Η επική, μυθολογική ποίηση του Ομήρου, χάρη και στην «Ποιητική» του Αριστοτέλη, έριξε βαριά «σκιά» πάνω στην ποίηση του - κατ' άλλους προγενέστερου, κατ' άλλους συγκαιρινού, κατ' άλλους μεταγενέστερου, κατ' άλλους και θείος του τυφλού ραψωδού - Ησιόδου. Του Ομήρου η ποίηση είναι δραματική, του Ησιόδου αφηγηματική και διδακτική. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι λιγότερο ωραία και γοητευτική, λιγότερο διαχρονική και οικουμενική με τις διδαχές της. Μια πληρέστατη γνωριμία (και των μη ειδικών) με την ησιόδεια ποίηση προσφέρει ο τόμος (στη σημαντικότατη, πολύτομη σειρά των εκδόσεων «Ζήτρος», «Αρχαίοι Συγγραφείς») «Ησίοδος: "Εργα και Ημέρες", «Θεογονία", "Η ασπίδα του Ηρακλή"» (το τελευταίο είναι νόθο έργο), χάρη στην εξαιρετική εισαγωγή, στα σχόλια και τη ρέουσα μετάφραση του Σταύρου Γκιργκένη (πρόλογος Δανιήλ Ι. Ιακώβ).

Ο - «ανταγωνιστής» του Ομήρου - Ησίοδος, γεννημένος (μεταξύ 750-720 π.Χ.) στην Ασκρα Βοιωτίας (όπου μετανάστευσαν οι ξεριζωμένοι από την Κύμη της Μ. Ασίας φτωχοί γονείς του), στιχουργούσε τα ανθρώπινα, όπως αποδείχνουν όχι μόνον τα πλήρως σωζόμενα «Εργα και Ημέρες» (πρότυπο της αγροτικής ποίησης) και «Θεογονία», αλλά και τα σπαράγματα χαμένων έργων του. «Τραγουδούσε», με ιωνικό εξάμετρο και με προφανείς επιδράσεις από αρχαιότερες διδακτικές, λαϊκές ποιητικές παραδόσεις της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, για τον άνθρωπο, τα καλά και τα στραβά του και για την καλυτέρευση της ζωής του αγρότη με την εργατικότητά του, αλλά και την απόδοση, από τους άρχοντες, κοινωνικής δικαιοσύνης. Μέσα από μύθους, διηγιόταν την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους, αφ' ότου ο Προμηθέας έκλεψε από τον Δία τη φωτιά «για χάρη των ανθρώπων». Ο Ησίοδος, νεαρός, βοηθώντας το γονιό του στα χωράφια και βόσκοντας κοπάδια στον Ελικώνα, μοιράνθηκε από τις Μούσες, όπως λέει ο ίδιος («Θεογονία»): «Αυτές δίδαξαν κάποτε στον Ησίοδο το ωραίο τραγούδι,/ καθώς τ' αρνιά του ποίμαινε απ' τον πανίερο Ελικώνα κάτω./ Τούτα τα λόγια πρώτα απ' όλα μου είπανε οι θεές,/ οι Ολυμπιάδες Μούσες, κόρες του Δία που βαστά αιγίδα:/ "Ποιμένες της υπαίθρου, κακές ντροπές, στομάχια σκέτα,/ γνωρίζουμε να λέμε ψέματα πολλά, με την πραγματικότητα όμοια,/ μα ξέρουμε, σαν θέλουμε, να ψάλουμε κι αλήθειες"/ Ετσι είπαν του μεγάλου Δία οι κόρες με τον τέλειο λόγο/ και μου 'δωσαν σκήπτρο, κόβοντας δάφνης πολύβλαστης κλωνί,/ θαυμάσιο. Θεόσταλτη φωνή φύσηξαν μέσα μου,/ για να υμνώ όσα στο μέλλον θα συμβούν κι όσα στο παρελθόν γινήκανε».