ΑΝΑΣΑ δροσιάς από της Αθήνας το καμίνι, που άρχισε να πυρώνει, η τριήμερη έξοδος στις θάλασσες και στα βουνά. Κι αυτή η μικρή, η φευγαλέα διαφυγή στα δροσερά της γης μας θέρετρα, κάτω από τα θεόρατα πλατάνια και στα πλατανορέματα, είναι χαρά ζωής και, φυσικά, ξεκούραση.

ΣΤΑ πηλιορείτικα, λοιπόν, χωριά σήμερα ο δρόμος, εκεί που τα πλατάνια είναι τα στολίδια τους και το καμάρι τους. Δέντρο του ελληνικού καλοκαιριού, σωστοί εκατόγχειρες, δέντρο της δροσιάς και του κρύου νερού. «Κάτω στα δασιά πλατάνια και στην κρυόβρυση», λέει το δημοτικό τραγούδι.

ΠΛΑΤΑΝΙΑ για ίσκιο αλλά και για την ιστορία, καθώς πάνω τους βαστάνε τα σημάδια της και την καταγραφή της ζωής και του αγώνα. Πάνε πολλά χρόνια που το υπουργείο Γεωργίας με μια σωστή απόφαση εκήρυξε «διατηρητέα μνημεία της φύσης» έξι πλατάνια. Ενα κοντά στο γεφύρι της Αρτας και πέντε - τα Πέντε Αδέρφια - στους Κομποτάδες της Ρούμελης, για ιστορικούς λόγους. Από τα κλωνάρια του πρώτου ο Αλή Πασάς κρεμούσε τους ανυπότακτους Ρωμιούς, όλους εκείνους που δεν άκουγαν τη συμβουλή του: «Βασίλη κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης». Τ' άλλα πέντε για τις μεγάλες αποφάσεις, που πάρθηκαν στον ίσκιο τους όταν άρχιζε ο αγώνας της λευτεριάς.

ΠΟΙΟΣ ξέρει, βέβαια, σήμερα, αν τελικά τα ιστορικά αυτά δέντρα έχουν γλιτώσει από τις φωτιές και τα πριόνια που αφανίζουν τα δάση μας. Ο Κ. Σιμόπουλος σ' ένα γραφτό του για τα πλατάνια σημειώνει: «...Γλίτωσε ο αρτινός πλάτανος. Αλλά τον πλάτανο της Τριπολιτσάς που στα κλωνάρια του δένονταν κάθε Κυριακή - μέρα του παζαριού - οι αγχόνες, τον έκοψε ο Κολοκοτρώνης. Γιατί του θύμιζε, λέει, τα οικογενειακά δεινά...».

Η ΔΙΗΓΗΣΗ του Γέρου του Μοριά δίνει το περιστατικό: «...Οταν εμβήκα εις την Τριπολιτσά, με έδειξαν τον πλάτανο εις το παζάρι όπου εκρέμαγαν τους Ελληνες. Αναστέναξα και είπα: Αντε, πόσοι από το σόγι μου και από το έθνος μου εκρεμάσθησαν εκεί. Και διέταξα και τον έκοψαν...». Μνημείο ιερό, που θα μπορούσε να 'ναι ακόμα ζωντανό.

ΚΙ ΕΙΝΑΙ κι άλλα πολλά τα ονομαστά πλατάνια αυτά, που κινούνται ανάμεσα στο θρύλο και στην ιστορία. Στα βάθη των αιώνων το πλατάνι της Σπάρτης, αυτό που φύτεψε ο Μενέλαος ξεκινώντας για την Τροία. Το πλατάνι που φύτεψε στους Δελφούς ο Αγαμέμνονας. Φυσικά δεν μπορεί να ξεχαστεί ο πλάτανος της Κω, που μνημονεύεται από τους Φράγκους του Μεσαίωνα. Εριχνε τον ίσκιο του ολόκληρη πλατεία, μαγαζιά και παζάρι στη ρίζα του από τα χρόνια του Ιπποκράτη...

Η ΚΟΝΤΙΝΗ μας Εύβοια έχει κι αυτή παρ' όλες τις καταστροφές μεγάλο τέτοιο πλούτο με ιστορικά πλατάνια. Ο Κ. Σιμόπουλος θυμίζει τον πλάτανο του Αχμέτ Αγά, με είκοσι μέτρα ο γύρος του κορμού του, και που στον ίσκιο του στάλιζαν δυο χιλιάδες γιδοπρόβατα...

ΡΩΤΟΥΣΕ τότε (το 1976) ο ιστορικός και δημοσιογράφος: «...Υπάρχει ακόμα; Πριν από μερικά χρόνια τον είδα πνιγμένο στα μπάζα του μεταλλείου. Τέτοιο δεντροθεριό δεν βρίσκεται στον κόσμο...». Και για να συμπληρώσουμε την εικόνα θυμίζουμε πως κάπου κάπου τέτοια δεντροθεριά αιωνόβια «κουράζονται», σπάνε ξαφνικά...

ΣΤΟΝ κορμό του πλάτανου θα κρεμαστούν του χωριού όλα τα μαντάτα της ζωής αλλά και του θανάτου τα αγγελτήρια. Κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια θα λειτουργήσουν όλα εκείνα τα υπαίθρια βουλευτήρια της Εθνικής Αντίστασης στα χρόνια του ΕΑΜ, τα φύτρα της καινούριας Ελλάδας. Εκεί κάτω από τον πλάτανο τα κλέφτικα και τα αντάρτικα λημέρια...

ΟΠΟΥ κι αν χαιρόμαστε τούτη την ώρα τη δροσιά, την ισκιάδα του και το κρουστάλλινο νερό του, ας θυμηθούμε το αριστούργημα εκείνο της δημοτικής μας ποίησης, μοναδικό δοξαστικό της λεβεντιάς και του πλάτανου:

Τρία πλάτανα, τα τρία αράδα - αράδα

κι ένας πλάτανος παχύν ίσκιο οπόχει.

Στα κλωνάρια του σπαθιά 'ναι κρεμασμένα.

Και στη ρίζα του ντουφέκια ακουμπισμένα.

Κι από κάτω του ο Βαρλάμης ξαπλωμένος.