Κυριακή 2 Ιούνη 2002
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 7
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Ταξίδι στον πιο μακρινό πλανήτη

Οι Αμερικανοί επιστήμονες ετοιμάζονται για την προγραμματισμένη αποστολή διαστημοπλοίου στον Πλούτωνα και τη ζώνη Κούιπερ, αλλά η κυβέρνηση Μπους έχει άλλη γνώμη

Η διαδρομή (με κόκκινο χρώμα) του διαστημοπλοίου «Νέοι Ορίζοντες» μέσα από το ηλιακό μας σύστημα
Η διαδρομή (με κόκκινο χρώμα) του διαστημοπλοίου «Νέοι Ορίζοντες» μέσα από το ηλιακό μας σύστημα
Σκοτεινός, παγωμένος και απόμακρος, ο εξωτερικός πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, που πήρε το όνομα του μυθολογικού θεού του Κάτω Κόσμου, του Πλούτωνα, παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο για τους επιστήμονες, αφού είναι ο μόνος πλανήτης που δεν έχει μελετηθεί από κοντά από κάποιο γήινο διαστημόπλοιο. Το ίδιο και ο δορυφόρος του, ο Χάροντας. Ακόμα πιο άγνωστη στους επιστήμονες είναι η ζώνη Κούιπερ, πέρα από την τροχιά του Πλούτωνα, που ανακαλύφθηκε μόλις πριν 20 χρόνια και περιέχει, όπως υπολογίζεται, μέχρι και 100.000 ουράνια σώματα διαμέτρου μερικών μέτρων ως και 100 χιλιομέτρων. Αυτά τα ουράνια σώματα θεωρείται ότι είναι υπολείμματα του πρωταρχικού νέφους αερίων και σκόνης από το οποίο σχηματίστηκαν οι πλανήτες. Πολλοί αστρονόμοι σήμερα θεωρούν ότι ο Πλούτωνας δεν είναι ο παράξενος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, αλλά απλώς το πιο φωτεινό από τα ουράνια σώματα της ζώνης Κούιπερ.

Η NASA, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία, εδώ και 10 χρόνια σχεδιάζει την εξερεύνηση του διδύμου Πλούτωνα και Χάροντα και της ζώνης Κούιπερ. Η αρχική αποστολή, που είχε σχεδιάσει ματαιώθηκε, όταν φάνηκε ότι θα ξεπερνούσε κατά πολύ τον προϋπολογισμό. Μετά από πιέσεις των επιστημόνων, αλλά και χιλιάδων πολιτών, η NASA αποφάσισε να ζητήσει τη συνδρομή ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και ινστιτούτων για το σχεδιασμό μιας νέας πιο αποδοτικής επιστημονικά και πιο οικονομικής εξερευνητικής αποστολής. Η αποστολή αυτή ονομάστηκε «Νέοι Ορίζοντες» και αναμένεται να δώσει απαντήσεις ή να διαφωτίσει ζητήματα όπως:

Πώς σχηματίστηκε το δίδυμο Πλούτωνα - Χάροντα, που έχει και το μοναδικό χαρακτηριστικό ο δορυφόρος να μην είναι μικροσκοπικός σε σχέση με τον πλανήτη, αλλά να έχει τη μισή του διάμετρο; Γιατί ο Πλούτωνας είναι πολύ πιο φωτεινός από το Χάροντα; Ποια είναι η μορφολογία του εδάφους τους και η σύσταση εδάφους και ατμόσφαιρας; Ποια είναι η μετεωρολογία μιας αραιής ατμόσφαιρας αζώτου, μονοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και νερού (της μοναδικής στο ηλιακό μας σύστημα που έχει τρία στοιχεία που άλλοτε εξατμίζονται και άλλοτε πέφτουν σαν μετέωρα); Τι σημαίνει για την εξέλιξη ενός πλανήτη η ραγδαία απώλεια της ατμόσφαιρας που μόνο στον Πλούτωνα συμβαίνει με τέτοιο ρυθμό σήμερα; Μήπως είναι και ο Πλούτωνας γεωλογικά ενεργός, όπως και ο δορυφόρος Τρίτωνας του Ποσειδώνα, αφού φαίνεται να έχουν περίπου τα ίδια γεωλογικά χαρακτηριστικά; Τι μπορούν να μας πουν τα ουράνια σώματα της ζώνης Κούιπερ για το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος, αλλά ακόμα και για την προέλευση της ζωής (θεωρείται ότι είναι πλούσια σε απλές οργανικές ενώσεις που μπορεί να βοήθησαν τη βομβαρδιζόμενη από τέτοια σώματα νεαρή Γη να αποκτήσει μια κρίσιμη μάζα χημικών ενώσεων πρόδρομων της εμφάνισης ζωής);

Τώρα ή ποτέ!

Η αποστολή «Νέοι Ορίζοντες» υπόσχεται επανάσταση στις γνώσεις μας για το σύστημα Πλούτωνα - Χάροντα και τη ζώνη Κούιπερ. Αλλά η δυνατότητα απόκτησης αυτών των γνώσεων εξαλείφεται, αν η αποστολή δεν πραγματοποιηθεί το 2006. Λόγω της αλλαγής της θέσης των πλανητών, μετά το 2006 το διαστημόπλοιο δε θα μπορεί να επιταχυνθεί, για να φτάσει στον Πλούτωνα, περνώντας κοντά από το Δία και εκμεταλλευόμενο τη βαρύτητά του, για να πετύχει το φαινόμενο «σφεντόνα». Αν χαθεί αυτό το χρονικό «παράθυρο», τότε η NASA θα πρέπει να περιμένει έως το 2018, όταν ο Δίας θα είναι και πάλι σε σωστή θέση. Στην περίπτωση αυτή οι «Νέοι Ορίζοντες» θα φτάσουν στον Πλούτωνα γύρω στο 2025.

Αλλά τότε ο Πλούτωνας θα είναι εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα πιο μακριά από τον Ηλιο και πολύ πιο παγωμένος απ' ό,τι είναι σήμερα. Λόγω της εξαιρετικά μεγάλης πολικής κλίσης του και της περιστροφικής κίνησής του γύρω από τον Ηλιο, το μεγαλύτερο μέρος του νοτίου ημισφαιρίου του θα είναι σκοτεινό και δε θα μπορεί να παρατηρηθεί. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι όλη η ατμόσφαιρα του πλανήτη θα έχει παγώσει και καταπέσει στην επιφάνειά του, εμποδίζοντας τη μελέτη της έως τον 23ο αιώνα, όταν θα εξατμιστεί και πάλι καθώς ο πλανήτης θα περνάει από το περιήλιο.

Παρά τη μοναδική ευκαιρία και το γεγονός ότι ήδη έχει ξοδευτεί ένα μέρος από τον προϋπολογισμό για το πρόγραμμα, η κυβέρνηση Μπους αποφάσισε πριν μερικούς μήνες τη διακοπή του. Σε λίγες βδομάδες το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα κληθεί να αποφασίσει, αν θα μπει οριστικά ταφόπετρα στους «Νέους Ορίζοντες», ή αν θα εξερευνήσουν και τον ένατο και πιο μακρινό από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ