Σάββατο 18 Ιούνη 2022 - Κυριακή 19 Ιούνη 2022
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 29
ΠΑΙΔΕΙΑ
ΝΟΜΟΣ - ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ
Βαθιά στρέβλωση της ίδιας της επιστήμης και των σκοπών που υπηρετεί

Ο νόμος για τα πανεπιστήμια που έχει κατατεθεί για διαβούλευση, αν ψηφιστεί και εφαρμοστεί στην πράξη, πρόκειται να αλλάξει συθέμελα τη συνολική λειτουργία του πανεπιστημίου. Μια ολιστική προσέγγιση του εκπαιδευτικού συστήματος αναδεικνύει ότι ο νόμος αυτός έρχεται να αγκαλιάσει όχι μόνο όλους τους προηγούμενους που αφορούν στα πανεπιστήμια, αλλά και εκείνους της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Ακολουθώντας τους νόμους της αρνητικής εξέλιξης, αυτό που πρωτίστως έρχεται να αλλάξει ριζικά είναι η συνείδηση των μαθητών, φοιτητών και διδασκόντων, αλλά και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την έρευνα.

Η έρευνα δίνει υπέρμετρη χαρά στον επιστήμονα, γιατί βάζει το μικρό του λιθαράκι στην κατανόηση των φυσικών φαινομένων. Ο σημερινός και αυριανός επιστήμονας δεν μπορεί να δεχτεί να περιχαρακώνεται η σκέψη του ακολουθώντας τους νόμους της αγοράς και του κέρδους, γιατί αυτομάτως θα σταματήσει να βλέπει την ομορφιά του ταξιδιού της έρευνας. Θα πρέπει να είναι ελεύθερος στον εργαστηριακό του πάγκο, γιατί μόνο τότε θα μπορεί να εμβαθύνει στο επιστημονικό του πεδίο. Μόνο τότε θα μπορεί να μεταλαμπαδεύσει στους φοιτητές του, μέσα από την πράξη, τον ενθουσιασμό και την απαράμιλλη αφοσίωση στην έρευνα για την κατανόηση του κόσμου που τον περιβάλλει. Ο ερευνητής και διδάσκων πρέπει να επιδιώκει να αποκτήσουν οι φοιτητές του βαθιά επιστημονική γνώση του αντικειμένου τους, να αναπτύξουν κριτική σκέψη τέτοια που να διαμορφώνει επιστήμονες πρόθυμους και ικανούς να προσφέρουν στην κοινωνία, για ν' απαλλάξουν τον άνθρωπο από τον πόνο και τον μόχθο. Η επιστήμη μπορεί να μετατραπεί σε όπλο επιφέροντας πλήθος δυστυχιών, π.χ. αέριο Sarin, και ο φοιτητής και αυριανός ερευνητής θα πρέπει να έχει διδαχθεί για τον ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό που θα πρέπει να έχει η επιστήμη. Ετσι μόνο η κοινωνία θα μπορεί να παρακολουθεί την επιστημονική πρόοδο χωρίς κινδύνους και με ελάχιστες αρνητικές παρενέργειες.


Συνάμα για τη διδασκαλία, πρόκειται για μια ομαδική διαδικασία και καθήκον του διδάσκοντα είναι να προσέχει όλους τους σπουδαστές και να αναρωτιέται πώς ο καθένας τους προχωρεί στη διαδικασία της γνώσης. Από την άλλη, η ουσιαστική αλληλεπίδραση με τους φοιτητές βελτιώνει τα χαρακτηριστικά του ίδιου του δασκάλου, βοηθώντας τον να κατανοήσει σε βάθος τις έννοιες που διδάσκει. Αρα θα λέγαμε ότι η διδασκαλία αποτελεί μια κατάσταση ισορροπίας, όπου αμφότερες οι πλευρές βελτιώνονται συνεχώς, εμπνέονται και οραματίζονται νέους ορίζοντες.

Οδηγεί τελικά σε προσωπική υπόθεση τη δυνατότητα έρευνας

Η κυριαρχία της επιχειρηματικότητας στα πανεπιστήμια θα επηρεάσει δραματικά αυτήν την ισορροπία και ο νόμος αυτός έρχεται να επισφραγίσει τη μορφή των πανεπιστημίων ως «κρατικής καπιταλιστικής επιχείρησης» και για να το πετύχει αυτό πρέπει πρώτα απ' όλα να αλλάξει τις συνειδήσεις των διδασκόντων, κάτι το οποίο φάνηκε ξεκάθαρα μέσα από την προσβλητική επιστολή που στάλθηκε από το υπουργείο, το οποίο μας υπόσχεται «χρυσές» δουλειές. Το κυνήγι της χρηματοδότησης που ήδη υπάρχει στα πανεπιστήμια προκαλεί ένα συνεχόμενο άγχος και παρεμποδίζει την ελεύθερη ανθρωποκεντρική σκέψη (δηλαδή χάνεται ο τελικός σκοπός που είναι η κάλυψη των αναγκών μας). Ομως, με αυτόν τον νόμο πρόκειται να χειροτερέψει ο οικονομικός στραγγαλισμός των πανεπιστημίων, οδηγώντας τελικά σε προσωπική υπόθεση τη δυνατότητα έρευνας. Η προσπάθεια αυτοχρηματοδότησης θα αποκόψει τον ουσιαστικό δρόμο της διδασκαλίας και ο ίδιος ο φοιτητής θα φτάσει να αναζητά τη χρηματοδότηση των σπουδών του και όχι την ουσιαστική μόρφωσή του και την ανάπτυξη της κριτικής του σκέψης για την επιστήμη του και τον κόσμο ολόκληρο.

Η κορυφή του παγόβουνου είναι τα βιομηχανικά διδακτορικά, όπου εκεί πλέον φαίνεται ξεκάθαρα η υποταγή της έρευνας στους νόμους της αγοράς, με τη συμμετοχή στη συμβουλευτική τριμελή επιτροπή ατόμου της εταιρείας/βιομηχανίας. Το άτομο αυτό θα καθοδηγεί την ερευνητική και εκπαιδευτική πορεία του υποψήφιου διδάκτορα - χωρίς να έχει την απαιτούμενη εμπειρία και όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του διδάσκοντα - με σκοπό την παραγωγή προϊόντος που θα εξασφαλίζει σίγουρα το κέρδος, όχι όμως απαραίτητα και τις ανάγκες της κοινωνίας. Μελλοντικά θα ακολουθήσει βαθιά διαστρέβλωση της ίδιας της επιστήμης, αλλά και της αντίληψης των ανθρώπων ως προς τους σκοπούς που αυτή εξυπηρετεί.

Η συνεχής προσπάθεια εύρεσης χορηγιών σε όλες τις βαθμίδες Εκπαίδευσης θα οδηγήσει στη λογική της ατομικής ευθύνης και στην ψευδαίσθηση ότι ο καθένας μας μπορεί να αναπτύξει έναν καλύτερο μηχανισμό επιβίωσης στην κοινωνία. Ηδη από τα πρώτα χρόνια στο σχολείο καλλιεργούνται έντονα ο ανταγωνισμός και η προσπάθεια ανάδειξης του «άριστου» μαθητή. Εμείς οι δάσκαλοι θα πρέπει να διακρίνουμε τις αντιθέσεις μέσα σε μια τάξη (σχολείου ή αμφιθεάτρου) και να καθοδηγούμε έτσι ώστε ο καθένας να αξιοποιεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, ενώ σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να μπαίνουν οικονομικοί φραγμοί στη μόρφωση των παιδιών. Η ουσιαστική όμως προσέγγιση του δασκάλου απαιτεί χρόνο, ο οποίος θα είναι δυσεύρετος, καθώς ο δάσκαλος πρόκειται να μετατραπεί σε επιχειρηματία, αν θέλει να μπορεί να προχωράει την έρευνά του και να κατέχει μια θέση διδασκαλίας.

Η τάση αυτή του έντονου ανταγωνισμού διαφαίνεται και από τη δημιουργία πτυχίων πολλών ταχυτήτων (1 έτους, 3 ετών κ.τ.λ.), αλλά και «ατομικών πτυχίων». Τι εννοούμε ατομικά πτυχία; Σε κάθε φοιτητή θα δίνεται η δυνατότητα να επιλέξει μαθήματα από άλλες σχολές. Μα είναι κακό αυτό; Μέσω αυτής της διαδικασίας θα χαθεί οριστικά ο όρος «επαγγελματικά δικαιώματα» και ο φοιτητής θα πρέπει συνεχώς να αναζητά ατομικά το καλύτερο για το μέλλον του (θα τον έχουν εκπαιδεύσει βέβαια από το σχολείο), έχοντας ξεχάσει το ουσιαστικό δόγμα της επιστήμης του που δεν είναι άλλο παρά το ότι οι έντονες ανομοιογένειες οδηγούν σε παρέκκλιση της ομαλής και εξελικτικής λειτουργίας και τελικά σε παθογένεια. Ενα πανεπιστήμιο δεν μπορεί να λειτουργήσει με όρους ατομικής ευθύνης, γιατί η ίδια η επιστήμη είναι συλλογική προσπάθεια και επηρεάζει στον μέγιστο βαθμό την καθημερινή μας ζωή (π.χ. ηλεκτρισμός, φάρμακα, διάγνωση κ.ά.). Αποτελεί τη λυδία λίθο για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου.

Διεκδίκηση αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν πανεπιστημίου που θα καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας

Στον άνθρωπο δεν είναι κωδικοποιημένος a priori ο τρόπος δράσης, αλλά ενεργεί σύμφωνα με τις αντικειμενικές συνθήκες του εξωτερικού κόσμου. Εμείς λοιπόν ως διδάσκοντες έχουμε το χρέος να βοηθήσουμε τους φοιτητές μας να συνειδητοποιήσουν τον αυριανό τους ρόλο ως επιστημόνων και το κοινωνικό αποτέλεσμα που θα έχει η έρευνά τους. Να μην παραιτούνται από την προσπάθεια να διαμορφώνουν εκείνες τις αντικειμενικές συνθήκες, μέσα στις οποίες θα μπορεί ο άνθρωπος να λειτουργεί αυθόρμητα με ηθικότητα.

Ολοι όσοι εργαζόμαστε στο πανεπιστήμιο θα πρέπει να διαφυλάξουμε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του χώρου αυτού, που του επιτρέπουν να λειτουργεί με όρους ελεύθερης σκέψης, ανθρωποκεντρισμού, αλληλεπίδρασης και τελικά διεκδίκησης για μια καλύτερη κοινωνία. Ο κάθε εργαζόμενος στο πανεπιστήμιο έχει τον δικό του ρόλο και όποια προσπάθεια ισοπέδωσης τίθεται από τον νόμο αυτό, αναδεικνύει τελικά και την αδιαφορία ως προς την ποιοτική διδασκαλία, αλλά και την ξεκάθαρη πια επίθεση στις σχέσεις εργασίας και στα εργασιακά δικαιώματα. Αυτό που επιδιώκεται είναι οι «ελαστικές» σχέσεις εργασίας και η λογική που θέλουν να κυριαρχήσει είναι «αν είσαι και μάγκας, βγάλε χρήματα». Η σχέση μας με τους φοιτητές μας δεν μπορεί να ολοκληρώνεται μέσω συμβάσεων εργασίας, καθώς αυτό έρχεται να αλλοιώσει μη αντιστρεπτά την εκπαιδευτική διαδικασία. Στεκόμαστε μπροστά σε μια ριζική αλλαγή των πανεπιστημίων και οφείλουμε κυρίως εξαιτίας της θέσης που κατέχουμε να αντιδράσουμε, γιατί πρέπει να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ένα καλύτερο πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με τον καθ. Μπαρόουζ, «Ο φοιτητής είναι έργο τέχνης καλό ή κακό, ανάλογα με τον καλλιτέχνη».

Η διεισδυτική μας ματιά στον νόμο αυτό δεν μπορεί παρά να μας οδηγήσει στη διεκδίκηση ενός αποκλειστικά δημόσιου και δωρεάν πανεπιστημίου που θα καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, την ουσιαστική μόρφωση όλων των φοιτητών, χωρίς κατηγοριοποιήσεις με οικονομικά κριτήρια. Διεκδικούμε ένα πανεπιστήμιο όπου η αστυνομοκρατία δεν έχει θέση και δεν πρόκειται να σταματήσει την επιστημονική μας σκέψη για μια εξελικτικά καλύτερη κοινωνία.


Ευαγγελία ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ
Επίκουρη Καθηγήτρια στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ