Κυριακή 15 Ιούνη 2003
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΡΩΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
ΙΡΑΝ - ΗΠΑ
Στο ίδιο έργο θεατές...

Associated Press

«Είμαστε πάντα σε εγρήγορση όσον αφορά στην αμερικανική πολιτική απέναντί μας... αμφιβάλλουμε, όμως, για το κατά πόσο οι ΗΠΑ δε θα κάνουν το λάθος να μπερδέψουν το Ιράν με το Ιράκ. Αυτό το λάθος θα είναι ανεπανόρθωτο». Αυτά δήλωνε μόλις πριν από λίγες μέρες ο εκπρόσωπος του ιρανικού ΥΠΕΞ, Χαμίντ Ρεζά Ασεφί. Δεν έχει περάσει ημέρα από τη στιγμή που η αμερικανική κατοχική διοίκηση εγκαταστάθηκε στη Βαγδάτη, που να μην εκτοξεύτηκαν αμερικανικές κατηγορίες και απειλές κατά του Ιράν.

Τα πυρηνικά...

Ενα από τα αγαπημένα θέματα των Αμερικανών αξιωματούχων, τον τελευταίο καιρό, είναι το, εν δυνάμει, ιρανικό πυρηνικό οπλοστάσιο. Κατά την άποψή τους, η ανάπτυξη της πυρηνικής τεχνολογίας στο Ιράν, ουδεμία σχέση έχει με την ειρηνική χρήση πυρηνικής ενέργειας για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των 65 εκατομμυρίων κατοίκων.

Στις 16 Ιούνη, η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, στη Βιέννη, θα παρουσιάσει την έκθεση των επιθεωρητών της που πραγματοποίησαν ελέγχους στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις από το Φλεβάρη μέχρι τα τέλη Μάη. Σύμφωνα με διαρροές, οι επιθεωρητές θα υποστηρίξουν ότι δεν ανακάλυψαν τίποτε το ανησυχητικό, ότι οι ιρανικές αρχές συνεργάστηκαν ικανοποιητικά και ότι απομένουν ορισμένες «τεχνικές λεπτομέρειες προς διευκρίνιση». Θα καλέσουν, επίσης, την Τεχεράνη να υπογράψει το συμπληρωματικό Πρωτόκολλο της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών (την οποία έχει υπογράψει), το οποίο προβλέπει αιφνιδιαστικούς και εξαντλητικούς ελέγχους στις πυρηνικές της εγκαταστάσεις.

Πολλές και ποικίλες ήταν οι αντιπολεμικές εκδηλώσεις στην Τεχεράνη

Associated Press

Πολλές και ποικίλες ήταν οι αντιπολεμικές εκδηλώσεις στην Τεχεράνη
Οι διαρροές χαρακτηρίστηκαν από τον Κόλιν Πάουελ «άκρως ανησυχητικές» και η Ουάσινγκτον φέρεται αποφασισμένη να ασκήσει πιέσεις στη ΔΕΑΕ να προχωρήσει σε νέα «ακριβέστερη» έκθεση. Παράλληλα, θα ενταθούν οι αμερικανικές πιέσεις προς τη Μόσχα να διακόψει τη συνεργασία της με την Τεχεράνη, στο πλαίσιο της οποίας Ρώσοι έχουν αναλάβει την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού του Μπουσχέρ. Μέχρι στιγμής, οι πιέσεις πέτυχαν την έκδοση, μόνο, μιας κοινής ανακοίνωσης όπου διατυπώνονται, γενικόλογα, ανησυχίες. Ο Ρώσος Πρόεδρος, μάλιστα, φέρεται, λίαν προσφάτως, να απέφυγε να συναντήσει τον Ισραηλινό ΥΠΕΞ Σιλβάν Σαλόμ, ο οποίος τον είχε ενημερώσει ότι επιθυμεί να συζητήσουν για τον «ιρανικό κίνδυνο». Η πληροφορία, που δημοσιεύτηκε από τη ρωσική επιχειρηματική εφημερίδα «Kommersant», διαψεύστηκε από Ισραηλινούς διπλωμάτες, αλλά όχι από Ρώσους.

...η ανάμειξη στο Ιράκ και η «αλ Κάιντα»

Το δεύτερο προσφιλές θέμα είναι οι «προσπάθειες ανάμειξης της Τεχεράνης στα εσωτερικά του Ιράκ». Ο επικεφαλής της αμερικανικής κατοχικής διοίκησης στο Ιράκ, Πολ Μπρέμερ, έχει καταγγείλει ότι «ιρανικά στοιχεία ή ομάδες που καθοδηγούνται από αυτά, εμπλέκονται σε επεισόδια βίας κατά των αμερικανικών δυνάμεων». Εμμέσως πλην σαφώς, ο Ντόναλντ Ράμσφελντ έχει κατηγορήσει την Τεχεράνη ότι επιδιώκει να μετατρέψει το Ιράκ σε ισλαμική δημοκρατία.

Ο συλλογισμός δεν είναι εντελώς αβάσιμος, τουλάχιστον από την οπτική της επιρροής που μπορεί να ασκήσει η σιιτική θρησκευτική ηγεσία του Ιράν στην πλειοψηφία των, μέχρι πρότινος, καταπιεσμένων Ιρακινών σιιτών. Η ιρανική υποστήριξη προς τη μεγαλύτερη σιιτική οργάνωση, το Ανώτατο Συμβούλιο για την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράκ του Μοχάμεντ Μπακίρ αλ Χακίμ, το οποίο διαθέτει χιλιάδες ένοπλα μέλη, είναι γνωστή. «Λάδι στη φωτιά» έριξε η πρόσκληση της Τεχεράνης προς τον έτερο ισχυρό Σιίτη ηγέτη του Ιράκ, τον Μοκτάντα Σαντρ, επικεφαλής της ένοπλης οργάνωσης Τζαμάατ αλ Σαντρ αλ Θάνι, ανταγωνιστή του αλ Χακίμ και, μέχρι πρότινος, ανεπιθύμητο πρόσωπο στο Ιράν.

Η εντύπωση που δημιουργήθηκε ήταν ότι το Ιράν επιδιώκει να γεφυρώσει τις διαφορές ανάμεσα στις ιρακινές σιιτικές οργανώσεις προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η ισχύ τους. Τις αμερικανικές ανησυχίες, πάντως, δε συμμερίζεται ο «πιστός» φίλος της Ουάσινγκτον στο Ιράκ, ο ηγέτης του Εθνικού Ιρακινού Κογκρέσου, Αχμάντ Τσαλαμπί, που δήλωνε κατηγορηματικά, στους «Financial Times», ότι «είναι αβάσιμοι οι φόβοι περί ισλαμιστικού φανατισμού και ιρανικής επιρροής».

Τέλος, η Ουάσινγκτον κατηγορεί την Τεχεράνη για υπόθαλψη μελών της «αλ Κάιντα». Ισχυρισμός που έρχεται σε αντίθεση με τη θρησκευτική έχθρα ανάμεσα στους Ταλιμπάν και στο ιρανικό σιιτικό θρησκευτικό ιερατείο, αλλά και με την ιρανική υποστήριξη στη βόρεια Συμμαχία. Η Τεχεράνη σιώπησε, με νόημα, κατά την επίθεση στο Αφγανιστάν, όπως άλλωστε έπραξε και στο Ιράκ. Επιπλέον, Ιράν και Σ. Αραβία έχουν υπογράψει συμφωνία στο πλαίσιο της οποίας οι ιρανικές αρχές έχουν παραδώσει στο Ριάντ εκατοντάδες μέλη της «αλ Κάιντα».

Οι ομοιότητες με το Ιράκ...

Αν όλα αυτά, θυμίζουν έντονα το κατηγορητήριο που η Ουάσινγκτον έστησε σε βάρος του Ιράκ, σίγουρα δεν είναι παρανόηση. Εντούτοις, όσα και αν είναι τα κοινά χαρακτηριστικά, υπάρχουν και αρκετές σημαντικές διαφορές. Το Ιράν, όπως και το Ιράκ, ανήκει σε αυτό που ο Πρόεδρος Μπους ονόμασε «άξονα του κακού». ΗΠΑ - Ιράν διέκοψαν τις διπλωματικές τους σχέσεις το 1979, οπότε έγινε η Ισλαμική Επανάσταση.

Εκτοτε, η Ουάσινγκτον, με διακυμάνσεις, δεν υπαναχώρησε από τη ρητορική της κατά του ιρανικού καθεστώτος, χωρίς αυτό να την εμποδίσει να του πουλήσει όπλα κατά τη διάρκεια του πολυετούς ιρανο-ιρακινού πολέμου. Η Ουάσιγκτον υιοθέτησε το νόμο ντ' Αμάτο, που προβλέπει κυρώσεις για όσες αμερικανικές και ξένες επιχειρήσεις πραγματοποιούν επενδύσεις στο Ιράν, αλλά στον έναν ή στον άλλο βαθμό, ο νόμος έμεινε ανενεργός.

Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, πριν από λίγες μέρες, ομολογούσε απροκάλυπτα ότι «συνεχίζουμε να ανησυχούμε ιδιαιτέρως για το γεγονός ότι ένα κράτος που είναι πλημμυρισμένο στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο προσπαθεί να παράγει και ειρηνική πυρηνική ενέργεια!». Με πετρελαϊκά αποθέματα σχεδόν 90 δισ. βαρέλια (τέταρτα κατά σειρά στον κόσμο, το 1/10 των παγκόσμιων αποθεμάτων) και με αποθέματα φυσικού αερίου που ξεπερνούν τα 29 τρισ. κυβικά μέτρα (δεύτερα κατά σειρά παγκοσμίως), είναι σαφές ότι για την Ουάσιγκτον το Ιράν «είναι πονοκέφαλος» στο πλαίσιο του σχεδίου «γενικής αναδιαμόρφωσης κατά τα αμερικανικό δοκούν» της ευρύτερης περιοχής.

Βέβαια, αυτό δεν είναι είδηση. Τη δεκαετία του '50, οι Αμερικανοί στήριξαν τον Σάχη για να ανατρέψει με πραξικόπημα τον Μοχάμαντ Μοσαντέκ, ο οποίος εθνικοποίησε τις πετρελαιοπηγές, πετώντας εκτός χώρας τις βρετανικές και αμερικανικές εταιρίες.

Από το 1979 μέχρι σήμερα, το ιρανικό καθεστώς έχει προσφέρει προνομιακά ενεργειακά συμβόλαια σε ξένες εταιρίες, ιαπωνικές, ρωσικές, γαλλικές, ιταλικές, μαλαισιανές, ενώ με ανάλογο τρόπο προσελκύονται ξένες επενδύσεις και σε άλλους τομείς. Δεν έχουν, όμως, επωφεληθεί αμερικανικές εταιρίες.

... και οι διαφορές

Οσο περνούν τα χρόνια, τόσο η Τεχεράνη ισχυροποιεί τη θέση της στη γεωστρατηγική σκακιέρα. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους «κρυφούς» παίκτες στο Μεσανατολικό, ενώ βελτιώνει με σταθερούς ρυθμούς τις διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις της με Ινδία (έχουν αμυντικό σύμφωνο), Κίνα, Συρία, αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής, ΕΕ και κυρίως Ρωσία με την οποία, εκτός από την πυρηνική τεχνολογία, βρίσκονται σε διαρκή διάλογο για την από κοινού εκμετάλλευση του πετρελαίου της Κασπίας, στοχεύοντας να τροφοδοτούν την αγορά μέσω των ιρανικών αγωγών.

Γνωρίζοντας καλά όλα τα παραπάνω, και λαμβάνοντας υπόψη την εδαφική και γεωγραφική ιδιαιτερότητα του Ιράν, η Ουάσιγκτον δε δείχνει πρόθυμη να εξαπολύσει «στρατιωτική επιχείρηση απελευθέρωσης», προς στιγμήν. Θα αρκεστεί να εντείνει την πίεση με αμερικανικά στρατεύματα, στα ανατολικά ιρανικά σύνορα στο Αφγανιστάν, στα δυτικά στο Ιράκ, και στα βόρεια, με τις βάσεις στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.

Πεντάγωνο και Στέιτ Ντιπάρτμεντ φαίνεται να διαφωνούν ως προς τα μέσα και το χρόνο, αλλά όλοι συμφωνούν ότι στόχος είναι «η αποσταθεροποίηση του Ιράν». Ο Ρεπουμπλικάνος Γερουσιαστής Σαμ Μπρόουνμπακ κατέθεσε πρόταση υιοθέτησης νομοσχεδίου υπό την επονομασία «Πράξη για τη Δημοκρατία στο Ιράν», το οποίο προβλέπει χορήγηση κονδυλίων στα ΜΜΕ που διαθέτουν οι Ιρανοί που βρίσκονται στις ΗΠΑ, αλλά και δημιουργία επιπλέον ΜΜΕ, προκειμένου να εκπέμπονται αντικαθεστωτικές εκπομπές.

Παράλληλα, παρά τις αντιρρήσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο έχει κατατάξει την οργάνωση στην τρομοκρατική του λίστα, το Πεντάγωνο επέτρεψε στους «Μουτζαχεντίν Χαλκ» ή Μουτζαχεντίν του Λαού, οργάνωση που είχε συμμαχήσει με τον Αγιατολάχ Αλί Χομεϊνί το 1979 και μετά υπέστη διώξεις, να συνεχίσει τη δραστηριότητά της στο Ιράν. Αυτή η οργάνωση και οι παραφυάδες της αποτελούν την κύρια πηγή πληροφόρησης του Πεντάγωνου το οποίο ανέσυρε από τη ναφθαλίνη, για παν ενδεχόμενο, και τον Ρεζά Παχλεβί, το μεγαλύτερο γιο του Σάχη. Οι αμερικανικές προθέσεις είναι προφανείς και όπως δήλωνε και ο εμπνευστής του όρου «άξονας του κακού», Ντέιβιντ Φραμ, «η προσέγγιση μας στο Ιράν είναι παρόμοια με αυτήν που ακολουθήσαμε στην Πολωνία, στη δεκαετία του 1980».

Εσωτερικό αδιέξοδο

Και αν σε παγκόσμιο διπλωματικό επίπεδο η περίπτωση του Ιράν, εξαιτίας του ρόλου και των συμμαχιών του, είναι αρκετά διαφορετική από του Ιράκ, από την άποψη της εσωτερικής λαϊκής δυσαρέσκειας τα πράγματα δε διαφέρουν τόσο. Οι ελπίδες που επένδυσαν οι Ιρανοί στον, επίσης μουλά, «μεταρρυθμιστή» Χαταμί, εκλέγοντάς τον με συντριπτική πλειοψηφία στην Προεδρία, σβήνουν μέσα σε οργή και απογοήτευση. Οι προσπάθειες του Χαταμί να προχωρήσει σε ορισμένες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις προσέκρουσαν στο σκληροπυρηνικό θρησκευτικό ιερατείο, που διατηρεί τον έλεγχο της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας. Ορισμένα μικρά βήματα έχουν επιτευχθεί, όπως π.χ. η υιοθέτηση νόμου που επιτρέπει στις γυναίκες να παίρνουν διαζύγιο αλλά αυτό δε μοιάζει αρκετό για να απαλύνει τη λαϊκή αγανάκτηση.

Ενδεικτικό είναι ότι ο Χαταμί, άλλοτε αγαπημένος του φοιτητικού κινήματος, στα μέσα της βδομάδας έγινε στόχος των φοιτητικών συνθημάτων σε διαδήλωση κατά των σχεδίων ιδιωτικοποίησης ορισμένων Πανεπιστημίων. Οι φοιτητές ζήτησαν την παραίτησή του και για πρώτη φορά φώναξαν το απαγορευμένο: «θάνατος στους δικτάτορες», «θάνατος στον θρησκευτικό ηγέτη Χαμενεΐ». Η ιρανική ηγεσία προειδοποίησε ότι οι κινητοποιήσεις θα κατασταλούν και κατηγόρησε την Ουάσιγκτον ότι «προσπαθεί να προκαλέσει χάος στη χώρα», κατηγορία διόλου αβάσιμη αφού σύμφωνα με ορισμένα διεθνή πρακτορεία η πλειοψηφία των διαδηλωτών που έσπευσαν να συμπαρασταθούν στους φοιτητές πληροφορήθηκαν το γεγονός από αμερικανικά δορυφορικά ραδιοφωνικά δίκτυα.

Οσο πλησιάζουν οι ημέρες για την 4η επέτειο από την πρώτη αιματηρή φοιτητική αντιπαράθεση με το καθεστώς, τον Ιούλη του 1999, τόσο περισσότερο γίνεται εμφανές ότι οι αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις θα λάβουν διαστάσεις χιονοστιβάδας. Ιρανοί βουλευτές παραδέχονταν ότι η δικαιολογημένη από τα χρόνια αυταρχισμού, καταπίεσης και οικονομικής δυσπραγίας, οργή του κόσμου θα μπορούσε να εκραγεί με την παραμικρή σπίθα. Η Ουάσιγκτον είναι σαφές ότι θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αξιοποιήσει το αρνητικό, για την ιρανική ηγεσία, κλίμα και να ανάψει τη «σπίθα» που την εξυπηρετεί προκειμένου να πετύχει το δεύτερο στόχο του «άξονα του κακού». Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι αν, πότε και ποιες θα μπορούσε να είναι οι εσωτερικές αλλαγές στο Ιράν, θέμα που δεν μπορεί παρά να αφορά αποκλειστικά και μόνο τον ιρανικό λαό. Το ζήτημα είναι κατά πόσο ο Λευκός Οίκος θα μεθοδεύσει, για άλλη μια φορά, μια «πολιτική ανατροπή» στα μέτρα του, η οποία, φυσικά, ουδεμία σχέση θα έχει με τα συμφέροντα των Ιρανών.


Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Σκληρά παζάρια και απαιτήσεις για συμφωνία(2015-06-25 00:00:00.0)
Στο προσκήνιο ενδεχόμενο «μονομερούς πλήγματος»(2012-09-01 00:00:00.0)
Στο επίκεντρο οι εξελίξεις στη Συρία(2012-08-30 00:00:00.0)
Διαμόρφωση κλίματος έντασης και απειλές(2011-12-28 00:00:00.0)
Ενα «έργο» ...από τα παλιά(2004-09-19 00:00:00.0)
"Δίκτυο κατασκοπίας" της ΣIA;(1996-06-12 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ