Ο Ελληνικός Στρατός και συνολικά οι Ενοπλες Δυνάμεις έχουν μπει σε μια πορεία νεοταξικού εκσυγχρονισμού που δεν είναι τίποτα άλλο παρά προσαρμογή τους στις νέες ανάγκες του ΝΑΤΟ. Η πορεία αυτή το 2002 μπήκε στην ουσιαστική της φάση με την εφαρμογή της νέας δομής δυνάμεων. Στις 6 Οκτώβρη 2000 έγινε στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας η επίσημη παρουσίαση του πλαισίου ανασυγκρότησης του Ελληνικού Στρατού. Πρόκειται για τα μέτρα προσαρμογής του Ελληνικού Στρατού στις νέες απαιτήσεις του ΝΑΤΟ, για τη δημιουργία από τις χώρες - μέλη στρατών ευέλικτων, ταχυκίνητων, επαγγελματικών, που θα φέρνουν σε πέρας αποστολές επιβολής της νέας τάξης. Μέτρα, που είναι μέρος της ευρύτερης αναθεώρησης του αμυντικού δόγματος, της λεγόμενης Αμυντικής Στρατηγικής Αναθεώρησης (ΑΣΑ).

Στην ουσία είναι μια μετάφραση στα ελληνικά των ΝΑΤΟικών εντολών και κατευθύνσεων. Αυτό που δρομολογείται, είναι η δημιουργία ενός νέου στρατού, που θα έχει περισσότερο χαρακτήρα ενός διεθνούς κατασταλτικού μηχανισμού. Δεν πρόκειται για την αναγκαία προσαρμογή του στρατού στις νέες τεχνολογίες και τον ανάλογο εκσυγχρονισμό του. Αυτό χρησιμοποιείται σαν πρόσχημα για να περάσει η πλήρης και λειτουργική ΝΑΤΟποίηση του Ελληνικού Στρατού.

Η όλη ανασυγκρότηση στηρίζεται στις αναλύσεις, τα συμπεράσματα και τις προτάσεις επιτελικής μελέτης του ΓΕΣ με τον τίτλο «Ο Στρατός Ξηράς το 2010». Μια μελέτη, η οποία αποτελεί τον άξονα της πολιτικής του υπουργείου Αμυνας. Στη μελέτη αυτή γίνεται αναφορά στο διεθνές περιβάλλον και στην προοπτική δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Στρατού, στον ανταγωνισμό στη Βαλκανική και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ανοιχτά δε, επισημαίνεται ότι η βάση πάνω στην οποία οικοδομείται ο Στρατός του 2010 είναι το «διαμορφούμενο Ευρωπαϊκό Περιβάλλον», δηλαδή το πλαίσιο της νέας τάξης και η αναζήτηση ρόλου στα πλαίσια αυτά από την Ελλάδα: «Διαφαίνεται η δυνατότητα ενεργού ρόλου του Στρατού Ξηράς στην προώθηση και εξασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας και προβολής της Ελλάδας ως χώρας - "επίκεντρο" της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου».

Μάλιστα, όπως αναφέρεται, το πεδίο μάχης του 2010, στο οποίο σχεδιάζεται να κληθεί ο Ελληνικός Στρατός να παίξει ρόλο, είναι συγκρούσεις όπως αυτές στον Παναμά, στη Σομαλία, στην Αϊτή, στην «Καταιγίδα της Ερήμου», στη Βοσνία, στο Κόσσοβο, δηλαδή επιχειρήσεις επιβολής της νέας ιμπεριαλιστικής τάξης πραγμάτων. «Η έμφαση, τονίζεται στη μελέτη, θα δίνεται σε μία δύναμη ικανή να αναπτυχθεί άμεσα, πολυμορφική και ευέλικτη, που θα εμπλέκεται με μεγάλη ταχύτητα και με ακρίβεια, σε συνεχώς αυξανόμενο βάθος, εκδηλώνοντας, εάν απαιτείται, έντονη και ασυγκράτητη βία».

Χαρακτηριστικό της αποστολής του Στρατού που σχεδιάζεται, είναι ότι πουθενά δεν αναφέρεται ξεκάθαρα πως σ' αυτήν περιλαμβάνεται η προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας και των συνόρων του ελληνικού κράτους, καθώς τέτοιες έννοιες δεν υπάρχουν πλέον στο λεξιλόγιο του ΝΑΤΟ. Γίνεται λόγος, γενικά και αόριστα, περί «διεξαγωγής νικηφόρου πολέμου περιορισμένης ή γενικής κλίμακας». Αντίθετα, υπάρχει εξειδίκευση των αποστολών του Στρατού σε «καιρό ειρήνης», όπως: Επίδειξη και προβολή δύναμης. Ειρηνευτικές και ανθρωπιστικές αποστολές. Εκκένωση αμάχου πληθυσμού κλπ.

Ο χώρος μάχης για το στρατό του 2010 αναφέρεται ότι «θα είναι μεταβλητός σε πυκνότητα, μη γραμμικός και περισσότερο διεσπαρμένος, θα είναι κυψελοειδούς μορφής στη φύση του». Τα χαρακτηριστικά αυτά, βέβαια, τα έχουν οι πολεμικές επιχειρήσεις επέμβασης στα εσωτερικά άλλων χωρών. Σε άλλο σημείο της μελέτης γίνεται πιο καθαρή αναφορά σε επιχειρήσεις τέτοιου είδους. «Επιχειρήσεις -σημειώνεται- σε κατοικημένους τόπους και επιχειρήσεις διάφορες του πολέμου, θα απασχολήσουν ένα μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής δραστηριότητας».

Στα πλαίσια αυτών των επιχειρήσεων εντάσσεται και η υιοθέτηση των «αρμάτων τροχού για Μονάδες Τεθωρακισμένων», αλλά και η «χρήση και τακτική χρησιμοποίηση των μη θανατηφόρων όπλων (non lethal-weapons) για την αντιμετώπιση απειλών ειδικής φύσης», που «αναμένεται να μας απασχολήσει σημαντικά στο άμεσο μέλλον». Καθαρά δηλαδή επιχειρήσεις κατασταλτικού χαρακτήρα και εσωτερικές επεμβάσεις. Να σημειώσουμε ότι όλα αυτά λέγονταν πριν από τις 11 Σεπτέμβρη 2001 και την παγκόσμια «αντιτρομοκρατική» εκστρατεία που κήρυξαν οι Αμερικανοί.

Σε εφαρμογή των κατευθύνσεων αυτών, έρχεται η αναδιοργάνωση του Στρατού Ξηράς και η νέα δομή δυνάμεων που έρχονται να ικανοποιήσουν την ανάγκη προσαρμογής του Ελληνικού Στρατού στις ιμπεριαλιστικές απαιτήσεις και την εγκατάλειψη του δόγματος υπεράσπισης των ελληνικών συνόρων. Στις 10 Γενάρη 2002 ο αρχηγός ΓΕΣ, ανακοίνωσε ότι το αργότερο μέχρι το 2005 θα έχει ολοκληρωθεί η ανασυγκρότηση του Στρατού Ξηράς.

Μια ανασυγκρότηση που στηρίζεται στο δόγμα ότι «κύριες απειλές υπονόμευσης της ασφάλειας είναι οι περιφερειακές συγκρούσεις, τα καταρρέοντα ασταθή κράτη, οι ασύμμετρες απειλές». Ετσι, παρά τους ισχυρισμούς ότι η εξ ανατολών απειλή παραμένει, αυτό που δρομολογείται είναι η ενίσχυση εκείνων των δομών που θα υπηρετούν αποστολές του ΝΑΤΟ και του ευρωστρατού, ακόμα και σε βάρος της πραγματικής αμυντικής θωράκισης της χώρας.

Μάλιστα στην κατεύθυνση αυτή αναμένεται να συμβάλλει και η παρούσα αναδιοργάνωση, που κύριο χαρακτηριστικό της είναι η κατάργηση - συγχώνευση μονάδων και η δημιουργία ταχυκίνητων σχηματισμών, όπως επιτάσσει το «νέο επιχειρησιακό περιβάλλον» του ΝΑΤΟ. Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να αποτελέσει και το άλλοθι για τη σταδιακή αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, που αποτελεί πάγιο αίτημα της Τουρκίας, καθώς θα προβάλλεται εύκολα το πρόσχημα ότι με τη συγκρότηση δυνάμεων ταχείας αντίδρασης στην ηπειρωτική Ελλάδα, που θα μπορούν να μεταφέρονται όπου υπάρχει ανάγκη, εξασφαλίζεται... καλύτερα η άμυνα του Αιγαίου.

Στις βασικές προτεραιότητες της αναπροσαρμογής είναι αφ' ενός μεν να διατεθούν ένα στρατηγείο Σώματος Στρατού «ως συμμαχικό στρατηγείο Low Readiness (χαμηλής ετοιμότητας) και δυνάμεις στο πλαίσιο της Αμυντικής Σχεδίασης του ΝΑΤΟ» και αφ' ετέρου να διατεθούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ «ένα στρατηγείο Σώματος Στρατού, μια Μηχανοκίνητη ή Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία καθώς και αριθμός Μονάδων υποστηρίξεως αναλόγως αποστολών». Στις μεταβολές που επέρχονται περιλαμβάνονται: Απενεργοποίηση αριθμού σχηματισμών και μονάδων από εδαφικά διαμερίσματα της χώρας, μη ιδιαίτερου επιχειρησιακού ενδιαφέροντος. Συγκρότηση μιας αερομεταφερόμενης ταξιαρχίας. Αναδιοργάνωση των αμφιβίων δυνάμεων ώστε να υπάρχει δυνατότητα ταχείας αντίδρασης.

Στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης η Στρατιωτική Διοίκηση Αθηνών (ΣΔΑ) μετεξελίσσεται σε Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση Υποστήριξης Στρατού Ξηράς (ΑΣΔΥΣ), με στόχο την ενοποίηση του συστήματος διοικητικής μέριμνας. Οσον αφορά στις μεταβολές στους ενεργούς σχηματισμούς και στις μονάδες, οι μείζονες σχηματισμοί μειώνονται από 7 σε 6, οι σχηματισμοί επιπέδου μεραρχίας μειώνονται από 13 σε 9, οι σχηματισμοί επιπέδου ταξιαρχίας μειώνονται από 32 σε 28, τα συγκροτήματα μειώνονται από 72 σε 47, οι μονάδες μειώνονται από 447 σε 341 και οι ανεξάρτητες υπομονάδες από 179 σε 139.

Συνολικά διαλύονται 27 συγκροτήματα και 88 μονάδες που βρίσκονται, αντίστοιχα, στην Ηπειρο 4 συγκροτήματα και 7 μονάδες, στη Δ. Μακεδονία 3 και 27, στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία 6 και 32, στη Θράκη 1 και 2, στην Κρήτη 4 και 6, στη Θεσσαλία και στη Στερεά Ελλάδα 6 και 6, στην Πελοπόννησο 3 και 1 και στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου 7 μονάδες. Οι μεταβολές στο ανθρώπινο δυναμικό με βάση τη νέα δομή δυνάμεων θα οδηγήσουν το 2005 σε στρατιωτικό προσωπικό για τον Στρατό Ξηράς ύψους 89.000. Στον αριθμό αυτό συμπεριλαμβάνονται και 25.000 επαγγελματίες οπλίτες που θα προσληφθούν μέσα σε μια πενταετία.