ΗΤΑΝ θυμάμαι οι στερνές μέρες του Φλεβάρη του 1943. Μέρες ανοιξιάτικες, γιομάτες γλύκα, καλοσύνη. Φαινόταν πως εκείνο το χρόνο η άνοιξη βιαζόταν να φτάσει με τα μαντάτα της χαράς, που μας είχαν κιόλας φτάσει από «ψηλά απ' της Ρωσίας τα χιόνια», με τη συντριβή και την αιχμαλωσία των χιτλερικών, της στρατιάς του Πάουλους στο Στάλινγκραντ.

ΠΕΘΑΝΕ ο Παλαμάς... Είχα πάει σπίτι του στην Πλάκα για να κάνω ρεπορτάζ. Αυτά τα λόγια μένουν καρφωμένα στη μνήμη, όπως ειπώθηκαν το στερνό εκείνο Σάββατο του Φλεβάρη του '43. Πίσω από το Πανεπιστήμιο, στο συναπάντημα με τον ΕΠΟΝίτη δημοσιογράφο, που έκανε τα πρώτα του φτερουγίσματα στη δημοσιογραφία της Αντίστασης. Εχουν περάσει 59 χρόνια από τότε κι ο συνταξιούχος πια δημοσιογράφος ξαναφέρνει στο νου το ρεπορτάζ που έκανε και που στάθηκε από τα γραφτά τα πιο αγαπητά και αλησμόνητα της ζωής του.

Ο ΠΑΛΑΜΑΣ λίγο καιρό πριν από τον πόλεμο είχε εγκαταλείψει το σπίτι της οδού Ασκληπιού, όπου έζησε από το 1884 και έμενε πια στην Πλάκα, στην οδό Περιάνδρου, σ' ένα παλιό αθηναϊκό σπίτι, όπου και θα τέλειωνε τη ζωή του. Ηταν εκεί η κόρη του η Ναυσικά, που μέσα στη συγκίνηση έδωσε στους δημοσιογράφους τις στερνές ώρες του ποιητή, ο οποίος από καιρό πια βρισκόταν κατάκοιτος κι εξαντλημένος. Μια βαριάς μορφής γρίπη θα έφερνε το τέλος τα χαράματα του Σαββάτου 27 Φλεβάρη του 1943.

Η ΕΙΔΗΣΗ για το θάνατο του Κ. Παλαμά δημοσιεύτηκε στις κατοχικές απογευματινές εφημερίδες μαζί με βιογραφικά και άλλα στοιχεία για το έργο του ποιητή. Ανάμεσα στ' άλλα έγραφαν και τα εξής: «Η κηδεία θα γίνει αύριο εις τας 11 το πρωί από τον ναόν του Α` Νεκροταφείου...». Περισσότερο ενδιαφέρουσα είναι η υπόδειξη, που ακολουθεί: «...Διατυπούται η παράκληση να μην εκφωνηθούν λόγοι...».

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ η κηδεία του ποιητή το πρωινό της Κυριακής. Η κυβέρνηση των κουίσλινγκ και οι χιτλεροφασίστες κατακτητές πίστεψαν πως τους δινόταν η ευκαιρία να δημοκοπήσουν, κάνοντας με δημόσια έξοδα την κηδεία και με την παρουσία τους στο νεκροταφείο. Αλλά βγήκαν γελασμένοι. Αλλο σχεδίαζαν κι άλλο τους βγήκε. Η κηδεία γινόταν εγερτήριο αγώνα. Στο φέρετρο του ποιητή εκείνη την ώρα ακουμπούσε όλη η Ελλάδα. Κι ο παιάνας που βροντερά αντήχησε από το στόμα του Σικελιανού τρικύμισε απ' άκρη σ' άκρη όλη τη χώρα. Χιλιάδες λαού. Και πριν απ' όλα, νιάτα, φοιτητές, μαθητές, εργάτες, που κράτησαν το φέρετρο και με τα λουλούδια τους συνόδεψαν τον ποιητή στον τάφο.

ΕΚΕΙΝΟ κιόλας το βράδυ, οι αδούλωτες γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά μάθαιναν από τα χωνιά, αλλά και με προκηρύξεις όλα όσα είχαν γίνει εκείνο το πρωινό στο Νεκροταφείο. Κυκλοφόρησαν, μάλιστα, ταχύτατα χειρόγραφα και δακτυλογραφημένα και τα δυο κείμενα, ο παιάνας του Σικελιανού, καθώς και του Σκίππη το ποίημα.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ του εθνικού μας ποιητή, όπως είναι γνωστό, συνέπεσε με δυο άλλα σημαντικά αντιστασιακά γεγονότα. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 23 του Φλεβάρη του 1943, ιδρύθηκε η ΕΠΟΝ. Στους τοίχους της Αθήνας, τα πράσινα συνθήματα έδιναν κιόλας τα πρώτα μηνύματα του αγώνα.

ΠΕΝΤΕ μέρες πιο ύστερα, στις 5 του Μάρτη, η Αθήνα θα ζούσε έναν ξεσηκωμό, που είναι μοναδικός για όλη την κατεχόμενη Ευρώπη. Είναι η συγκλονιστική εκείνη διαδήλωση, που τελικά ματαίωσε την επιστράτευση, που είχαν αποφασίσει και την είχαν τελειωμένη. Αναγκάστηκαν να τα πάρουν πίσω όλα. Η «Ελεύθερη Ελλάδα», που περιγράφει τη διαδήλωση, γράφει ανάμεσα στ' άλλα: «...Δε θα σκύψουμε το κεφάλι στο ζυγό των τυράννων. Δε θα μπούμε στη δουλιά του καταχτητή για να φτιάξουμε οι ίδιοι τις αλυσίδες, που θα μας δέσουνε αιώνια... Η ζωή της λευτεριάς είναι το παν για μας... Γι' αυτήν αγωνιζόμαστε και γι' αυτήν πεθαίνουμε...».

ΣΕ ΠΟΙΑ άλλη χώρα, ποια πολιτεία δε θα τιμούσε, δε θα πρόβαλε στις νέες γενιές τέτοια μεγάλα προικιά αρετής και θυσίας; Και σ' εμάς ούτε μια πλάκα, ούτε μια ονομασία μας πλατείας... Ούτε ένα τριαντάφυλλο στους λεβέντες της ελληνικής νιότης.