Οι μορφές και εκφράσεις του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών, τα περιστατικά και οι καταγγελίες που φέρνουν το ζήτημα συνεχώς στην επικαιρότητα απασχόλησαν την κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου την περασμένη Δευτέρα, με αφορμή την παρουσίαση της «2ης Ετήσιας Εκθεσης για τη βία κατά των γυναικών» της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής - Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.

Η συζήτηση, όπως ήταν αναμενόμενο, επεκτάθηκε και σε πλευρές της επικαιρότητας για αποτρόπαια περιστατικά βίας κατά των γυναικών.

Ωστόσο, η αντιπαράθεση ανάμεσα στους εκπροσώπους της κυβέρνησης και των άλλων αστικών κομμάτων, κυρίως του ΣΥΡΙΖΑ, άφησαν στο περιθώριο τις κοινωνικές αιτίες της πολύμορφης βίας κατά των γυναικών και τις ευθύνες όλων διαχρονικά των κυβερνήσεων για την έλλειψη ακόμα και στοιχειωδών προϋποθέσεων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Προσπέρασαν όλοι τους την ανάγκη για ένα πλέγμα δημόσιων και δωρεάν υπηρεσιών που να παρέχουν την απαραίτητη επιστημονική και κοινωνική στήριξη σε όσες γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με τη βία, ώστε να μπορούν να καταγγείλουν τους δράστες αλλά και να απεγκλωβιστούν οι ίδιες και τα παιδιά τους από παθογόνες και κακοποιητικές σχέσεις.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε σημεία της έκθεσης για τη βία, όπως και στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή, επισημάνθηκε ως ένας σημαντικός παράγοντας που εμποδίζει τις γυναίκες να καταγγέλλουν περιστατικά βίας και να απεγκλωβιστούν από μια βίαιη - παθογόνα σχέση η οικονομική τους εξάρτηση από τον δράστη, κατά κανόνα σύζυγο ή σύντροφο.

Η κυβέρνηση όμως «πανηγυρίζει» προκλητικά για την εργασιακή ένταξη γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας σε θέσεις απασχόλησης χαμηλά αμειβόμενες και με ημερομηνία λήξης, μέσω προγραμμάτων του ΟΑΕΔ, στα οποία βέβαια παραπέμφθηκαν μόνο 42 κακοποιημένες γυναίκες από το Δίκτυο Δομών σε έναν σχεδόν χρόνο.

Ακόμα και όταν μια γυναίκα κάνει το βήμα, οι απαραίτητες υπηρεσίες για τη στήριξή της είναι λιγοστές και υποστελεχωμένες. Το δίκτυο των δομών της Γενικής Γραμματείας (Συμβουλευτικά Κέντρα, Ξενώνες Φιλοξενίας, Γραμμή SOS) χρηματοδοτούνται από κοινοτικά κονδύλια, μέσω του ΕΣΠΑ, τα οποία έχουν ημερομηνία λήξης το 2023.

Στο φόντο αυτό, οι εκπρόσωποι της σημερινής και της προηγούμενης κυβέρνησης διαγωνίστηκαν στο ποιος εξασφάλισε πιο έγκαιρα τη συνέχιση της χρηματοδότησης και ποιος ευθύνεται για κενά που υπήρξαν στη μισθοδοσία του προσωπικού και στις συνεδρίες των γυναικών.

Εξαίροντας το κυβερνητικό έργο, η εκπρόσωπος της κυβέρνησης αναφέρθηκε στην εισαγωγή μιας σειράς μέτρων κατά της βίας και παρενόχλησης στην εργασία στον πρόσφατο αντεργατικό νόμο 4808/2021.

Δίπλα στη «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας και την απογείωση της «ευελιξίας», στις διατάξεις που θέτουν εμπόδια στη συνδικαλιστική δράση και την απεργία, ο συγκεκριμένος νόμος προβλέπει την υποχρέωση των επιχειρήσεων να υιοθετούν πολιτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης, να καταρτίζουν «κανονισμούς» και πρωτόκολλα για να διαχειρίζονται σχετικές καταγγελίες, με τον κάθε εργοδότη να καλείται να «ελέγξει» ο ίδιος τον ...εαυτό του.

Παίρνοντας τη σκυτάλη, βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ...διαμαρτυρήθηκαν για την ελλιπή ενημέρωση σχετικά με το «πώς πάει η εφαρμογή του νόμου αυτού», τι «πρόοδος» έχει γίνει, πόσες επιχειρήσεις έχουν καταρτίσει και εφαρμόζουν σχετικούς κανονισμούς.

Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν ανέφερε συγκεκριμένα στοιχεία και νούμερα. Και πώς να το κάνει άλλωστε, όταν υπάρχουν αποκαλυπτικές καταγγελίες σωματείων για τους «εσωτερικούς κανονισμούς» με τους οποίους οι επιχειρήσεις δένουν χειροπόδαρα τις εργαζόμενες, αλλάζουν το ωράριο και τον τόπο δουλειάς τους, επιβάλλουν ποινές και πρόστιμα, και την ίδια στιγμή εισάγουν ρυθμίσεις για την ...αντιμετώπιση της βίας στον χώρο δουλειάς.

Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ο εσωτερικός κανονισμός στα «Jumbo», ενάντια στον οποίο έγιναν παρεμβάσεις και κινητοποιήσεις από τον Σύλλογο Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας.

«Η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής αλλά και της έμφυλης βίας δεν είναι μόνο ζήτημα πολιτικό, νόμων και αποφάσεων», ισχυρίστηκε η αρμόδια υφυπουργός Μ. Συρεγγέλα, αλλά ζήτημα «παιδείας και κουλτούρας (...) ενεργητικής στάσης και δράσης» των πολιτών, του κράτους, των κοινωνικών φορέων, του ιδιωτικού τομέα.

Στο ίδιο μήκος κύματος, οι βουλευτές των ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ ισχυρίστηκαν λίγο - πολύ ότι αυτό το σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο μπορεί να αντιμετωπιστεί αποσπασμένο από τα κοινωνικά - ταξικά αίτια που το αναπαράγουν.

Αντιλήψεις, στάσεις και συμπεριφορές που εκφράζουν - συχνά με ακραίο και τραγικό τρόπο - την υποβάθμιση της προσωπικότητας της γυναίκας, την αντιμετώπισή της ως σεξουαλικού αντικειμένου ή «κτήματος» του συζύγου ή συντρόφου, έχουν διαμορφωθεί ιστορικά - κοινωνικά και οι ρίζες τους απλώνονται σε βάθος χιλιάδων χρόνων.

Ο απόηχος των εκμεταλλευτικών κοινωνιών του παρελθόντος φτάνει μέχρι τις μέρες μας, αναχρονιστικές και αντιδραστικές συμπεριφορές αναπαράγονται με νέο τρόπο στο έδαφος των καπιταλιστικών σχέσεων, ενώ νέες μορφές ανισοτιμίας και ανισότητας πυροδοτούνται.

Την ίδια στιγμή, η επίθεση που ξεδιπλώνεται από όλες τις κυβερνήσεις και τις διακρατικές τους ενώσεις, όπως η ΕΕ, σε κάθε πτυχή της ζωής των λαϊκών στρωμάτων, σε συνδυασμό με τη συνείδηση που διαμορφώνεται στη «ζούγκλα» της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης, στα «πρότυπα» της επιβολής και του ανελέητου ανταγωνισμού, η «αξία» της «ατομικής επιτυχίας», δημιουργούν εύφορο έδαφος για τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, ανάμεσα σε αυτά και για το φαινόμενο της βίας σε βάρος των γυναικών.

Η εξασφάλιση μιας ζωής με δικαιώματα, απαλλαγμένης από την απειλή της βίας, τον κίνδυνο της κακοποίησης, τα φαινόμενα της παρενόχλησης, για κάθε γυναίκα, μπορεί να γίνει πράξη κάτω από συγκεκριμένες οικονομικές και κοινωνικές προϋποθέσεις, εξασφαλίζοντας τις σύγχρονες ανάγκες της γυναίκας στη δουλειά, στην κοινωνική προστασία της μητρότητας και στήριξης της οικογένειας, στη στέγαση, στον ελεύθερο χρόνο, στη μόρφωση, στον πολιτισμό.