Τα παραπάνω είναι μερικά από όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν για την υπογραφή της «ιστορικής συμφωνίας» από την υπουργό Εργασίας, τους εργοδοτικούς φορείς και τον κεντρικό συνδικαλιστή του ΠΑΣΟΚ - πρόεδρο της ξεπουλημένης ηγεσίας της ΓΣΕΕ Παναγόπουλο.

Και είναι λόγια που ...φτάνουν και περισσεύουν για να αντιληφθούν οι εργαζόμενοι που εν έτει 2025 ζουν με μικρότερο εισόδημα σε σχέση με το 2004, που η συντριπτική πλειοψηφία παίρνει μισθούς κάτω από 1.000 ευρώ, πίσω ακόμα και από το 2011, ότι αυτό που έρχεται είναι ένας ακόμα πιο ασφυκτικός κλοιός για να πνίγονται οι διεκδικήσεις τους. Αυτό έρχεται από το μαύρο μέτωπο εργοδοτών - κυβέρνησης - ΓΣΕΕ και αναμένεται να πάρει και τη μορφή νομοσχεδίου στις αρχές του 2026 με τον φερετζέ της «επαναφοράς των ΣΣΕ».

Από το περιεχόμενο της Συμφωνίας που υπογράφτηκε, επιβεβαιώνεται ότι πρόκειται για σχέδιο υποταγής των εργαζομένων στα «θέλω» της εργοδοσίας, αφού υπηρετεί δύο βασικούς στόχους:

Πρώτον, την αποτελεσματική και άμεση προσαρμογή των μισθών και συνολικά των όρων δουλειάς στις ανάγκες του κεφαλαίου.

Δεύτερον, την επιβολή της ΓΣΕΕ στον σβέρκο της εργατικής τάξης όταν διαπραγματεύεται κλαδικές ΣΣΕ μέσα από τις Ομοσπονδίες της. Ετσι φιλοδοξούν η κυβέρνηση και το κεφάλαιο να εξασφαλίσουν στην πράξη την «ταξική συνεργασία» στους κλάδους, επιχειρώντας να νεκραναστήσουν την απαξιωμένη αυτή συνδικαλιστική ομάδα και να μετατρέψουν ουσιαστικά τους εργατοπατέρες του ΠΑΣΟΚ σε «απόλυτους κριτές» για το ποια σύμβαση «περνάει» και ποια «κόβεται».

Διαμορφώνεται δηλαδή στην πράξη για κάθε κλάδο μια «αντεργατική τρόικα» που θα αποτελείται από την εργοδοσία του συγκεκριμένου κλάδου, τον ΣΕΒ και τη ΓΣΕΕ, η οποία «θα κόβει και θα ράβει» ερήμην των εργαζομένων.

Πριν εξετάσουμε συγκεκριμένα τι προβλέπει το άθλιο αυτό σχέδιο υποταγής των εργαζομένων, αξίζει να θυμίσουμε τον μηχανισμό συμπίεσης των μισθών, όπως διαμορφώθηκε τα προηγούμενα χρόνια με τους νόμους των ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ, ο πυρήνας του οποίου δεν αλλάζει από την πολυδιαφημισμένη συμφωνία, επομένως δεν αλλάζει και η πορεία καθήλωσης των εισοδημάτων.

• Το 2012 η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - ΝΔ - ακροδεξιού ΛΑΟΣ (κόμμα Καρατζαφέρη) εξέδωσε την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ 6/2012), με την οποία μέσα σε ένα βράδυ επέβαλε μείωση του κατώτατου μισθού (κατά 32% για τους εργαζομένους έως 25 ετών και κατά 22% για τους εργαζόμενους άνω των 25 ετών). Το κράτος δηλαδή με μια ωμή παρέμβαση για λογαριασμό της εργοδοσίας κατάργησε μια συμφωνία που είχε προέλθει από ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις.
• Το 2013 η συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ περνά τον νόμο 4172/2013, με τον οποίο καταργήθηκαν και επίσημα οι συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, η διαμόρφωση του οποίου από τότε μέχρι και σήμερα γίνεται με υπουργική απόφαση. Τον μνημονιακό αυτό νόμο εφάρμοσε πρώτη φορά η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, με υπουργό Εργασίας την Εφη Αχτσιόγλου, σημερινό στέλεχος της Νέας Αριστεράς, γι' αυτό έμεινε στην ιστορία ως νόμος Βρούτση - Αχτσιόγλου.
• Τον Δεκέμβρη του 2024 το έγκλημα για τον κατώτατο μισθό ολοκληρώνεται με την κυβέρνηση της ΝΔ να ψηφίζει τον νόμο 5163/2024, που διατήρησε το μνημονιακό μέτρο της διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού από το κράτος και έφερε έναν δήθεν «αντικειμενικό» τρόπο καθορισμού του, τον περιβόητο «αλγόριθμο», με κριτήριο τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας. Μάλιστα, ο νόμος αυτός προβλέπει έξι διαφορετικούς λόγους (οικονομική ύφεση, πληθωρισμός, ανισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, εξελίξεις στην παραγωγικότητα, υπέρβαση δημοσιονομικών δυνατοτήτων, έκτακτες περιστάσεις), από τους οποίους αρκεί να ισχύει έστω ένας για να παγώσει ο κατώτατος μισθός!

Με τα μνημόνια καταργήθηκαν παράλληλα μια σειρά από διατάξεις που έδιναν υπόσταση στις ΣΣΕ, με πιο εμβληματική την «αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης», η οποία όσο ίσχυε έσπρωχνε στην πράξη σε καλύτερους μισθούς, αφού προέβλεπε να επικρατεί η καλύτερη σύμβαση ανάμεσα σε όσες αφορούσαν έναν εργαζόμενο.

Αυτά, μαζί και με το πλαφόν εκπροσώπησης της εργοδοσίας κατά 50% ώστε να γίνει υποχρεωτική η ΣΣΕ (βλ. δίπλα) για όλο τον κλάδο, κατάργησαν στην πράξη τις ΣΣΕ.

Στα παραπάνω προστέθηκε από τη μία η κατάργηση της δυνατότητας μονομερούς προσφυγής των σωματείων στον θεσμό της Διαιτησίας, ώστε να υπογράφεται ΣΣΕ ακόμα κι αν η εργοδοσία υπονομεύει τις διαπραγματεύσεις και από την άλλη η κατάργηση της μετενέργειας.

Στα μνημονιακά μέτρα προστέθηκε και το ΓΕΜΗΣΟΕ, δηλαδή το μητρώο φακελώματος των σωματείων που θεσπίστηκε με τον νόμο Χατζηδάκη το 2021. Ο νόμος προέβλεπε ότι όποια συνδικαλιστική οργάνωση δεν πειθαρχούσε, δεν θα μπορούσε να διαπραγματευτεί ΣΣΕ. Βέβαια οι μεγάλες αντιδράσεις των σωματείων κατέστησαν ανενεργή τη διάταξη, ενώ είχε παγώσει προσωρινά και από το ΣτΕ.

Οι νόμοι αυτοί είναι που έφεραν το πολυπόθητο αποτέλεσμα για την εργοδοσία: Συγκέντρωσαν όλο και μεγαλύτερη μάζα εργαζομένων στα επίπεδα του κατώτατου μισθού, ενώ ο μέσος μισθός έφθινε διαρκώς πλησιάζοντας όλο και περισσότερο τα ελάχιστα - καθορισμένα από το κράτος - όρια.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2012 που ξεκίνησε η σφαγή των μισθών μέχρι σήμερα, παρά τις ονομαστικές αυξήσεις, ο πραγματικός κατώτατος μισθός διαμορφώθηκε στα 731 ευρώ μόλις το 2025, φτάνοντας ύστερα από 14 ολόκληρα χρόνια στα επίπεδα του πραγματικού κατώτατου μισθού του 2011, των 732 ευρώ! Παράλληλα, εξακολουθεί να είναι μειωμένος ο μέσος μισθός σε πραγματικές τιμές κατά 21%, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τα έτη 2025 και 2011. Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι, σήμερα πάνω από 1 στους 3, παίρνουν λιγότερα και από τον κατώτατο μισθό.

Ολα τα παραπάνω έχουν βρεθεί στο στόχαστρο των Σωματείων, που από την πρώτη στιγμή απαίτησαν την επαναφορά των ΣΣΕ μέσα από την κατάργηση των νόμων των ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ που τις είχαν τινάξει στον αέρα.

Μάλιστα, πάνω από 600 συνδικαλιστικές οργανώσεις σε όλη τη χώρα είχαν επεξεργαστεί κοινό πλαίσιο διεκδίκησης για να καταργηθούν οι παραπάνω νόμοι. Για να επανέλθουν οι ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό, όπως και για τις κλαδικές ΣΣΕ: Η «ευνοϊκότερη ρύθμιση», η «υποχρεωτικότητα/επεκτασιμότητα» χωρίς κρησάρες, η μετενέργεια κ.ο.κ.

Αυτές οι ζωτικές διεκδικήσεις που υπογράφονταν από εκατοντάδες σωματεία κατατέθηκαν τρεις φορές από το ΚΚΕ με τη μορφή πρότασης νόμου στη Βουλή: Το 2016, το 2020 και το 2024, με τρεις διαφορετικές κυβερνήσεις να την απορρίπτουν με συνοπτικές διαδικασίες.

Επομένως, οι ΣΣΕ δεν επανέρχονται αν δεν ξηλωθεί όλο αυτό το πλαίσιο. Οι μισθοί δεν αυξάνονται ουσιαστικά αν η εργατική τάξη δεν αναμετρηθεί με το νομικό οπλοστάσιο που διαμορφώθηκε αυτά τα χρόνια.

Οπότε, εξετάζοντας το σχέδιο κυβέρνησης - εργοδοσίας - εργατοπατέρων, γίνεται φανερό ότι το παραπάνω πλαίσιο όχι απλά διατηρείται, αλλά ενισχύεται και γίνεται πιο ασφυκτικό, αφού:

Πρώτον, δεν επανέρχονται οι ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό.

Δεύτερον, δεν επανέρχεται η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης, γιατί αποτελεί μέτρο προστασίας των εργαζομένων που δεν συμφέρει την εργοδοσία.

Τρίτον, δεν επανέρχεται η δυνατότητα για μονομερή προσφυγή στον ΟΜΕΔ. Αυτό προσπαθούν να το «κουκουλώσουν» με κάτι αναφορές σε «επιτάχυνση των διαδικασιών», σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών, όμως η ουσία δεν αλλάζει. Επιπλέον, διατηρείται το δικαίωμα της εργοδοσίας για δικαστική προσβολή της απόφασης του ΟΜΕΔ όταν αυτή δεν τη βολεύει.

Τέταρτον, για τη μετενέργεια: Αναφέρεται ότι θα γίνεται τρίμηνη παράταση, αντί της εξάμηνης που ίσχυε πριν τα μνημόνια για την ισχύ των ΣΣΕ μετά τη λήξη τους. Το σχέδιο προβλέπει πως μετά την πάροδο του τριμήνου οι όροι της Σύμβασης συνεχίζουν να ισχύουν για όσους μισθωτούς ήδη εργάζονταν ή και όσους προσληφθούν κατά την τρίμηνη παράτασή της. Από τη διατύπωση αυτή προκύπτει ότι οι όροι της Σύμβασης δεν θα ισχύουν για όσους εργαζόμενους προσλαμβάνονται μετά τη λήξη της παράτασης αλλά θα εργάζονται με βάση μια ατομική σύμβαση.