Για την ακρίβεια, έχουν μια «μακρά παράδοση» ενός αιώνα, από εκείνες τις γνωστές «παραδόσεις» των καπιταλιστών, όταν στέλνουν τους λαούς στη σφαγή για τα συμφέροντά τους: Ηταν τότε, με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο σε εξέλιξη, που η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία περνούσε τον «Νόμο περί Πολεμικής Παραγωγής» (Kriegsleistungsgesetz). Προέβλεπε ακριβώς την επέκταση της εργάσιμης ημέρας σε δεκατρείς ώρες για τα εργοστάσια που θεωρούνταν «στρατιωτικής σημασίας», όπως και την κατάργηση των όποιων περιορισμών υπήρχαν σε ισχύ και περιόριζαν την εργασία τις Κυριακές και τις αργίες, καθώς και των απαγορεύσεων της νυχτερινής εργασίας για γυναίκες και νέους.

Η Αυστροουγγαρία βέβαια δεν ήταν η μόνη, ούτε και πρόκειται για τη μόνη «σύμπτωση» με τα όσα ετοιμάζουν σήμερα οι ιμπεριαλιστές για τους λαούς.

Ολες οι υπόλοιπες εμπλεκόμενες δυνάμεις στο ιμπεριαλιστικό μακελειό για τη μοιρασιά της λείας σε παγκόσμιο επίπεδο, πήραν ανάλογα μέτρα στο πλαίσιο της αύξησης της πολεμικής παραγωγής:

- Στην Ιταλία, η εργάσιμη εβδομάδα παρατάθηκε επίσημα σε εβδομήντα ώρες, ενώ στην πράξη ήταν πιο κοντά στις εβδομήντα πέντε ώρες.

- Στη Γαλλία η δωδεκάωρη εργάσιμη ημέρα έγινε ο κανόνας στα εργοστάσια τα οποία ασχολούνταν με την παραγωγή που σχετίζεται με τον πόλεμο, όπως τα εργοστάσια της «Renault» στην περιοχή του Παρισιού.

- Στη Γερμανία και τη Ρωσία, η μέση εργάσιμη ημέρα και η εργάσιμη εβδομάδα αυξήθηκαν σε σχέση με τα ήδη υψηλά προπολεμικά επίπεδα, από αυτά που οδηγούσαν άλλωστε τους εργάτες σε συνεχείς απεργίες.

Αποτέλεσμα, εξάλλου, της επέκτασης της εργάσιμης ημέρας και της εντατικοποίησης ήταν και η κατακόρυφη αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων»: Στο εργοστάσιο της «Renault» στη Βουλώνη - Μπιγιανκούρ, έξω από το Παρίσι, για παράδειγμα, είκοσι έξι εργάτες πέθαναν κατά την εγκατάσταση νέων μηχανημάτων. Παρόμοια ατυχήματα και αυξανόμενα ποσοστά θνησιμότητας και τραυματισμών παρατηρήθηκαν σε πολλές βιομηχανίες των άλλων μεγάλων εμπόλεμων δυνάμεων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η εργατική τάξη μάτωνε έτσι και στα πεδία των πραγματικών μαχών, όσο και στα πεδία των «βιομηχανικών μαχών» του κεφαλαίου.

Ολα αυτά, με τον στρατιωτικό «βούρδουλα» πάνω από τα κεφάλια των εργατών: Για παράδειγμα, στη Γαλλία για να αντιμετωπιστεί η έλλειψη ειδικευμένων εργατών, ψηφίστηκε νόμος με βάση τον οποίο έστελναν στρατευμένους που ήταν ειδικευμένοι βιομηχανικοί εργάτες πίσω από το μέτωπο, για να εργαστούν στη βιομηχανία, παραμένοντας παράλληλα υπό στρατιωτική πειθαρχία. Τέτοιοι «κινητοποιημένοι εργάτες» (mobilises) αποτελούσαν το 30% του εργατικού δυναμικού στα εργοστάσια της «Renault» και σε άλλες πολεμικές βιομηχανίες το 1917.

Την ίδια στιγμή, μια σειρά από κλάδους, που δεν σχετίζονταν άμεσα με την πολεμική βιομηχανία και επομένως δεν είχαν το αναμενόμενο κέρδος για τους καπιταλιστές, «κατέρρευσαν», εκτινάσσοντας την ανεργία, με τη γερμανική κυβέρνηση να περνάει π.χ. το 1915 και το 1916 σειρά νόμων μειώνοντας την παραγωγή και τις ώρες εργασίας για την κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία, όπως και επιδόματα ανεργίας για τη μείωση της δυσαρέσκειας από τις εκατοντάδες χιλιάδες απολύσεις στον κλάδο.

Η απασχόληση μειώθηκε σε βιομηχανίες όπως η κλωστοϋφαντουργία, η παραγωγή τροφίμων, οι κατασκευές και η εξόρυξη, την ίδια στιγμή που οι βιομηχανίες που σχετίζονται με τον πόλεμο είδαν αυξήσεις στην απασχόληση και φυσικά εκτόξευση των κερδών τους. Για παράδειγμα, στην ιταλική πόλη του Τορίνο, η «Fiat» αύξησε δραστικά το εργατικό της δυναμικό από 3.500 τον Αύγουστο του 1915 σε 16.000 τον Δεκέμβριο του 1916 και σε πάνω από 40.000 μέχρι το τέλος του πολέμου, προσελκύοντας γυναίκες, νέους και εργάτες γης για την παραγωγή αυτοκινήτων. Ομοίως, στο Παρίσι, η «Renault» τετραπλασίασε το εργατικό της δυναμικό κατά τη διάρκεια του πολέμου σε πάνω από 20.000 εργάτες, μέρος μιας ευρύτερης στροφής προς την παραγωγή που σχετίζεται με τον πόλεμο, η οποία περιελάμβανε περίπου 300.000 εργάτες στην περιοχή του Παρισιού μέχρι το 1917.

Στην ιταλική εταιρεία «Fiat», εργάτες από την ιταλική αποικία της Λιβύης στρατολογούνταν και απασχολούνταν με τη βία.

Οι Γερμανοί βιομήχανοι, ήδη από το φθινόπωρο του 1914, προσπάθησαν να στρατολογήσουν Βέλγους εργάτες, ιδίως εργάτες υψηλής εξειδίκευσης που είχαν μείνει άνεργοι μετά τη γερμανική κατοχή. Το φθινόπωρο του 1916, η Γερμανία ξεκίνησε τη «βίαιη στρατολόγησή» τους αρχικά οργανωμένων σε «Τάγματα Πολιτικών Εργατών» (Zivil-Arbeiter Bataillone ή ZAB) υπό άμεσο στρατιωτικό έλεγχο. Περίπου 62.000 Βέλγοι και Γάλλοι εργάτες αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο ZAB και πολλοί από αυτούς απελάθηκαν στη Γερμανία για να εργαστούν σε γερμανικά εργοστάσια, ενώ περίπου 160 χιλιάδες ακόμα στρατολογήθηκαν «εθελοντικά» από Γερμανούς βιομηχάνους. Στα κατεχόμενα εδάφη της Βαλτικής και της βορειοανατολικής Πολωνίας (γνωστά ως Ober Ost) οι Γερμανοί ανάγκασαν δεκάδες χιλιάδες ντόπιους εργάτες να εργαστούν σε επισκευές και κατασκευές δρόμων και σιδηροδρόμων, ενώ 110 χιλιάδες εργάτες από την κατεχόμενη περιοχή της Γενικής Κυβέρνησης της Βαρσοβίας προσλήφθηκαν από τη Γερμανική Υπηρεσία Εργασίας (Deutsche Arbeiterzentrale ή DAZ), πρόσθετα στις 300.000 Πολωνές γυναίκες και άνδρες που εργάζονταν ήδη στη Γερμανία.

Η Βρετανία αξιοποίησε εκτεταμένα το σύστημα της πολεμικής παραγωγής στις ίδιες τις αποικίες, όπως π.χ. στην Ινδία, στη Ν. Αφρική, όπως και εκτεταμένα την υποχρεωτική εργασία «εργαζόμενων» - σκλάβων από τις αποικίες (υπολογίζονται σε πάνω από 300 χιλιάδες) στα ίδια τα μέτωπα του ιμπεριαλιστικού πολέμου όπως π.χ. στο δυτικό μέτωπο, για διάφορα έργα, διάνοιξη δρόμων, μεταφορές, επικοινωνίες κ.ά.

Αντίστοιχα «συστήματα» αξιοποίησαν τόσο η Ρωσία (στα εργοστάσια αλλά και στην αγροτική παραγωγή όπως π.χ. στη συγκομιδή του μπαμπακιού) όσο και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, επιστρατεύοντας κυρίως διάφορες εθνότητες (π.χ. Αρμένιους, Ελληνες κ.ο.κ.).

Τα «σκήπτρα», πάντως, στην «αξιοποίηση» των αποικιών θεωρείται ότι κράτησε η Γαλλία: Στις αρχές του 1915, η γαλλική κυβέρνηση και οι βιομήχανοι άρχισαν να στρατολογούν εργάτες από τις αποικίες της Γαλλίας καθώς και μετανάστες εργάτες από άλλα ευρωπαϊκά κράτη, με τη γαλλική κυβέρνηση να «παρέχει βοήθεια» στη μεταφορά, στη στέγαση και την αστυνόμευση του ξένου εργατικού δυναμικού.

Αυτοί οι εργάτες προέρχονταν από τις γαλλικές αποικίες της Ινδοκίνας, της Αλγερίας, του Μαρόκου, της Τυνησίας και της Μαδαγασκάρης (μια επιλογή μάλιστα βασισμένη στη γαλλική «φυλετική» - ρατσιστική «σκέψη» που διέκρινε τις «πολεμικές φυλές», όπως οι λαοί από τη Δυτική Αφρική από εκείνες που ήταν πιο «κατάλληλες» για εργασία). Τελικά, πάνω από 185.000 εργάτες από τις γαλλικές αποικίες εργάστηκαν στη Γαλλία: Περίπου 78.566 από την Αλγερία, 48.955 από την Ινδοκίνα, 35.506 από το Μαρόκο, 18.249 από την Τυνησία και 4.546 από τη Μαδαγασκάρη.

Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως αρχικά οι Γάλλοι αναζήτησαν - χωρίς επιτυχία - «εθελοντές» από τις αποικίες, διεξάγοντας εκστρατείες στρατολόγησης όπως αυτή που ξεκίνησε στο Βιετνάμ τον Δεκέμβριο του 1915, με τη βοήθεια της βιετναμέζικης βασιλικής αυλής στο Χουέ, η οποία υποσχέθηκε 200 φράγκα σε κάθε εθελοντή, οικογενειακά επιδόματα, συντάξεις κ.ά. Αντίστοιχο «κυνήγι» έστησαν και οι Γερμανοί στη λεγόμενη ρωσική Πολωνία, στις Βαλτικές χώρες κ.ο.κ.

Την ίδια ώρα, οι καπιταλιστές επιστράτευσαν όχι μόνο το «μαστίγιο» και την εξαθλίωση που έφερνε ο πόλεμος αλλά και το «καρότο» (μια σειρά από «διευκολύνσεις» και επιδόματα π.χ. στήριξης του ενοικίου κ.ά.) για την ένταξη περισσότερων γυναικών και παιδιών στην παραγωγή και για τη στοίχιση με τα συμφέροντα της αστικής τάξης (π.χ. πάνω από 900.000 γυναίκες υπολογίζεται ότι δούλευαν στη Βρετανία σε εργοστάσια παραγωγής πυρομαχικών στο τέλος του πολέμου).

Για τους σκοπούς αυτούς, μάλιστα, επιστρατεύτηκαν και μια σειρά από δήθεν «φιλεργατικά» μέτρα και ρυθμίσεις:

- Η Βρετανία δημιούργησε, για πρώτη φορά, ξεχωριστό υπουργείο Εργασίας το 1916 (με λόγο των συνδικάτων), με στόχο τη διασφάλιση της εργασιακής ειρήνης, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η βιομηχανία κάλυπτε τις πολεμικές ανάγκες. Μάλιστα, μετά το 1916 ορισμένες ομάδες εργατών είδαν κάποιες αυξήσεις στους μισθούς κυρίως λόγω κρατικών επιδοτήσεων, ρυθμίσεων για τις μέγιστες τιμές και άλλων οικονομικών ελέγχων.

- Η Γερμανία εισήγαγε τον Νόμο περί Επικουρικής Υπηρεσίας (Hilfsdienstgesetz) τον Δεκέμβριο του 1916, ο οποίος απαιτούσε από όλους τους Γερμανούς άνδρες ηλικίας μεταξύ δεκαεπτά και εξήντα ετών να εργάζονται σε παραγωγή που σχετίζεται με τον πόλεμο, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούσε επιτροπές διαιτησίας και επέτρεπε στους εργαζόμενους να υποβάλλουν συλλογικά παράπονα.

- Η Γαλλία δημιούργησε το «σύστημα κοινοπραξιών» για τον έλεγχο της εισαγωγής πρώτων υλών και τον καθορισμό των τιμών των τελικών προϊόντων, ενώ ο περιβόητος σοσιαλδημοκράτης Albert Thomas δημιούργησε την «Υπηρεσία Εργατών» για τη ρύθμιση του εργατικού δυναμικού στα εργοστάσια οπλισμού, διευθύνοντας τελικά αυτήν την εργασία υπό το νέο υπουργείο Εξοπλισμών το 1916.

Ολα τα παραπάνω παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά και αποδεικνύουν ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι μια συνολική περίοδος που προχωρούν μια σειρά αναδιαρθρώσεις στην παραγωγή, στο αστικό κράτος, στην κοινωνία, ενώ επιβεβαιώνουν ότι βασικό χαρακτηριστικό της πολεμικής βιομηχανίας είναι η πολύμορφη παρέμβαση του κράτους. Χωρίς να μπορούμε να κάνουμε απόλυτες παρομοιώσεις με το σήμερα, είναι ωστόσο χρήσιμα για να καταλαβαίνουμε τις σημερινές εξελίξεις και τον χαρακτήρα τους.

Ξεχωριστό ρόλο τότε έπαιξαν και οι οπορτουνιστές - «σοσιαλσοβινιστές» (κατά τον Λένιν) της Β' Διεθνούς στην προσπάθεια να αντιμετωπιστούν το κύμα της λαϊκής δυσαρέσκειας από τα δεινά του πολέμου και οι επαναστατικές διαθέσεις των λαών, ειδικότερα προς το τέλος του και αμέσως μετά, για να πνίξουν στο αίμα το εργατικό κίνημα, όπως στην επανάσταση του 1918 στη Γερμανία. Προδίδοντας και τις προπολεμικές διακηρύξεις τους για μετατροπή του επερχόμενου πολέμου σε πάλη για την εξουσία όχι μόνο έσπευσαν από την αρχή του να στοιχηθούν με τις «δικές τους» αστικές τάξεις, ψηφίζοντας τις πολεμικές δαπάνες και στέλνοντας τους εργάτες στην ανθρωποσφαγή, αλλά ανέλαβαν και ενεργό ρόλο στα «μετόπισθεν» - σε πολλές περιπτώσεις από κυβερνητικές θέσεις - στην προσπάθεια διασφάλισης της «κοινωνικής ειρήνης», σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα και με μάσκα «διεκδίκησης», που στόχο είχε τη διασφάλιση εργατικού δυναμικού για τις βιομηχανίες.

Στον αντίποδα, η μόνη νικηφόρα γραμμή για την εργατική τάξη, αυτή που μπόρεσε να δώσει διέξοδο στον πόλεμο προς τα συμφέροντά της, με τη νικηφόρα επανάσταση και την οικοδόμηση της δικής τους σοσιαλιστικής εξουσίας, αποδείχτηκε πως ήταν εκείνη των μπολσεβίκων με επικεφαλής τον Λένιν στη Ρωσία. Μικρή λεπτομέρεια: Καθοριστικό ρόλο στη νικηφόρα έκβασή της έπαιξαν οι ειδικευμένοι εργάτες του περιβόητου «εργοστασίου Πουτίλοφ», μιας από τις μεγαλύτερες πολεμικές βιομηχανίες της εποχής.

Πηγή:https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/labor/