Η Μακρόνησος, το άγονο αυτό νησί των 15 τετραγωνικών χλμ. αναγορεύτηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης με εισήγηση του ΓΕΣ προς το υπουργείο Στρατιωτικών στις 19/2/47. Η εισήγηση εγκρίθηκε στις 3/4/47 και οι πρώτοι σκαπανείς - αριστεροί στρατιώτες δίχως όπλα - έφτασαν στη Μακρόνησο στις 26/5/47. Η Μακρόνησος λειτούργησε ως το 1958 με τρόπο που να «ντρέπεται ο γήλιος ως διαβαίνει απ' το νησί, τόσο σκυφτούς ανθρώπους ν' αντικρίζει» και μετά, περίπου απόλυτη σιωπή...

Με υπουργική απόφαση, της 16/5/89, η Μακρόνησος χαρακτηρίστηκε «Ιστορικός τόπος», και ακολούθησε το ΠΔ της 30/8/95 για τον καθορισμό των χρήσεων γης στη Μακρόνησο. Ιστορικός τόπος, σημαίνει για όλο το λαό και, κάποια μέρα, όταν η Μακρόνησος θα λειτουργήσει σαν πραγματικός ιστορικός τόπος, θα υπάρξει εκεί μνημείο, θα υπάρξει μουσείο και θα την επισκέπτονται οι νέοι από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια για να μαθαίνουν.

Το βιβλίο «Μακρόνησος, Ιστορικός τόπος» πραγματεύεται, αρχικά, την ιστορία των στρατιωτών χωρίς όπλα, ενός θεσμού που μπορεί να φαίνεται παράδοξος ή εξωπραγματικός, ακριβώς επειδή εξυπηρετούσε όχι απλά στρατολογίες εμφυλιοπολεμικές, αλλά την ολοκληρωτική εξαφάνιση του προοδευτικού κινήματος, με βασανιστήρια που ξεπερνούσαν την ανθρώπινη αντοχή. Πραγματεύεται, στη συνέχεια, την ιστορία των πολιτών, των γυναικών, αλλά και των ηγητόρων της Εθνικής Αντίστασης, δηλαδή την ιστορία όλων εκείνων που είχαν κάνει την Εθνική μας Αντίσταση να λάμψει μέσα στο σκοτάδι του Β' Παγκόσμιου Πολέμου...

Στόχος, ολόκληρος ο πολυάριθμος κόσμος της Αριστεράς.

Δεξιά και Κέντρο μαζί, εξαπέλυσαν μια τρομοκρατία, τόσο μαζική και απάνθρωπη που, ειλικρινά, δεν πρέπει να έχει υπάρξει άλλη όμοιά της σε ολόκληρη την ιστορία του νεοελληνικού κράτους... Η φράση του ανώνυμου ποιήματος που προτάσσεται στον πρώτο τόμο: «εδώ, ψηλά σαν κάστρα, υψώνονται στο φως, κορμιά που δε λυγούν στην καταιγίδα», έμεινε ανώνυμη ίσως επειδή πρόκειται για τον ίδιο το λαό που υμνεί τους μάρτυρες του ταξικού αγώνα.

Απέναντι, λοιπόν σ' αυτή τη φρικαλέα βία, οι άοπλοι φαντάροι-σκαπανείς της Μακρονήσου δεν είχαν να αντιπαρατάξουν, παρά δυο ηθικά όπλα: την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την όσο γίνεται μεγαλύτερη ενότητα, αλληλεγγύη και συνοχή ανάμεσά τους. Η προσπάθεια αυτή επιτελείται και επικουρείται από την κοινή πίστη στα σοσιαλιστικά ιδανικά.

... Υπολογίζεται ότι στη Μακρόνησο (εκτός των 60.000 και πλέον αντιστασιακών κομμουνιστών της περιόδου) πέρασαν το 1950 από 1.000 ως 1.200 γυναίκες... Στις 30 Γενάρη του 1950, στην προσπάθειά της να υποχρεώσει τις γυναίκες «να δουλώσουν και να απογράψουν», η διοίκηση της Μακρονήσου προβαίνει σε ένα μέτρο που, αν μη τι άλλο, δείχνει το πόσο αδίστακτοι ήταν οι εκτελεστές των εντολών της άρχουσας τάξης: πρόκειται για την αρπαγή των παιδιών όσων μανάδων τα είχαν μαζί τους.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι πέρα από τη βάρβαρης προέλευσης αυτή πράξη που έγινε όχι επί Γενιτσάρων αλλά το 1950, το βιβλίο σημειώνει σχετικά: στη Μακρόνησο νικήθηκε κάτι χειρότερο κι απ' το θάνατο: ο φόβος της τρέλας. Από τη Μακρόνησο βγήκαν αρκετοί τυφλοί, τρελοί, κουφοί, παράλυτοι...

Η εφιαλτική κατάσταση βασανιστηρίων που επικρατεί από την αρχή στο περιβόητο Γ' τάγμα Σκαπανέων (Γ' ΕΤΟ) και στην οποία ταιριάζει ο όρος κρατική τρομοκρατία, γίνεται σύντομα κοινό μυστικό... Πρόκειται για μια τρομοκρατική επιχείρηση χωρίς όρια, εφ' όσον οι θάνατοι από τα βασανιστήρια μπορεί να αποφεύγονται μεν θεωρητικά και να αποσιωπούνται όταν συμβαίνουν από υπέρβαση ζήλου (το επίσημο αστικό κράτος δεν μπορεί να εμφανιστεί ότι μεταφέρει σε ξερονήσια ως δήθεν στρατιώτες πολιτικούς αντίπαλους του για να τους εξοντώσει άγρια), όμως παρ' όλα αυτά, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός που δεν υποκύπτει.

Αυτοί που χαρακτηρίζονται μετά την εφιαλτική παραμονή τους στο Γ' ΕΤΟ ως «αμετανόητοι» μετάγονται στο Α' ΕΤΟ, που, σύντομα θα θεωρείται «κόκκινο τάγμα» ή «τάγμα αμετανόητων» και όπου οι συνθήκες διαβίωσης απέχουν αρκετά από το να είναι το ίδιο σκληρές με εκείνες που επικρατούν στα δυο άλλα τάγματα. Οπως θα φανεί σε λίγο καιρό, πρόκειται για ένα καλοστημένο σχέδιο. Οταν ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων δεν υποκύπτει, έστω και με τρομερά ατομικά βασανιστήρια, μια πιο αποτελεσματική μέθοδος θα μπορούσε να είναι μια ομαδική και δημόσια αιματοχυσία, ώστε το ηθικό να σπάσει επιτέλους...

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, όλα τα δεδομένα συγκλίνουν στο να αποδείξουν, ότι εκείνο που έπρεπε να χτυπηθεί αλύπητα ήταν ακριβώς αυτή η καταπληκτικής έκτασης πατριωτική ενότητα του ελληνικού λαού, ή, με άλλα λόγια, αυτός ο σχεδόν ολοκληρωτικός Πανεαμισμός που, έχοντας σφυρηλατηθεί από το έπος της Εθνικής Αντίστασης, έτεινε αντικειμενικά προς μια εξουσία αληθινά λαϊκή. Και επειδή για το χτύπημα αυτού του τεράστιου και δυναμικού κινήματος η άρχουσα τάξη της χώρας μας δεν είχε ούτε τα ποσοτικά αλλά, προπαντός, ούτε τα ποιοτικά προσόντα που απαιτούνταν γι' αυτό, έγινε για μια ακόμα φορά στην ιστορία της, βοηθητικό όργανο επιβολής της ξένης κυριαρχίας στη χώρα μας. Εύστοχα γι' αυτήν, ο κύριος εχθρός εντοπίστηκε στο ΚΚΕ, δηλαδή σε εκείνο το Κόμμα που με τόσες θυσίες και κόπους είχε καθοδηγήσει αυτήν την τεράστια και δυναμική εθνική ενότητα.

Το ότι το ΚΚΕ αποτέλεσε μια δύναμη πραγματικά πανεθνική και εκπροσώπησε αντάξια τους πόθους του ελληνικού λαού αποδείχνεται και από το μεγάλο αριθμό των μονίμων αξιωματικών και υπαξιωματικών που εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ, αρκετοί από τους οποίους πέρασαν από τη Μακρόνησο (λίγο περισσότεροι από 100 μόνιμοι, γύρω στους 1.000 έφεδροι). Σ' αυτούς, η τρομοκρατική βία αρχίζει λίγο μετά την ομαδική σφαγή των φαντάρων στο Α' ΕΤΟ (29/2-1/3/48), δηλαδή στα τέλη Μάρτη του '48 και ακολουθεί τη μέθοδο του ατομικού βασανισμού. Του εγκλεισμού των αδάμαστων στο λεγόμενο σύρμα, το κούρεμα, η καθαίρεση από το βαθμό και την ιδιότητα του εφέδρου αξιωματικού (30/7/48), και το μαρτύριο της πέτρας, γνωστό ήδη από το Γ' ΕΤΟ και το Β' ΕΤΟ. Το μαρτύριο της ζέστης χωρίς καπέλο και χωρίς δέντρο το καλοκαίρι, το άθλιο συσσίτιο με το ελάχιστο νερό. Εδώ πρόκειται για την εξόντωση μεγάλου τμήματος εφέδρων αξιωματικών της Αλβανίας, πασίγνωστων για τη συνεισφορά τους στον αγώνα, που στελέχωσαν αργότερα τον ΕΛΑΣ.

Το λεγόμενο Γ' Κέντρο Παρουσίας Αξιωματικών καταργήθηκε το Σεπτέμβρη του 1948. Είχε προηγηθεί η ομαδική δολοφονία των φαντάρων του Α' ΕΤΟ που αποτελεί το κορυφαίο γεγονός μιας πορείας, που από την αρχή έδειχνε ότι ήταν ιδιαίτερα αιματηρή.

Ως τις αρχές του 1948, στο λεγόμενο «αμετανόητο» A' τάγμα Σκαπανέων ή Α' ΕΤΟ, θα έλεγε κανείς ότι επικρατούσε μια διαφορετική ατμόσφαιρα, από τα άλλα τάγματα, μια ατμόσφαιρα απατηλής ηρεμίας. Κατά καιρούς διοχετεύονταν εκεί όσοι φαντάροι των δυο άλλων ταγμάτων θεωρούνταν από τη διοίκηση ως αλύγιστοι στην άρνησή τους να υπογράψουν δήλωση. Κατά τη μεταγωγή τους, τέλος Δεκέμβρη του 1947, από το Γ' ΕΤΟ στο Α' ΕΤΟ, οι «αμετανόητοι» προειδοποιούνται ανοιχτά, ότι εκεί που πάνε τους μένουν μόνο δυο μήνες ζωής...