Τον Ιούνη του 2002, θα προωθηθεί τελικά στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για «την αναμόρφωση των μεταπτυχιακών σπουδών και της πανεπιστημιακής έρευνας», που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα και στους πανεπιστημιακούς φορείς. Στόχος της κυβέρνησης μέσα από αυτό είναι η ακόμα μεγαλύτερη υποβάθμιση των προπτυχιακών σπουδών και η εφαρμογή του μοντέλου της Βρετανίας και των αποφάσεων των Μπολόνια και Πράγας, που επιτάσσει τρία χρόνια προπτυχιακές σπουδές, δυο χρόνια μεταπτυχιακά επιπέδου master, και τρία χρόνια για διδακτορικό. Παράλληλα, προετοιμάζει το έδαφος για την είσοδο των επιχειρήσεων στα ιδρύματα και τον έλεγχό τους πάνω στα θέματα έρευνας.

Το νομοσχέδιο ορίζει ότι τα πανεπιστήμια είναι αποκλειστικά υπεύθυνα για το σχεδιασμό, την οργάνωση προγραμμάτων μεταπτυχιακών σπουδών (ΠΜΣ). Δίνει τη δυνατότητα να οργανώνονται μεταπτυχιακά από κοινού με τα ΤΕΙ, αλλά ξεκαθαρίζει ότι τα πανεπιστήμια είναι αυτά που θα χορηγούν τους σχετικούς τίτλους. Οσο για τη δυνατότητα να παρακολουθούν μεταπτυχιακά οι απόφοιτοι ΤΕΙ, είναι μάλλον τυπική, καθώς εξαρτάται από τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας των ΠΜΣ, που τον αποφασίζουν τα πανεπιστήμια και όπως μέχρι σήμερα, οι θέσεις είναι περιορισμένες και οι απαιτήσεις υψηλές για τους αποφοίτους των ΤΕΙ.

Παράλληλα, το ν/σ δίνει τη δυνατότητα συνδιοργάνωσης ΠΜΣ από πανεπιστήμια και «αναγνωρισμένα ομοταγή ιδρύματα της αλλοδαπής ή με αναγνωρισμένα ερευνητικά ιδρύματα, κέντρα ή ινστιτούτα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής». Ανοίγει έτσι ένα μεγάλο «παράθυρο» για μελλοντική συνδιοργάνωση μεταπτυχιακών και με παραρτήματα ιδιωτικών πανεπιστημίων αμφιβόλου ποιότητας που λειτουργούν στη χώρα μας.

Επίσης εισάγει, εκτός από τα μέχρι σήμερα γνωστά μεταπτυχιακά, το Δίπλωμα Προχωρημένων Σπουδών (ΔΠΣ), που όπως είχε αποκαλύψει ο «Ρ» (27/1/2002) υποβαθμίζει άμεσα τις προπτυχιακές σπουδές. Το ΔΠΣ δε θα είναι ελεύθερο για όλους τους φοιτητές, όπως αρχικά είχε προταθεί, ενώ μπορούν να ισοτιμηθούν μ' αυτό τα πτυχία που χορηγούνται μετά από πενταετείς σπουδές.

Το νομοσχέδιο αναφέρει: «Τα Ελληνικά ΠΜΣ χορηγούν τίτλους μεταπτυχιακών σπουδών δύο επιπέδων: οι τίτλοι του πρώτου μεταπτυχιακού επιπέδου διακρίνονται σε Μεταπτυχιακά Διπλώματα Ειδίκευσης (ΜΔΕ) και σε Διπλώματα Προχωρημένων Σπουδών (ΔΠΣ), είναι δε ισοδύναμοι με τους τίτλους σπουδών επιπέδου "master" ή τους συναφείς τίτλους που χορηγούνται από τα ομοταγή Αγγλοσαξονικά Πανεπιστήμια. Σε δεύτερο μεταπτυχιακό επίπεδο τα Ελληνικά ΠΜΣ χορηγούν τον τίτλο του Διδακτορικού Διπλώματος (ΔΔ)».

Είναι ομολογημένη, λοιπόν, η προσπάθεια να ακολουθηθεί το βρετανικό μοντέλο, που συνίσταται σε «καταρτισιακού επιπέδου» τρίχρονες προπτυχιακές σπουδές κι αντίστοιχα δομημένα μεταπτυχιακά που συνθέτουν μια «τεταρτοβάθμια» στην ουσία εκπαίδευση, με γνώσεις που θα έπρεπε να παρέχονται μέσα στο πτυχίο. Το νομοσχέδιο ορίζει ότι ο απαιτούμενος χρόνος για τα μεταπτυχιακά πρώτου επιπέδου θα είναι δυο χρόνια και για το διδακτορικό τρία. Σχεδόν έτοιμο, λοιπόν, το μοντέλο 3-2-3!

Επίσης, αν και δε θεωρείται προαπαιτούμενο το ΜΔΕ ή το ΔΠΣ για να προχωρήσει κάποιος σε διδακτορικό, ορίζεται ότι όσοι δεν έχουν έναν από αυτούς τους δυο τίτλους, χρειάζεται να παρακολουθήσουν στο επίπεδο του διδακτορικού ένα κύκλο μαθημάτων «τουλάχιστον δυο εξαμήνων». Πράγμα που κάνει ακόμα πιο μακρινή την προοπτική του διδακτορικού για κάποιον που χρειάζεται παράλληλα να εργάζεται.

Τα Τμήματα χρειάζεται να τεκμηριώνουν την «οικονομική βιωσιμότητα του ΠΜΣ», λες κι αυτή δεν είναι υποχρέωση του κράτους να την εξασφαλίσει. Παραπέρα, το νομοσχέδιο αναφέρει ότι «η απ' ευθείας χρηματοδότηση ΠΜΣ γίνεται μέσω του Ειδικού Λογαριασμού του οικείου Ιδρύματος», ενώ είναι δυνατή η χρηματοδότηση από το υπουργείο Παιδείας σε ειδικές περιπτώσεις.

Παράλληλα, «είναι δυνατή η απ' ευθείας χρηματοδότηση ΠΜΣ από άλλους φορείς του ευρύτερου δημόσιου ή και του ιδιωτικού τομέα», δηλαδή, μπορούν να «παραγγέλνουν» ή καλύτερα να υποδεικνύουν κι οι ίδιες οι επιχειρήσεις στα ιδρύματα την έρευνα, που θα κάνουν και να γίνουν χρηματοδότες των μεταπτυχιακών προγραμμάτων!!

Οσο για τα δίδακτρα, η διατύπωση του νομοσχεδίου είναι ασαφής: «δεν είναι δυνατή η πρόβλεψη καταβολής διδάκτρων από μέρους των μεταπτυχιακών φοιτητών».

Μεγάλο μέρος, επίσης, του εν λόγω νομοσχεδίου αφορά τα λεγόμενα Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (ΕΠΙ), τα οποία είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, τα οποία και ενδυναμώνονται ακόμα περισσότερο και προσανατολίζονται στην αποκοπή της έρευνας από το συλλογικό έλεγχο των πανεπιστημιακών οργάνων και ανοίγουν το δρόμο στις επιχειρήσεις. Δηλαδή, ένας σημαντικός τομέας της πανεπιστημιακής λειτουργίας κρατιέται μακριά από τις ανάγκες του λαού και της κοινωνίας.