Κυριακή 29 Ιούνη 2003
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 3
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ
Ασυμβίβαστος αγωνιστής ρεμπέτης

Συμπληρώνονται φέτος 21 χρόνια από το θάνατό του

Γιάννης Κυριαζής, λίγο μετά το '40
Γιάννης Κυριαζής, λίγο μετά το '40

Συχνά ακούγεται ότι το ρεμπέτικο ήταν αποκλειστικά έκφραση του περιθωρίου. Αποψη, που συνήθως στηρίζεται στον τρόπο ζωής των ρεμπέτηδων, στη στάση τους απέναντι στα κοινωνικά δρώμενα, απέναντι στη ζωή. Πολλές φορές κατηγορήθηκαν για αδράνεια, για απάθεια μπροστά στα προβλήματα της εποχής τους. Μια βαθύτερη μελέτη του έργου τους εύκολα αποδεικνύει το αναληθές αυτών των «θεωριών», αφού μέσα απ' το ρεμπέτικο ξεπήδησαν, ουσιαστικά, τα πρώτα κοινωνικά τραγούδια. Τα λαθεμένα συμπεράσματα έχουν συχνά να κάνουν και με την ελλιπή μελέτη του τρόπου συμπεριφοράς των ανθρώπων του χώρου. Ετσι, ως επί το πλείστον αγνοήθηκε - καμιά φορά εσκεμμένα - ότι αρκετοί ρεμπέτες όχι μόνο δεν έμειναν αδρανείς μπροστά στα προβλήματα του λαού μας, όχι μόνο τοποθετήθηκαν με τα τραγούδια τους απέναντι σ' αυτά, αλλά και συμμετείχαν ενεργά στους αγώνες που έγιναν για τη λύση τους. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ρεμπέτη αγωνιστή είναι ο Γιάννης Κυριαζής.

Συνεργασία με καταξιωμένους καλλιτέχνες

Γεννήθηκε στην Καβάλα το 1915 και το 1937 μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε κλασική κιθάρα. Εκεί θα γνωριστεί με τον Βασίλη Τσιτσάνη που υπηρετούσε τότε στη Θεσσαλονίκη και θα δουλέψει μαζί του σαν κιθαρίστας και τραγουδιστής. Θα συνεργαστεί επίσης και με άλλους γνωστούς ρεμπέτες, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Γιάννης Παπαϊωάννου, που εκείνη την εποχή ανέβαιναν συχνά στη Β. Ελλάδα για να ξεφύγουν για λίγο απ' το «μπουζουκοκυνηγητό» που είχε εξαπολύσει στην Αθήνα ο Μεταξάς. Σιγά - σιγά, θα αφοσιωθεί στο ρεμπέτικο και θα συνεχίσει να δουλεύει στα λαϊκά πάλκα μέχρι την είσοδο των Γερμανών στη χώρα μας.

Στη διάρκεια της Κατοχής, θα πάρει μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα μέσα απ' τις γραμμές του ΕΑΜ και θα οργανωθεί στο ΚΚΕ. Μετά τα Δεκεμβριανά θα συλληφθεί και θα φυλακιστεί έως το 1946. Ο ίδιος αναφέρει μεταξύ άλλων, σε συνέντευξή του στον Τάσο Σχορέλη, το Μάρτη του 1978 («Ρεμπέτικη Ανθολογία», εκδόσεις «Πλέθρον»):

Κυριαζής, Καλδάρας, Μπιθικώτσης στη «Ζούγκλα», το '52
Κυριαζής, Καλδάρας, Μπιθικώτσης στη «Ζούγκλα», το '52
«Αργότερα πήγα στρατιώτης. Μετά γνώρισα κάτι παιδιά, τα πίστεψα, τ' αγάπησα και από τότε άλλαξε η ζωή μου. Πολέμησα τους Ιταλούς, τους Γερμανούς, τους Βούλγαρους στ' αφιλόξενα βουνά της Μακεδονίας μας και της Ηπείρου κάτω απ' την καθοδήγηση του ΕΑΜ. Συνέπεια, είκοσι πέντε χρόνια καταδίωξη».

«Οταν αποφυλακίστηκα το 1946 μου 'πανε: "Φύγε. Θα σε σκοτώσουνε". Μπήκα ένα βράδυ λαθραία στο "ΚΟΡΙΝΘΙΑ" και κατέβηκα στον Πειραιά».

Στον Πειραιά, ο Κυριαζής βρέθηκε χωρίς κανένα απολύτως εφόδιο. Θα ξεκινήσει τη δουλιά σε κακόφημα μαγαζιά της Τρούμπας και σιγά - σιγά θ' αρχίσει να ορθοποδίζει, μετακομίζοντας στου «Μάριου» και στο «Καρέ του Ασου». Το 1947 θα μπει για πρώτη φορά στη δισκογραφία σαν τραγουδιστής με δυο περίφημα τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα: «Εβίβα ρεμπέτες» και «Η παραστρατημένη». Από τότε θα ηχογραφήσει δεκάδες τραγούδια σημαντικών λαϊκών συνθετών και από τις αρχές της δεκαετίας του '50 και δικά του τραγούδια.

Ο Γιάννης Κυριαζής πληρεί όλες τις προδιαγραφές του ρεμπέτη δημιουργού. Το όνομά του βρίσκεται κάτω από αρκετά αξιόλογα τραγούδια, παρότι πολλά απ' τα τραγούδια του έμειναν ανέκδοτα. Αυτά που ηχογράφησε τα τραγούδησαν, εκτός απ' τον ίδιο, ο Σταύρος Τζουανάκος, ο Πρόδρομος Τσαουσάκης και άλλοι μεγάλοι τραγουδιστές.

Στα μέσα της δεκαετίας του '70
Στα μέσα της δεκαετίας του '70
Σαν κιθαρίστας ήταν ένας απ' τους καλύτερους που ανέβηκαν μεταπολεμικά στα λαϊκά πάλκα. Κι αυτό αποκτάει μεγαλύτερη σημασία, αν αναλογιστεί κανείς ότι το ρόλο του κιθαρίστα αναλάμβαναν κορυφαίοι μουσικοί σαν τον Κώστα Καρίπη, τον Ζαχαρία Κασιμάτη, τον Σπύρο Περιστέρη κ.ά.

Οι ερμηνείες του ήταν απόλυτα προσωπικές και βαθιά συναισθηματικές. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι του εμπιστεύτηκαν τραγούδια τους πολλοί σημαντικοί συνθέτες, όπως οι Απόστολος Καλδάρας, Στέλιος Χρυσίνης, Μπάμπης Μπακάλης, Μάνος Χατζιδάκις κ.ά. Επίσης, για μια τουλάχιστον δεκαετία, ήταν από τα βασικά σιγόντα στις ηχογραφήσεις δίσκων (μαζί με τους Δημήτρη Ρουμελιώτη και Αντώνη Κλειδωνιάρη) και συχνά συνόδευσε μεγάλες γυναικείες φωνές, όπως οι Στέλλα Χασκίλ, Γιώτα Λύδια, Καίτη Γκρέυ, Πόλυ Πάνου κ.ά.

Σίγουρα ο Κυριαζής είναι ένας απ' τους αδικημένους του λαϊκού μας τραγουδιού, όπως, άλλωστε, συνέβη με τους περισσότερους από αυτό το χώρο. Εκτός, όμως, από αφανής εργάτης - μουσικός, ήταν και άνθρωπος με συγκροτημένη σκέψη, με ξεκάθαρη άποψη και για την κοινωνία και για το χώρο του. Ηταν απ' τους πρώτους που αντιτάχτηκαν σε «θεωρίες» που βλέπουν το ρεμπέτικο σαν αποκλειστική έκφραση του «περιθωρίου» και του «λούμπεν προλεταριάτου».

Στην ίδια συνέντευξη σημείωνε: «Μας λένε ότι το "Αν είσαι μάνα και πονείς, έλα στ' Ανάπλι να με δεις" είναι χασικλίδικο, είναι του υποκόσμου κλπ. Γιατί, δηλαδή, πρέπει να το 'πε ένας φονιάς, ένας ληστής και να μην το 'πε ο Κολοκοτρώνης; Υπάρχει πιο τραγικός στίχος και πιο μεγαλειώδης; Οποιος κι αν τον έγραψε. Είναι ο πόνος του φυλακισμένου που πέρασε από τ' Ανάπλι, από το κάθε Ανάπλι της χώρας. Δύναμη του λαϊκού τραγουδιού είναι ότι αντλείται από το λαό και σ' αυτόν επιστρέφει».

Πιστός στα ιδανικά του

Ο Γιάννης Κυριαζής έμεινε γνωστός για τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα του. Ολη του τη ζωή έμεινε αταλάντευτος, πιστός στα ιδανικά του. Αυτή η στάση του, όπως ήταν φυσικό, έπαιξε αρνητικό ρόλο στην καλλιτεχνική του καριέρα και συχνά οι πόρτες των μαγαζιών και των εταιριών ήταν γι' αυτόν κλειστές.

Τα έλεγε έξω από τα δόντια: «Εχω σαράντα χρόνια θητεία στο λαϊκό τραγούδι. Δεν έχω μία. Κι όμως, υπάρχουν κάτω του μετρίου καλλιτεχνάκια με σαράντα μήνες θητεία που βρίσκονται στα ύψη με μισθό παραμυθένιο. Με ρώτησε κάποιος, μήπως τα σκόρπαγα τότε που τα 'παιρνα; Οχι. Δεν τα σκόρπαγα, γιατί ποτέ δεν τα πήρα χοντρά. Ούτε εταιρία ήμουνα, ούτε αφεντικό. Ετσι δεν μπόρεσα να πάρω ποτέ πέντε πήχες χώμα, να πω πως θα πάω εκεί να περάσω τα τελευταία χρόνια μου. Γιατί δεν τα κατάφερα θα στο πω παρακάτω».

Οι κακουχίες που πέρασε, αλλά και οι καταχρήσεις που έκανε είχαν σαν αποτέλεσμα να ταλαιπωρηθεί πολλά χρόνια με την υγεία του (ήταν φυματικός). Εφυγε από τη ζωή τον Ιούνη του 1982. Οσοι τον γνώριζαν, θα τον θυμούνται σαν έναν ευαίσθητο και αυθόρμητο άνθρωπο, έναν ασυμβίβαστο αγωνιστή, ένα παλικάρι.

Τα λόγια και οι πράξεις του το αποδείκνυαν: «Για ν' ανεβείς ψηλά πρέπει να περάσεις πολλές πόρτες χαμηλές και στενές και να σκύβεις. Εγώ πάντως κατάπια ένα σπαθί ατσάλινο που έφτανε ως το λαιμό και δε με άφησε να σκύψω και να περάσω τα πορτάκια της υποταγής και του συμβιβασμού».


Αρης ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ