλατα, τα αγριοπούρναρα και το υγραμένο χορτάρι.

Γοργώνουμε το βήμα, βιαζόμαστε να σιμώσουμε στη Μονή Αγάθωνος. Σ' ολάκερη τούτη τη διαδρομή, ο νους μου βαλαντώνει να σκέφτεται άναρχα και το μάτι μου να σαϊτεύει τη Μονή. Σαγηνεμένος από το θέαμα, νιώθω ν' αναδίνουν μέσα μου ποιητικές ευαισθησίες, ζωγραφικές εμπνεύσεις και φιλοσοφικοί διαλογισμοί. Ως σιμώσαμε το μοναστήρι και βρέθηκα αντίκρυ του, ένα χαρούμενο χαμόγελο άνθισε στ' αχείλι μου. Κοίταζα, κοίταζα εξεταστικά το χτίριο του μοναστηριού, το αποθαύμαζα και μονοστιγμής σπίθισαν στο νου μου τα λόγια του φίλου Θ. Β. Λαϊνά ως ήσαν γραμμένα στο βιβλίο του «Ιερά Μονή Αγάθωνος»: «Το ταξίδι στη Φθιώτιδα αυτοκορυφώνεται με την επίσκεψή μας στη Μονή Αγάθωνος. Είναι η πιο ελκυστική μοναστική όαση στην περιοχή της Φθιώτιδας».

Και πραγματικά, εδώ, ήταν το «αποκορύφωμα» τούτης της εκδρομής μας, καθώς διασχίζαμε την «Πατρατζικιώτικη γη».

Για μας, ήταν μια μεγάλη έκπληξη. Γιατί, τούτη η Μονή Αγάθωνος δε μοιάζει με κείνα τα παγερά, πένθιμα μοναστήρια, που σε ρίχνουν στη θλίψη και σου φέρνουν πλάκωση στην ψυχή, διαλογίστηκα, κι ευθύς αποφάνθηκα: Τούτος ο μαγευτικός, ειδυλλιακός τόπος είναι ένας παραδείσιος χώρος, ένας αληθινός κήπος της Εδέμ.

Οι κοκκινοβαμμένες γλάστρες, αραδιασμένες με τάξη, στόλιζαν τον αυλόγυρο της Μονής, τα δέντρα και τα παρτέρια σού φέρνουν μια ρομαντική διάθεση. Κι εκείνες οι μαυλιστικές μελωδίες, που φτάνουν στ' αυτιά σου από τα κελαρύσματα των τρεχούμενων νερών από τις σκόρπιες βρύσες, σ' έσπρωχναν σε μια υπερκόσμια ρέμβη. Τι ηρεμία, τι γαλήνη στ' αλήθεια!

Απλωμένη, ολούθε, γύρα, μια ησυχία, μια άφατη ειρήνη μερώνει την ψυχή τ' ανθρώπου και κάνει να κατέβει στο νου ο στοχασμός. Η Μονή Αγάθωνος, στημένη εδώ στη βορειοδυτική πλαγιά της «Πατρατζικιώτικης Οίτης», γύρω στο δέκατο πέμπτο αιώνα, είναι πραγματικά μια όαση κι ένα αρχιτεκτονικό στολίδι στην περιοχή.

Φέρνω γύρα το βλέμμα μου, το ζυγαριάζω κατά το μεγαλόπρεπο καμπαναριό κι αναμετρώ τ' αψήλωμά του. Βγαλμένο από το μυαλό, και φτιασμένο απ' τ' άξιο χέρι του λαϊκού τεχνίτη, σ' εντυπωσιάζει και σ' εκστασιάζει. Γοητευμένος, ρίχνω εξεταστικές ματιές στο Καθολικό, και στα γύρω αραδιασμένα κελιά, κι αδυσκόλευτα ξεκρίνω πως τούτη η εκκλησιά της μονής ανήκει στους «τρίκοχους» ναούς της βυζαντινής εποχής. Σιγά σιγά, προχωρούμε και χωνόμαστε στο εσωτερικό της εκκλησιάς κι αρχίζουμε το ψαχούλεμα με το μάτι. Τι κρίμα! σιγοψιθυρίζει η γυναίκα μου, «για κοίταξε τούτες τις μισοσβησμένες τοιχογραφίες που μαρτυράνε την καταστροφική δουλιά του χρόνου και του γερμανικού βανδαλισμού στον καιρό της Κατοχής». Ευτύχημα είναι που κρατιέται κάπως το ξυλόγλυπτο τέμπλο, που φτιάχτηκε στα μέσα του δέκατου όγδοου αιώνα και στέκει εδώ για να δείχνει τη μαστοριά και το μεράκι του ανώνυμου λαϊκού καλλιτέχνη. Αξιόλογες είναι και οι εικόνες, πραγματικά εθνικός πλούτος. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η εικόνα του Αϊ - Γιάννη του Προδρόμου, έργο του δέκατου αιώνα και μερικές ακόμα βυζαντινής τεχνοτροπίας, φτιαγμένες το 15ο, 16ο και 17ο αιώνα. Γιομάτοι συλλογή, με μερωμένη την ψυχή, περνάμε στο σκευοφυλάκιο, όπου βρίσκονται αξιόλογα κειμήλια, όπως σταυροί, κοσμημένοι περίτεχνα, ένας ξυλόγλυπτος επαργυρωμένος και στολισμένος με πολύτιμα πετράδια, καμωμένος το δωδέκατο αιώνα. Μέσα στο σκευοφυλάκιο, υπάρχουν διάφορα μικρά και μεγάλα θυμιατήρια, ιερά ευαγγέλια, τυπωμένα στη Βενετία, καθώς και πολλά χρυσοκέντητα άμφια και άλλα συμπληρωματικά της δεσποτικής αμφίεσης.

(Συνεχίζεται)