Από τον Ικτίνο και τον Καλλικράτη... στον Τσουμί

Η λέξη «είδηση» μπήκε σε εισαγωγικά, γιατί στην πραγματικότητα, ο προγραμματισμός της πολιτιστικής πολιτικής της κυβέρνησης στο πλαίσιο της εξάμηνης προεδρίας της στην Ευρωπαϊκή Ενωση που αρχίζει σε ελάχιστα εικοσιτετράωρα έχει ξεκάθαρο στόχο: να εμβαθύνει και να επεκτείνει (μεταφορικά, αλλά και κυριολεκτικά λόγω της διεύρυνσης της ΕΕ) το αντιδραστικό πλαίσιο της ευρω-ενωσιακής πολιτικής για τον πολιτισμό.

Ως προς αυτό, ο υπουργός Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλος ήταν σαφέστατος όταν μέσα στο Δεκέμβρη και με αφορμή τη συνάντησή του με τον Ιταλό ομόλογό του, επανέλαβε ότι η Ελλάδα θα πάρει «πρωτοβουλίες που αφορούν στην ευρωπαϊκή πολιτιστική ταυτότητα, τη συγκρότηση και λειτουργία της ευρωπαϊκής πολιτιστικής αγοράς και στη θέση του πολιτισμού και του αθλητισμού μέσα στο κοινοτικό κεκτημένο, μέσα στο μελλοντικό ευρωπαϊκό Σύνταγμα...». Πιο απλά, όλα αυτά σημαίνουν ότι η κυβέρνηση είναι «στοχοπροσηλωμένη» στην εφαρμογή της Συνθήκης του Μάαστριχτ στον τομέα του πολιτισμού, ο οποίος αφήνεται πλέον στις «ορέξεις» των μονοπωλίων που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Θυμίζουμε, ότι η Ιταλία διαδέχεται την Ελλάδα στην προεδρία, γι' αυτό και ο Ιταλός υπουργός Πολιτισμού εμφανίστηκε περιχαρής στο άκουσμα των παραπάνω δηλώσεων.

Παράλληλα με τις προετοιμασίες του για την επίτευξη αυτού του στόχου, το ΥΠΠΟ κατάφερε αυτό που πολλοί είχαν αρχίσει ήδη να απογοητεύονται ότι θα έβλεπαν κάποτε: την ψήφιση νέου αρχαιολογικού νόμου το περασμένο καλοκαίρι, προς αντικατάσταση του αντίστοιχου νόμου με τον οποίο πορευόταν η Αρχαιολογική Υπηρεσία... από το 1932. Στο πρώτο εξάμηνο του 2002 εντάθηκαν οι διαφωνίες ως προς το σχετικό νομοσχέδιο από πολλούς ενδιαφερόμενους φορείς, με το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων να κατεβαίνει ακόμη και σε απεργία με αίτημα την αποδοχή των προτάσεών του. Οι διαφωνίες ήταν και επί της ουσίας, αλλά και επί της διαδικασίας, αφού η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ, παρά και ενάντια στις δεσμεύσεις της για «ανοιχτό διάλογο», όταν παρουσίαζε το νομοσχέδιο το φθινόπωρο του 2001, ουσιαστικά «σύρθηκε» από τα πράγματα για να απαντήσει στοιχειωδώς στα πολλά ερωτήματα που έμπαιναν.

Το 2002 ήταν και η «χρονιά» του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, που έχει συνδεθεί με την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, αλλά και με την καταστροφή του αρχαιολογικού χώρου του Μακρυγιάννη, όπου χωροθετήθηκε. Σε όλα αυτά τα «μέτωπα» υπήρχαν εξελίξεις. Ξεκινώντας από το τελευταίο, το ΚΚΕ κατέθεσε τρεις Ερωτήσεις προς τον υπουργό Πολιτισμού και μία Αίτηση Κατάθεσης Εγγράφων, ενώ η «Συμπαράταξη για την Αθήνα» κινήθηκε ενάντια στην πολεοδομική άδεια εκσκαφών και αντιστηρίξεων και πήρε θέση ενάντια στην καταστροφή, εντός και εκτός δημοτικού συμβουλίου. Κείμενο κατά της καταστροφής υπέγραψε πλήθος προσωπικοτήτων του επιστημονικού και πολιτικού κόσμου, μεταξύ αυτών και ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, Στρατής Κόρακας. Ενώ, έντονη εξακολουθεί να είναι και η αντίσταση στην καταστροφή από τη Συντονιστική Επιτροπή φορέων που συστάθηκε γι' αυτό το λόγο. Δεν πρέπει να ξεχαστεί και η σημαντική, ομόφωνη καταδίκη της χωροθέτησης από τη γενική συνέλευση του ICOMOS στη Μαδρίτη, στις αρχές του Δεκέμβρη.

Σε ό,τι αφορά στην επιστροφή των Γλυπτών, η κυβέρνηση επέδειξε δραστηριότητα κυρίως σε «συμβολικό» επίπεδο, αφού η συνάντηση του υπουργού στο Λονδίνο με τη διεύθυνση του Βρετανικού Μουσείου ήταν άκαρπη. Ωστόσο, συνεχίζονται οι πιέσεις και από τις σχετικές επιτροπής στήριξης του ελληνικού αιτήματος στο εξωτερικό, οι οποίες εντείνουν τις προσπάθειες λόγω και της έλευσης του 2004.

Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ δεν μπορούσε να ξεχάσει τους ταξικούς «προσανατολισμούς» και σε ό,τι αφορά το άλσος Ριζάρη. Ετσι, το Φθινόπωρο, έβαλε «ταφόπλακα» σε έναν από τους ελάχιστους, τελευταίους ελεύθερους χώρους του κέντρου της Αθήνας, με τη δωρεάν παραχώρηση του άλσους στο ίδρυμα Γουλανδρή για την κατασκευή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Η παραχώρηση «στριμώχτηκε» σε σειρά διατάξεων που ρυθμίζουν θέματα αρμοδιότητας του ΥΠΠΟ, οι οποίες περιλαμβάνονται... σε αθλητικό νομοσχέδιο.

Εξίσου συνεπής ήταν η κυβέρνηση και στο ποσοστό που προϋπολογίζει για τον πολιτισμό τη χρονιά που έρχεται. Ετσι, οι δαπάνες παραμένουν καθηλωμένες στο 0,48% του συνολικού προϋπολογισμού, ποσοστό αντίστοιχο με το φετινό, το οποίο, θυμίζουμε, ήταν μειωμένο σε σχέση με το 2001.