Σάββατο 26 Απρίλη 2003 - Κυριακή 27 Απρίλη 2003
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 20
Βιβλίο
ΙΛΙΑ ΕΡΕΝΜΠΟΥΡΓΚ
«Το χρονικό της αντρειοσύνης»

Ενα πολύτιμο βιβλίο για τους αγώνες κατά των ιμπεριαλιστικών πολέμων

Αριστερά ο θρυλικός διοικητής της 316 μεραρχίας του Κόκκινου Στρατού Παμφίλοφ που έπεσε στην δημοσιάτου Βολοκολάμσκ
Αριστερά ο θρυλικός διοικητής της 316 μεραρχίας του Κόκκινου Στρατού Παμφίλοφ που έπεσε στην δημοσιάτου Βολοκολάμσκ
Το εκδοτικό «Σύγχρονη Εποχή» εξέδωσε το 2002 μια συλλογή από άρθρα που έγραψε ο συγγραφέας στην περίοδο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου της Σοβιετικής Ενωσης, υπό τον τίτλο «Το χρονικό της αντρειοσύνης» με πρόλογο του Κ. Σιμόνοφ, επίλογο του Λ. Λαζάρφ και μετάφραση από τα ρωσικά του Γιάννη Στυλιάτη. Στο βιβλίο (380 σελίδες) δημοσιεύονται μόνο 85 άρθρα και ανταποκρίσεις από τον συνολικό αριθμό των τριακοσίων που είχε γράψει ο Ερενμπούργκ για τον Τύπο του εξωτερικού κυρίως, των ΗΠΑ και Αγγλία, στην περίοδο του πολέμου. Παρά το ότι πέρασαν από τότε πάνω από έξι δεκαετίες το βιβλίο έχει ενδιαφέρον και σήμερα, γιατί δείχνει και περιγράφει τη βαρβαρότητα του ιμπεριαλισμού και τον καθοριστικό ρόλο του σοσιαλιστικού κοινωνικού συστήματος στη συντριβή της ναζιστικής Γερμανίας.

Ο διάσημος Σοβιετικός συγγραφέας Ιλια Γκριγκόρεβιτς Ερενμπούργκ γεννήθηκε στο Κίεβο το 1891 και πέθανε στη Μόσχα το 1967. Τα βασικά του έργα όπως η «Θύελλα», το «Ενατο κύμα» και άλλα είναι γνωστά στην Ελλάδα.

Στα χρόνια 1936-1939 ο Ερενμπούργκ έγραφε από την πολιορκημένη Μαδρίτη στην «Ισβέστια» για τον ένοπλο αγώνα ενάντια στο φασισμό. Ηταν βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ και από το 1950 αντιπρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης.

Η εισβολή της φασιστικής Γερμανίας κατά της ΕΣΣΔ έγινε στις 22 Ιούνη 1941. Ο Ερενμπούργκ το πρώτο άρθρο το έγραψε στις 3 Ιούλη 1941 στις πιο δύσκολες μέρες όταν βομβαρδίζονταν πόλεις και χωριά στα δυτικά εδάφη της ΕΣΣΔ και όταν υποχωρούσε ο Κόκκινος Στρατός. «Οι Γερμανοί επιτέθηκαν στα κρυφά. Ηταν νύχτα Κυριακής» υπήρχε «η πεποίθηση στη νίκη και η ξενοιασιά» (σελίδες 27-28). Την ίδια μέρα ο Στάλιν «μίλησε για τον κίνδυνο: χρειάζονται μεγάλες θυσίες και μεγάλη ανδρεία» (σελ. 28).

"Ενας είναι ο εχθρός ο ιμπεριαλισμός". ΕΣΣΔ ΙΟΥΝΗΣ 1944. Το κοριτσάκιμπροστά στα ερειπια μετά απο τον βομβαρδισμό των Γιουνκερς
Ο συγγραφέας υπογραμμίζει ότι από την πρώτη μέρα του πολέμου υπήρχε η μέριμνα για τα παιδιά και πάρθηκαν μέτρα για την απομάκρυνσή τους από τα μεγάλα κέντρα. Ενα άλλο σοβαρό πρόβλημα ήταν η μεταφορά των μεγάλων εργοστασίων στα ανατολικά εδάφη. Στους τρεις πρώτους μήνες του πολέμου μεταφέρθηκαν 1.360 μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις. Η ιστορία δε γνώρισε παρόμοια μετακόμιση υλικών και προσωπικού. Δώδεκα χιλιάδες εργαζόμενοι του εργοστασίου «Κίροφ», που παρήγαγε τανκς, μεταφέρθηκαν από το Λένινγκραντ στα Ουράλια με αεροπλάνα, αμέσως συναρμολογήθηκε το εργοστάσιο και άρχισε να παράγει. Ο Ερενμπούργκ σημειώνει: «Βρέθηκα σ' ένα άλλο ερημικό σημείο. Εκεί μοντάρουν μηχανήματα από τη Μόσχα. Μέσα σε μια βδομάδα, ακόμα ένα μεταφερμένο εργοστάσιο θ' αρχίσει να εργάζεται» (σελ. 66). Αυτά τα κατορθώματα έγιναν από τη σχεδιασμένη σοσιαλιστική οικονομία. Η σοβιετική κυβέρνηση είχε ασχοληθεί με το πρόβλημα αυτό το Φλεβάρη του 1941 και αμέσως μια βδομάδα μετά την εισβολή της ιμπεριαλιστικής Γερμανίας, υιοθέτησε πρόγραμμα κινητοποίησης της λαϊκής οικονομίας. Οι Σοβιετικοί άνθρωποι με συνέπεια υλοποιούσαν τις οδηγίες για την καταστροφή των υλικών και περιουσιών στα εδάφη που πατούσε ο γερμανικός στρατός. «Οι χωρικοί διώχνουν τα ζώα. Καίνε το στάρι... Σ' όλη τη χώρα είναι απίστευτη η συγκομιδή... Αλλά στην περιοχή του Πσκοφ δεν πρόφτασαν να θερίσουν το στάρι κι οι χωρικοί το έκαψαν» (σελ. 30). Ο συγγραφέας γράφει για ένα περιστατικό από το Σμολένσκ: «Σύντροφε διοικητή, με ποιο τρόπο θα ετοιμαστώ; Και τι δουλιά έχεις εσύ να ετοιμαστείς, γιαγιά; Πώς δεν έχω; Εάν έρθει ο Γερμανός, πρέπει να κάψω το σπίτι, να πνίξω τις κότες» (28 Αυγούστου 1941, σελίδα 45). Οι εισβολείς είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος της σοβιετικής γης. Εκεί όμως που πατούσαν βρίσκανε ερημιά, σε καμιά άλλη χώρα δεν είχαν συναντήσει παρόμοια κατάσταση. Η αντίσταση αυτή των χωρικών, που καίγανε τα σπίτια τους, σήμαινε υπεράσπιση της πατρικής τους γης.


Στο μέτωπο μαχόταν σκληρά ο Κόκκινος Στρατός, στα μετόπισθεν από την αρχή του πολέμου άρχισαν να δρουν παρτιζάνικα τμήματα, τα οποία αναπτύχθηκαν σε μεγάλες μαχητικές μονάδες και έδιναν ισχυρά χτυπήματα στον εισβολέα. Οι παρτιζάνοι συνδυάζανε τη φάση τους με τον σοβιετικό στρατό. Είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των κατακτητών. Είναι γνωστοί οι παρτιζάνοι του Κόφπακ, της Νέας Φρουράς με την Ζόγια Κοσμοντεμκάνσκαγια κ.τ.λ. (βλέπε σελίδες 44, 256, 262/263, 282).

Η μάχη της Μόσχας και η πρώτη μεγάλη ήττα των Γερμανών

Η Βέρμαχτ προχωρούσε, έφτασε έξω από τη Μόσχα. Αρχισε η μεγάλη μάχη για την υπεράσπιση της πόλης. Ο Ερενμπούργκ, με όπλο την πένα, βρισκόταν στην πρώτη γραμμή του μετώπου. «Η Ρωσία είναι απέραντη, δεν υπάρχει όμως χώρος για οπισθοχώρηση» κυριαρχούσε το σύνθημα. Ο Κόκκινος Στρατός σταμάτησε εκεί την παραπέρα προέλαση του γερμανικού στρατού.

Ο πληθυσμός της Μόσχας με φτυάρια και κασμάδες έκανε οχυρωματικά έργα. Γερμανικά σμήνη ορμούσαν, αλλά αποκρούονταν από τη δραστική αεράμυνα (σελ. 41/3). Η Δημοσιά του Βολοκολάμσκ μετατράπηκε σε ανταρτοφρούριο. Ανάμεσα στους υπερασπιστές εκεί μαχόταν η 316η μεραρχία πεζικού. Στις 16 Νοέμβρη 1941 στη Δημοσιά Βολοκολάμσκ έγινε η ηρωική αυτοθυσία των 28 κοκκινοστρατιωτών που ρίχτηκαν με φιάλες και δυναμίτη κάτω από τις ερπύστριες των γερμανικών τανκς και τα κατέστρεψαν.

Στις 18 Νοέμβρη 1941 έπεσε μαχόμενος ο θρυλικός διοικητής της 316ης μεραρχίας στρατηγός Παμφίλοφ. Στη Μόσχα έγινε πανηγυρική συνεδρίαση προς τιμήν της Οχτωβριανής Επανάστασης και στις 7 Νοέμβρη 1941 πραγματοποιήθηκε μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία και τα τμήματα κατευθείαν πήγαιναν στο μέτωπο.

Ο ναζιστικός στρατός συνάντησε ισχυρή άμυνα και δεν μπορούσε να προχωρήσει προς τη Μόσχα, είχε εξαντλήσει τις δυνάμεις του εκεί. Ηταν λοιπόν η κατάλληλη στιγμή για να δεχτεί ο αντίπαλος χτύπημα. Στις 6 Δεκέμβρη 1941, ο Κόκκινος Στρατός όχι μόνο αναχαίτισε τον εισβολέα, μα πέρασε σε καλά οργανωμένη αντεπίθεση και καταδίωξε τις γερμανικές μεραρχίες προς δυσμάς μακριά από τη Μόσχα μέχρι και 300 χιλιόμετρα. Ο Ζούκοφ σε συζήτηση με τον Ερενμπούργκ είπε: «Τους Γερμανούς τους κατέστρεψε η ευκολία με την οποία συνήθισαν να κερδίζουν τις νίκες» (σελ. 78). Μέχρι τον Ιούνη του 1941 οι Γερμανοί ζούσαν με το αήττητο του στρατού τους, άρχισαν οι ήττες των στρατιωτικών δυνάμεών τους με την αντεπίθεση του σοβιετικού στρατού.

Η μεγάλη μάχη του Στάλινγκραντ

Το 1942 η Γερμανία συνεχώς μετέφερε μεραρχίες στην ΕΣΣΔ από τη Γαλλία και από άλλες κατεχόμενες χώρες. Ετσι το 1942 στο σοβιετικο-γερμανικό μέτωπο ο αριθμός των γερμανικών μεραρχιών έφτασε στις 266. Ο Χίτλερ έριξε προς το Στάλινγκραντ μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις. Αρχισε η μεγάλη εποποιία των υπερασπιστών της πόλης. Οι μάχες ήταν εξαιρετικά σκληρές και σώμα με σώμα μέσα στην πόλη. Ο Τσιουίκοφ ανέλαβε τη διοίκηση της 62ης στρατιάς που υπεράσπιζε το Στάλινγκραντ. Μέσα σ' ένα μήνα έγιναν στην πόλη 1.500 γερμανικές αεροπορικές επιδρομές (σελ. 150). Χρειάστηκαν μεγάλες θυσίες, αντρειοσύνη, αντοχή, πολεμική τέχνη και ανώτερο ηθικό για να αποκρουστεί ο εχθρός. Στην υπεράσπιση της πόλης αναδείχτηκαν μορφές και ήρωες, όπως π.χ. ο ελεύθερος σκοπευτής Βασίλη Ζαΐτσεφ, ο οποίος εξόντωσε εκατοντάδες φασίστες.

Η συντριβή του γερμανικού στρατού στο Στάλινγκραντ σήμανε στρατηγική στροφή προς τη νίκη.

Ο ναζιστικός στρατός δέχτηκε τέτοια ισχυρά χτυπήματα που έφτασε σε σημείο εξάντλησης των δυνάμεών του. Η προετοιμαζόμενη στρατηγική αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού άρχισε στις 19-23 Νοέμβρη 1942. Στις 31 Γενάρη 1943 οριστικά συντρίφτηκε η νότια ομάδα του γερμανικού στρατού και στις 2 Φλεβάρη 1943 παραδόθηκε ο διοικητής της 6ης στρατιάς στρατάρχης Πάουλους. Οι δυνάμεις του αντιπάλου εκδιώχθηκαν προς δυσμάς 250 χιλιόμετρα. Η νικηφόρα μάχη του Στάλινγκραντ αποτέλεσε τη στροφή του πολέμου και τη στρατηγική πρωτοβουλία την πήρε πια η Σοβιετική Ενωση. Ο Ερενμπούργκ γράφει: «Στο Στάλινγκραντ δε χάθηκε μόνον η στρατιά του Πάουλους, στο Στάλινγκραντ χάθηκε το όνειρο της Γερμανίας για την κυριαρχία του στον κόσμο» (σελ. 271).

Σχετικά με το ηθικό, την αντοχή των Σοβιετικών ανθρώπων, ο συγγραφέας τονίζει: «Το 1917 δοκιμάστηκε στη φωτιά του 1942... Ο Οκτώβρης του 1917 ελέγχθηκε τον Οκτώβρη του 1942... Αν δεν υπήρχε η επανάσταση, δε θα υπήρχαν οι υπερασπιστές του Στάλινγκραντ» (σελίδες 164-165).

Η νικηφόρα επιχείρηση των σοβιετικών στρατευμάτων στο Κουρσκ (12/7 με 23/8/1943) και η καταστροφή των θωρακισμένων γερμανικών μονάδων έδειξε την αξιόμαχη δύναμη του Κόκκινου Στρατού. Με τη νίκη αυτή στο Κουρσκ κατέρρευσε και ο μύθος του λεγόμενου «στρατηγού χειμώνα».

Βομβαρδισμοί πόλεων

Για τους βομβαρδισμούς των πόλεων με άμαχο πληθυσμό από την αγγλοαμερικανική αεροπορία ο Ερενμπούργκ γράφει: «Ανήθικες είναι οι ανακοινώσεις για τους βομβαρδισμούς στο Κίελο και Λίμπεκι. Γιατί βομβαρδίζουν τις γερμανικές πόλεις; θα ρωτήσει κάποιος αφελής. Ομως δε θέλουν να δείξουν ποιους βομβαρδίζουν και γιατί βομβαρδίζουν» (σελ. 238). Αργότερα, στις 13/14 Φλεβάρη 1945, όταν τέλειωνε ο πόλεμος και χωρίς να υπάρχει λόγος από στρατιωτική πλευρά, τα αγγλοαμερικανικά αεροπλάνα βομβάρδισαν και κατέστρεψαν τη Δρέσδη με 35.000 θύματα, γυναικόπαιδα και γέρους. Οταν είχε καταρρεύσει η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ ρίξανε ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα (6/8/45) και το Ναγκασάκι (9/8/45) όπου υπήρχαν εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Το 1999 ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ βομβάρδιζαν τη Γιουγκοσλαβία, μετά το Αφγανιστάν και τώρα ΗΠΑ, Αγγλία, με τη συμμετοχή των συνοδοιπόρων τους, εξαπόλυσαν τον βρώμικο ιμπεριαλιστικό πόλεμο κατά του ιρακινού λαού, βομβαρδίζουν τις πόλεις του Ιράκ και σκοτώνουν τον άμαχο πληθυσμό. Τα ΜΜΕ μετέδωσαν ότι οι εισβολείς χρησιμοποιούν απεμπλουτισμένο ουράνιο και βόμβες «Napalm». Αρχικά τα «Napalm» είχαν χρησιμοποιηθεί το 1948 και 1949 στο Γράμμο - Βίτσι.

Ορμητικά προχωρούσε ο Κόκκινος Στρατός, απελευθέρωσε τα Βαλκάνια, Πολωνία, ΟΥγγαρία, Τσεχοσλοβακία και άρχισε η μάχη για το Βερολίνο.

Η κόκκινη σημαία στο Ράιχσταγκ

Μετά από σκληρές μάχες έπεσε το Βερολίνο. Στις 7 Μάη 1945 στην πόλη Ρεμς οι Γερμανοί υπέγραψαν με τους Αγγλοαμερικανούς, κρυφά από την ΕΣΣΔ, πράξη άνευ όρων παράδοσης. Η σοβιετική ηγεσία διαφώνησε με αυτή την πράξη των ΗΠΑ και Αγγλίας. Απαίτησε να γίνει η άνευ όρων παράδοση στο Βερολίνο, γιατί το κύριο βάρος του πολέμου το σήκωσε ο σοβιετικός λαός και όχι οι σύμμαχοι (Ζούκοφ, στο ίδιο, σελ. 421). Στις 9 Μάη 1945 και ώρα 0.43 στο Βερολίνο υπογράφτηκε η πράξη άνευ όρων παράδοσης της φασιστικής Γερμανίας. Ετσι η μέρα αυτή καθορίστηκε σαν Μέρα Νίκης κατά του φασισμού. Μετά το 1991 οι Δυτικοί ηγέτες αθέτησαν τη συμφωνία αυτή για το γιορτασμό.

Στο σκληρό και αιματηρό πόλεμο κατά της φασιστικής Γερμανίας σκοτώθηκαν πάνω από 20 εκατ. Σοβιετικοί άνθρωποι. Οι ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της Γερμανίας και Ιαπωνίας είχαν 405 χιλιάδες νεκρούς και η Αγγλία 375 χιλιάδες.

Υπάρχει μια υπερβολική παρουσίαση των εξοπλισμών που προσφέρουν οι ΗΠΑ και Αγγλία στην ΕΣΣΔ κατά την περίοδο του πολέμου. Ας δούμε συγκεκριμένα σε σύγκριση με τον εξοπλισμό που εφοδίασε τον Κόκκινο Στρατό η σοβιετική βιομηχανία, έτσι «τα εφόδια με βάση το Λεντ-Λιζ ήταν 4%. Επομένως, δεν πρέπει να γίνεται λόγος για αποφασιστικό ρόλο των εφοδίων αυτών» (Ζούκοφ, στο ίδιο, σελ. 489).

Ο Ερενμπούργκ γράφει ότι οι Σοβιετικοί άνθρωποι δίνανε από το υστέρημά τους για να βοηθήσουν στον εφοδιασμό του στρατού. «Την άνοιξη (σ. σ. 1943), με την πρωτοβουλία ενός αγρότη, άρχισε παλλαϊκός έρανος για τις ανάγκες της άμυνας. Αυτοί που πρόσφεραν στον έρανο - αγρότες, εργάτες, διανοούμενοι... -εκδήλωναν την επιθυμία τους για τον προορισμό των προσφορών τους και από τα επτά δισεκατομμύρια ρούβλια, τα πέντε προορίζονταν για τις δυνάμεις των τανκς. Ο λαός δεν έκανε λάθος: στο διώξιμο του εχθρού από τη Ρωσία, που άρχισε αυτό το καλοκαίρι, τα τανκς παίζουν κυρίαρχο ρόλο» (σελ. 246).

Οι παράγοντες που εξασφάλισαν τη νίκη

Ο συγγραφέας γράφει: «Εμείς είμαστε οι πρώτοι ανιχνευτές της ανθρωπότητας που χαράζαμε το δρόμο» (σελ. 161).

Ο γερμανικός ιμπεριαλισμός επιτέθηκε στην πρώτη σοσιαλιστική χώρα για να ανατρέψει το σοσιαλιστικό κοινωνικό καθεστώς των εργατών και αγροτών, να υποδουλώσει το σοβιετικό λαό. Η πρώτη σοσιαλιστική χώρα, η ΕΣΣΔ, όχι μόνο απέκρουσε την ισχυρή πολεμική δύναμη της φασιστικής Γερμανίας, αλλά πήρε τη στρατηγική πρωτοβουλία και τσάκισε το ναζισμό στη φωλιά του. Ο σοσιαλισμός στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο έδειξε την υπεροχή και την ανωτερότητά του. Τα μέσα παραγωγής ήταν κοινωνικοποιημένα και η οικονομία λειτουργούσε σχεδιασμένα. Ακριβώς αυτό το πλεονέκτημα έδωσε τη δυνατότητα στη σοβιετική εξουσία να συγκεντρώσει και κινητοποιήσει το λαό, να εξασφαλίσει έγκαιρα όλα τα υλικά μέσα στον αγώνα κατά του εισβολέα. Οι πηγές της δύναμης του σοβιετικού λαού και του Κόκκινου Στρατού βρίσκονταν στην ίδια τη φύση του σοσιαλισμού και την υπεροχή του έναντι του καπιταλισμού.

Στον πόλεμο αυτό δυνάμωσε η ακατάλυτη ενότητα της εργατικής τάξης, της αγροτιάς και της διανόησης. Μέσα στο καμίνι του πολέμου δυνάμωσε η ενότητα και η φιλία όλων των σοβιετικών λαών. Στα χρόνια της σκληρής δοκιμασίας εκδηλώθηκε η ψυχική αντοχή και δύναμη του σοβιετικού λαού. Η σοσιαλιστική ιδεολογία νίκησε τη φασιστική και αστική ιδεολογία. Με την ηρωική πάλη του ο Κόκκινος Στρατός όχι μόνο υπεράσπισε την πατρίδα του, αλλά και έσωσε τους λαούς της Ευρώπης από τη φασιστική σκλαβιά.

Εμψυχωτής, εμπνευστής και οργανωτής της νίκης του σοβιετικού λαού ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα, ήταν η καθοδηγητική και κατευθυντήρια δύναμη της σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Με την ανατροπή του σοσιαλισμού στην Ευρώπη η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα όχι απλώς αποσιωπά, αλλά προσπαθεί να σβήσει τη μεγάλη συμβολή της ΕΣΣΔ στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παραποιεί την πραγματική ιστορία. Το βιβλίο του Ερενμπούργκ, γραμμένο στη νωπή πραγματικότητα, δείχνει τον άθλο του σοβιετικού λαού και αποστομώνει τους σύγχρονους συκοφάντες.

Οσο υπάρχει ο καπιταλισμός, θα υπάρχουν και οι πόλεμοι. Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ακατανίκητος. Οι λαοί πρέπει να πάρουν στα χέρια τους την υπόθεση της ειρήνης ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους.

Με την αντεπανάσταση που έγινε, ο σοσιαλισμός έχασε μια μάχη με τον καπιταλισμό, θα κερδίσει όμως τον πόλεμο γιατί είναι η μοναδική διέξοδος και το μέλλον της ανθρωπότητας.


Νίκος ΚΥΡΙΤΣΗΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ