Κυριακή 28 Ιούλη 2002
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 7
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ
Δεν έχει βρεθεί ακόμη η «πηγή της νεότητας»

Εξαπατούν τον κόσμο οι εταιρίες που πουλάνε διάφορα σκευάσματα και οι επιχειρηματίες που ανοίγουν κλινικές για την επιβράδυνση τάχα, ακόμη και αναστροφή της διαδικασίας γήρανσης

Καμιά παρέμβαση από αυτές που διαφημίζονται σήμερα δεν έχει αποδειχτεί ότι επιβραδύνει, σταματά ή αντιστρέφει τη γήρανση του ανθρώπου και μερικές απ' αυτές μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνες. Οποιος ισχυρίζεται ότι προσφέρει προϊόντα ενάντια στη γήρανση είτε κάνει λάθος είτε ψεύδεται. Αυτό είναι το νόημα της δήλωσης 51 διεθνώς αναγνωρισμένων επιστημόνων του τομέα, που ένιωσαν την ανάγκη να λύσουν τη σιωπή τους και να πάρουν θέση καθώς έβλεπαν τους κάθε λογής επιχειρηματίες και απατεώνες να πουλάνε ελπίδες και «ελιξίρια της νεότητας» στον κόσμο, παρουσιάζοντάς τα σαν αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας και πατώντας ακριβώς πάνω σε αυτή τη σιωπή. Το πλήρες κείμενο της δήλωσης θέσης των επιστημόνων (στα αγγλικά) μπορεί να βρει κανείς στην τοποθεσία http://www.sciam.com/explorations/2002/051302aging/ στο Ιντερνετ.

Πάλη αντιθέτων

Κάθε συζήτηση για τη γήρανση θα πρέπει πρώτα να διασαφηνίσει τους όρους που θα χρησιμοποιηθούν. Υπάρχουν πολλοί ορισμοί για τη διαδικασία της γήρανσης, αλλά σύμφωνα με τους Τζ. Ολσάνσκι, Λ. Χέιφλικ και Μπ. Καρνς, τριών εκ των 51 επιστημόνων της δήλωσης, σαν γήρανση μπορεί να θεωρηθεί η συσσώρευση τυχαίων βλαβών στα δομικά στοιχεία της ζωής, ειδικότερα στο DNA, ορισμένες πρωτεΐνες, υδρογονάνθρακες και λιπίδια. Η διαδικασία αυτή αρχίζει νωρίς στη ζωή και σταδιακά υπερνικά τις ικανότητες αυτοΐασης και αυτοεπισκευής του οργανισμού. Αυτές οι βλάβες σταδιακά εμποδίζουν την κανονική λειτουργία των κυττάρων, ιστών, οργάνων και συστημάτων του οργανισμού, κάνοντάς τον ευάλωτο στις ασθένειες και εμφανίζοντας τα χαρακτηριστικά της γήρανσης, όπως η απώλεια μυϊκού ιστού και οστέινης μάζας, η αύξηση του χρόνου αντίδρασης σε ερεθίσματα, ο περιορισμός της ακοής και της όρασης, η μείωση της ελαστικότητας του δέρματος.

Η ζημιά στον οργανισμό έχει πολλές αιτίες και - τι ειρωνεία! - ανάμεσά τους και τις ίδιες τις διαδικασίες που μετατρέπουν την τροφή σε χρήσιμη ενέργεια. Καθώς τα μιτοχόνδρια παράγουν ενέργεια απελευθερώνουν καταστροφικά οξειδωτικά μόρια, τις ελεύθερες ρίζες. Το μεγαλύτερο μέρος από τη βλάβη που προκαλούν αυτές επιδιορθώνεται από τον ίδιο τον οργανισμό, αλλά όχι όλη. Οι βιολόγοι τείνουν στο συμπέρασμα ότι βλάβη προκαλείται και στα ίδια τα μιτοχόνδρια, περιορίζοντας το ενεργειακό δυναμικό των κυττάρων και την ικανότητά τους να κατασκευάζουν την πλειάδα των μορίων που επιτρέπουν στο σώμα να λειτουργεί κανονικά.

Κατά τη γνώμη των τριών επιστημόνων, η γήρανση κάνει τον άνθρωπο πιο ευάλωτο στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στη νόσο του Αλτσχάιμερ, στα εγκεφαλικά επεισόδια και τον καρκίνο. Βέβαια, ακόμα κι αν η επιστήμη κατάφερνε να βάλει στο χρονοντούλαπο αυτές τις ασθένειες, η διαδικασία γήρανσης δε θα επηρεαζόταν, ενώ άλλες ασθένειες θα έπαιρναν τη θέση των ηττημένων. Τελικά, ένα από τα κρίσιμα συστήματα του οργανισμού, π.χ. το καρδιαγγειακό θα έφτανε σε μια μοιραία παύση λειτουργίας. Είναι αναπότρεπτη βιολογική πραγματικότητα ότι από τη στιγμή που ενεργοποιείται η μηχανή της ζωής, το σώμα αρχίζει λίγο λίγο να φθείρεται και να καταστρέφεται.

Περί μακροβιότητας

Οι άνθρωποι στις αναπτυγμένες χώρες ζουν κατά μέσο όρο περισσότερο σήμερα απ' ό,τι στο παρελθόν (75 χρόνια οι άντρες και 80 οι γυναίκες), ενώ στο μεγαλύτερο διάστημα ύπαρξης του ανθρώπου ο μέσος όρος ζωής ήταν 25 χρόνια. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στα συστήματα υγιεινής που εφευρέθηκαν, στα εμβόλια, τα αντιβιοτικά κτλ. που είχαν καταπληκτική επιτυχία στην καταπολέμηση των μολύνσεων και των παρασιτικών ασθενειών, που ευθύνονται για μεγάλο μέρος των πρόωρων θανάτων. Ζούμε περισσότερο σήμερα όχι γιατί αλλάξαμε τον τρόπο που γερνάμε, αλλά γιατί αλλάξαμε τον τρόπο που ζούμε.

Αν και αναπότρεπτη διαδικασία, η γήρανση δεν είναι όπως θα νόμιζε κανείς γενετικά προγραμματισμένη. Οπως ένα αυτοκίνητο δεν έχει ένα εσωτερικό πρόγραμμα φθοράς αποτυπωμένο στους μηχανισμούς του, το ίδιο και ο άνθρωπος δεν έχει γενετικούς μηχανισμούς που να λένε στο σώμα μας πώς να γερνάει και πότε να πεθάνει. Η έλλειψη ενός ειδικού γενετικού μηχανισμού γήρανσης σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις που θα μας επέτρεπαν να αντιμετωπίσουμε τη γήρανση σαν να ήταν μια ασθένεια. Μια μεμονωμένη γενετική επέμβαση σε έναν οργανισμό τόσο σύνθετο όσο ο άνθρωπος θα είχε ελάχιστες πιθανότητες καταπολέμησης του - πιθανώς - μεγάλου αριθμού γονιδίων και βιολογικών δραστηριοτήτων που παίζουν μικρούς και απρόβλεπτους ρόλους στο χρονισμό του τελικού μας χαμού.

Παρά την πολυπλοκότητα του φαινομένου, μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ίσως καταφέρουν να βρουν τρόπους επιβράδυνσης της ανθρώπινης γήρανσης. Αν πετύχουν, πολλοί άνθρωποι θα ζήσουν περισσότερο απ' ό,τι θα ζούσαν αλλιώς και ορισμένοι ίσως ξεπεράσουν και το σημερινό όριο μακροβιότητας των 122 ετών. Αλλά πρωτεύων στόχος της βιοϊατρικής έρευνας δεν πρέπει να είναι απλώς η επιμήκυνση της ζωής. Θα πρέπει να είναι η επιμήκυνση της υγιούς ζωής. Η επιβράδυνση του ρυθμού γήρανσης θα μπορούσε να αναβάλει την εμφάνιση των ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, επιτρέποντας στους ανθρώπους να ζήσουν περισσότερο με υγεία.

Εσπασαν τη «σιωπή των αμνών»

Για να εκτιμηθεί αν μια παρέμβαση επηρεάζει μια βιολογική διαδικασία, οι ερευνητές χρειάζονται ένα μέτρο σύγκρισης. Στην περίπτωση της γήρανσης δεν υπάρχει κάποιο φαινόμενο ή σύνολο φαινομένων που αποδεδειγμένα να αποτελούν έγκυρο δείκτη του ρυθμού γήρανσης. Χωρίς μέτρο σύγκρισης δεν μπορούν να υπάρχουν μετρήσεις και χωρίς μετρήσεις δεν μπορεί να υπάρχει διαβεβαίωση για την αποτελεσματικότητα μιας παρέμβασης.

Οι άνθρωποι που θέλουν να διατηρήσουν ή να επανακτήσουν τη βιολογική κατάσταση της νιότης τους ίσως δεχτούν το παραπάνω, αλλά αποφασίσουν παρ' όλα αυτά να δοκιμάσουν κάποια από τις προσφερόμενες συνταγές, πιστεύοντας ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Θα πρέπει να το ξανασκεφτούν. Τα προϊόντα που πωλούνται σαν διαιτητικά συμπληρώματα δεν υπόκεινται στον εξονυχιστικό έλεγχο των νέων φαρμάκων σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τυχόν παρενέργειές τους. Ετσι, αυτά τα συμπληρώματα δε συνοδεύονται από καμιά πραγματική εγγύηση καθαρότητας, δραστικότητας, σωστής δοσολογίας ή ενδεχόμενων παρενεργειών όταν λαμβάνονται μαζί με κανονικά και εγκεκριμένα φάρμακα.

Οι τρεις επιστήμονες καταλήγουν: «Ενα πράγμα είναι αδιαμφισβήτητο: ο αριθμός των ηλικιωμένων αυξάνει παγκοσμίως και οι τυχοδιώκτες είναι έτοιμοι να κερδοσκοπήσουν στην αναπτυσσόμενη αγορά των προϊόντων κατά της γήρανσης. Οι ερευνητές που έγραψαν και υπέγραψαν τη δήλωση θέσης που εμφανίζεται στον κόμβο του "Scientific American" δε συμφωνούν κατ' ανάγκη με κάθε λέξη της, αλλά όλοι κατάλαβαν ότι έπρεπε να βάλουμε στην άκρη τις μικροδιαφορές μας για να ανεβάσουμε τη συνείδηση του κόσμου για την απάτη που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ο κόσμος πρέπει να ξέρει ότι τα προϊόντα που πωλούνται σαν φάρμακα για τη γήρανση σε κλινικές μακροβιότητας και αλλού δεν έχουν αποδεδειγμένη επιστημονικά αποτελεσματικότητα και ορισμένα μπορεί να είναι και επικίνδυνα».


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ