ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Δεν έχει κλείσει ακόμα τα 60, αλλά είναι σαν να έχει μετέλθει δύο και τρεις ζωές μαζί, καθώς εμβαπτίστηκε στα γεγονότα της Αντίστασης και του Εμφυλίου, τα οποία σφράγισε ο ελληνικός λαός με τη μοναδική προσωπικότητά του.

Οταν αναφερόμαστε σ' αυτόν, με την κίνηση του χρόνου προς το παρελθόν, πρέπει να τον βλέπουμε μπροστά μας ως έναν δεκαπεντάχρονο ο οποίος συμμετέχει στη φωτιά με το μυαλό και με το σώμα. Με την πένα και το μολύβι χαράζει πάνω στο χαρτί τα πρώτα κείμενά του, ποιήματα, πεζογραφήματα, θεατρικά, όλα δοσμένα από το αίμα της καρδιάς του, αφιερωμένα στις μαχόμενες λαϊκές μάζες.

Ο συγγραφέας του καπνού και της αντάρας κατάφερε να βάλει στο στόμα των ανταριασμένων ανταρτισσών και ανταρτών στην πρώτη γραμμή του πυρός τα τραγούδια «Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμους», «Σαν ατσάλινος γίγας», «Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι», «Ο Μπελογιάννης ζη».

Και πάντα βρίσκεται στο πλάι τους, σώμα από τα σώματά τους, σωματικά συμμετέχοντας σε όλες τις μορφές πάλης και αγώνα, πάντα με την καθοδήγηση του πρωτοπόρου Κόμματος, του ΚΚΕ.

Τι σημαίνει να εντάσσεσαι αρχικά στα Αετόπουλα και μετά στην ΕΠΟΝ; Σημαίνει να κοινωνικοποιείσαι εν καιρώ πολέμου, μαζί με άλλες νέες και άλλους νέους, για την απελευθέρωση της πατρίδας και την εμπέδωση στην πράξη της λαϊκής δημοκρατίας.

«Τα βασικά διδάγματα που μου έμειναν από τη συμμετοχή μου στην ΕΠΟΝ είναι εκείνο το σύνθημα πάνω απ' όλα», θυμόταν. Δεν είναι και τόσο δύσκολο να εντοπίσουμε ποιο ήταν: Το σύνθημα «Πολεμάμε και τραγουδάμε». Αλλά αποκόμισε και ένα δεύτερο δίδαγμα, «είναι η διαπαιδαγωγητική δύναμη της ΕΠΟΝ».

«Το πολεμάμε και τραγουδάμε, εκείνο το περίφημο σύνθημα», σχολιάζει εγκωμιαστικά, «ήταν μια χειροπιαστή, σημαντική και αληθινή πραγματικότητα. Ολες οι δραστηριότητες διαπερνιόνταν από αυτό. Μα οδοφράγματα, μα διαδηλώσεις, μα συλλαλητήρια, ό,τι και να γινότανε συνοδευόταν με το τραγούδι μας».

«Σε όλους τους πυρήνες της ΕΠΟΝ και σε κάθε σχολείο υπήρχε κι ένα τραγούδι. Πάνω στον σκοπό του τραγουδιού "Μαύρη είν' η νύχτα στα βουνά" κάθε Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο έφτιαχνε τους δικούς του στίχους για την Αντίσταση και την ΕΠΟΝ.

Οι παλιοί θα θυμούνται και οι νέοι ίσως θα έχουν ακούσει τα "τεράτσεν πάρτι" που λέγαμε. Στα σκοτεινά βέβαια, αλλά δεν μας έλειπε τίποτα. Οι μεζέδες και το κρασί από σύκα με ρεφενέ, το τραγούδι, το κέφι και το απαραίτητο συμπλήρωμα... Η είσπραξη στην είσοδο για τη βελτίωση των οικονομικών της οργάνωσης.

Τέτοια πάρτι διοργάνωνε κάθε γειτονιά και τομέας της Οργάνωσης μια φορά τη βδομάδα. Ηταν ένας τρόπος ψυχαγωγίας και οργάνωσης, διαπαιδαγώγησης αλλά και διάδοσης τραγουδιών του αγώνα. Και τα τραγούδια του αγώνα δεν ακούγονταν μόνο στις ελεύθερες βραδιές και στα σχολειά. Ακούγονταν στις διαδηλώσεις και στις ανοιχτές συγκεντρώσεις ακόμα.

Η εκδρομή - συνέλευση της 3ης Αχτίδας στο Κακοσάλεσι το '43 ήταν μια πολυσύνθετη δουλειά. Συζήτηση και αγώνας, αλλά και τραγούδι από τα Αετόπουλα που κράταγαν τσίλιες. Και αυτά με τη συμμετοχή όλης της Αχτίδας, από χιλιάδες κόσμο δηλαδή. Μια άλλη πτυχή του "Τραγουδάμε και πολεμάμε" ήταν η παράνομη και νόμιμη πολιτιστική δουλειά. Τα θέατρα τότε ήταν παράνομα».

Μέσα από τις σελίδες του «Ριζοσπάστη» πέρασαν πάμπολλες σελίδες αφιερωμένες στον Δημήτρη Ραβάνη - Ρεντή. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το κείμενο του κομμουνιστή δημοσιογράφου Νίκου Καραντηνού (1920 - 2008), ο οποίος έζησε τον πολυτάλαντο συγγραφέα στα πρώτα βήματά του, μόλις δεκαπεντάχρονο Αετόπουλο («Ριζοσπάστης» 29/6/2003):

«Πολλές φορές ο Ρεντής τόσο στα γραπτά του όσο και σε προφορικές αυθόρμητες εξιστορήσεις του μιλούσε με τρυφερότητα για τις πρώτες εκείνες αγωνιστικές γνωριμίες, το πρώτο συναπάντημα που 'χε στα χρόνια της χιτλεροφασιστικής Κατοχής με τα στελέχη της ΟΚΝΕ, του ΕΑΜ Νέων και αργότερα της ΕΠΟΝ, στον Οίκο Φοιτητή, στο νεοκλασικό μέγαρο Πατησίων - Χάμιλτον, όπου είχαν στεγαστεί οι φοιτητές που είχαν αποκλειστεί με τον πόλεμο στην Αθήνα.

Η μνήμη φέρνει στο νου ένα 15χρονο παλικάρι που γυρόφερνε ανάμεσά μας και σχεδόν κάθε Σάββατο, που είχαμε γιορταστικές, αντιστασιακές εκδηλώσεις, να 'χει μόνιμα πιασμένη τη θέση του στο αναγνωστήριο.

Και είχε κάθε δίκιο, κάθε λόγο ο νεαρός, το Αετόπουλο Ρεντής να αναπολεί και να μνημονεύει όλα αυτά που είδε κι έζησε δίπλα στους οργανωμένους στο αντιστασιακό κίνημα φοιτητές, τους ΕΠΟΝίτες και τις ΕΠΟΝίτισσες. Το Αετόπουλο εκείνο ζούσε μέσα στη φλογερή αντιστασιακή ατμόσφαιρα, τις διαδηλώσεις και τις νυχτερινές εξορμήσεις. Μέσα σε κείνο το αναγνωστήριο πρωτακούστηκαν δικά του αντιστασιακά τραγούδια, καθώς και δικά του πρωτόλεια γραπτά μπήκαν στην εφημεριδούλα του τοίχου που βγάζαμε κάθε μήνα.

Και έτσι αναθυμάται ο Ρεντής τα μοναδικά εκείνα "Σαββατόβραδα" που οργάνωνε η Πολιτιστική Επιτροπή, τα οποία αποτελούσαν έναν προσεκτικό συνδυασμό νόμιμης και παράνομης δουλειάς, που σφράγιζε με επιτυχία την ΕΠΟΝίτικη δράση στα ΑΕΙ, στα σχολεία, στα εργοστάσια, στις συνοικίες και φυσικά στα χωριά.

Βραδιές μοναδικές, όπως αυτή για τον Ρήγα και το Εικοσιένα, τον Παλαμά με τον θάνατό του και άλλα σχετικά κι επίκαιρα θέματα και ομιλητές: Ο Γ. Λαμπρινός, ο Λέανδρος Βρανούσης, που μερικούς μήνες αργότερα θα 'ταν εκλεγμένος εθνοσύμβουλος Ηπείρου και μάλιστα ο πιο νέος, ο "Βενιαμίν". Ηταν επίσης η πλούσια και αυθεντική αναφορά στα δημοτικά που παρουσίαζε κάθε ομάδα φοιτητών από την περιοχή της.

Αναβε καρδιές όταν όλη η αίθουσα απάγγελνε το πασίγνωστο εκείνο δημοτικό "Βασίλη κάτσε φρόνιμα". Κι όπως λέει το τραγούδι, ο Βασίλης δεν αποδέχεται τις συνταγές της φρονιμάδας. Τραγούδι που ήταν συνταιριαστό με όλα όσα ζούσαμε κι εμείς, καθώς οι "Σειρήνες" του "προσκυνήματος" μας ψιθύριζαν, καθένας με τον τρόπο του, να κάτσουμε φρόνιμα γιατί οι Γερμανοί είναι παντοδύναμοι... Κι έχουν στα χέρια τους όλη την Ευρώπη... Δεν τους ακούσαμε βέβαια...».