Μετά την άγρια καταστολή των λαϊκών κινητοποιήσεων στο Καζακστάν την τελευταία βδομάδα, με περίπου 8.000 συλλήψεις και τουλάχιστον 164 νεκρούς σύμφωνα με αναφορές σε ΜΜΕ, η Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας της χώρας ανακοίνωσε χτες ότι «η κατάσταση είναι υπό έλεγχο» και έχουν εξουδετερωθεί «πυρήνες τρομοκρατικών απειλών». Σύμφωνα με ΜΜΕ, ωστόσο, η κατάσταση παρέμενε και χτες τεταμένη στην πόλη Αλμάτι.

Υπενθυμίζεται ότι από την προηγούμενη βδομάδα ο Πρόεδρος του Καζακστάν, Κ. Ζ. Τοκάεφ, κλιμακώνοντας την άγρια καταστολή, έχει κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ από την περασμένη Παρασκευή έχει δώσει άδεια στις δυνάμεις ασφαλείας να πυροβολούν τους διαδηλωτές χωρίς προειδοποίηση.

Παράλληλα, στο πλαίσιο του «αμυντικού» συμφώνου Οργανισμός της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) - στον οποίο ηγείται η Ρωσία - ρωσικές και «συμμαχικές» στρατιωτικές δυνάμεις έχουν αναπτυχθεί στο Καζακστάν «για να φυλάσσουν στρατηγικής σημασίας εγκαταστάσεις».

Σε αυτό το φόντο, με δεδομένη και την κομβική γεωπολιτική σημασία του Καζακστάν στους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, συνεχίστηκαν και τις προηγούμενες μέρες τοποθετήσεις και αντεγκλήσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, με αλληλοκατηγορίες για «παρεμβάσεις» στη χώρα.

Οι μεγάλες διαδηλώσεις των προηγούμενων ημερών σε πολλές πόλεις του Καζακστάν και οι σημαντικές απεργιακές κινητοποιήσεις σε ορισμένες περιοχές - κυρίως στο Δυτικό Καζακστάν και στην εξορυκτική βιομηχανία - πυροδοτήθηκαν από την απόφαση της κυβέρνησης να άρει το πλαφόν στην τιμή του υγροποιημένου φυσικού αερίου, που χρησιμοποιείται ευρέως ως καύσιμο, και από τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια για τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα.

Στο επίκεντρο του μεγάλου κύματος διαδηλώσεων βρέθηκε συνολικότερα η αμφισβήτηση του Τοκάεφ και του προκατόχου του για πολλά χρόνια στην προεδρία, Ν. Ναζαρμπάγιεφ, ενώ σε περιοχές με μεγαλύτερο βαθμό οργάνωσης των εργαζομένων, στις διεκδικήσεις για αυξήσεις μισθών και βελτίωση των συνθηκών δουλειάς προστέθηκαν αιτήματα σχετικά με αποκατάσταση των ελευθεριών για ίδρυση πολιτικών κομμάτων και συνδικαλιστικών οργανώσεων, απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων κ.λπ.

Χτες οι εργάτες στις πόλεις Ζαναοζέν, Οράλσκ (πρωτεύουσα της επαρχίας του Δυτικού Καζακστάν) και Σιμκέντ, περιοχές με απεργίες και πιο πολιτικοποιημένα αιτήματα, αποφάσισαν τερματισμό των κινητοποιήσεων, μετά την επαναφορά του πλαφόν στα καύσιμα.

Την ίδια ώρα, στρατιωτικές περιπολίες με το δάχτυλο στην σκανδάλη, πογκρόμ συλλήψεων και απαγωγών, εκατοντάδες νεκροί συνθέτουν το σκηνικό στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Χαρακτηριστικά, δύο παιδιά 7 και 11 ετών σκοτώθηκαν και τρία τραυματίστηκαν από σφαίρες στρατιωτών. Ενα κορίτσι 12 ετών, που πυροβολήθηκε μέσα στο αμάξι που επέβαινε, νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση.

Παράλληλα καταγγέλλονται εξαφανίσεις συνδικαλιστικών ηγετών, κυρίως στο Δυτικό Καζακστάν. Αστυνομικοί και άνδρες με πολιτικά έχουν συλλάβει δεκάδες διαδηλωτές και επικεφαλής συνδικάτων, χωρίς να υπάρχουν πληροφορίες για του πού κρατούνται. Μεταξύ άλλων, όπως καταγγέλλεται, έχουν εξαφανιστεί υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες ορισμένοι ηγέτες εργατικών οργανώσεων του εξορυκτικού τομέα, όπως οι Κουσπάν Κοσιγκούλοφ, Ταχίρ Ερντάνοφ, Αμίνι Γιελεουσίνοφ, καθώς και μέλη της οικογένειας του τελευταίου. Οι προσπάθειες των συγγενών να τους εντοπίσουν δεν έχουν οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα...

Χτες οι ηγέτες του CSTO (Ρωσία, Καζακστάν, Αρμενία, Λευκορωσία, Κιργιστάν) είχαν έκτακτη τηλεδιάσκεψη, με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλ. Πούτιν να δηλώνει ότι οι περίπου 2.000 στρατιώτες του Οργανισμού θα εγκαταλείψουν το Καζακστάν «όταν θα έχουν εκπληρώσει την αποστολή τους».

Η Ρωσία συντηρεί το «σενάριο» ότι το Καζακστάν υπήρξε θύμα «επίθεσης της διεθνούς τρομοκρατίας» και ότι αυτές οι «συμμορίες ενόπλων» με «σαφή εμπειρία μάχης» εκπαιδεύτηκαν σε «κέντρα στο εξωτερικό», όπως είπε χτες ο Πούτιν.

Ο ίδιος ανέφερε επίσης ότι η Μόσχα δεν θα ανεχθεί «χρωματιστές επαναστάσεις» στις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, καθώς «δεν πρόκειται ούτε για την πρώτη ούτε για την τελευταία απόπειρα ανάμειξης στις υποθέσεις των χωρών μας». Επιπλέον, ζήτησε μεταρρύθμιση της διαδικασίας έγκρισης ανάπτυξης στρατευμάτων του CSTO, ώστε «η δράση μας να γίνει πιο αποτελεσματική».

Μιλώντας στην τηλεδιάσκεψη, ο Τοκάγιεφ υποστήριξε ότι οι διαδηλώσεις και τα επεισόδια ήταν «μια απόπειρα πραξικοπήματος» στην οποία ηγήθηκαν «ένοπλοι μαχητές», «ισλαμιστές» και «εγκληματίες», εκμεταλλευόμενοι το κίνημα διαμαρτυρίας για την άνοδο των τιμών των καυσίμων, με στόχο «να υπονομεύσουν τη συνταγματική τάξη και να καταλάβουν την εξουσία». «Το κυνήγι για τους τρομοκράτες συνεχίζεται», συμπλήρωσε.

Στο μεταξύ, τα γεγονότα των προηγούμενων ημερών αξιοποιούνται για την επιτάχυνση ενδοαστικών ανακατατάξεων στο Καζακστάν.

Ετσι, μετά την απόφαση του Τοκάεφ να απομακρύνει τον πρώην Πρόεδρο Ν. Ναζαρμπάγιεφ από τη διά βίου προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας, συνεχίζονται η αποπομπή, οι συλλήψεις, αλλά και οι «αυτοκτονίες» και θάνατοι κρατικών και κυβερνητικών αξιωματούχων.

Ο Τοκάεφ απέπεμψε χτες δύο ακόμα υψηλόβαθμα στελέχη των δυνάμεων ασφαλείας, τους αναπληρωτές επικεφαλής της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας (KNB), οι οποίοι συνελήφθησαν με την «υποψία» της «προδοσίας». Είχε προηγηθεί η σύλληψη του επικεφαλής της ΚΝΒ, ο οποίος έχει διατελέσει δύο φορές πρωθυπουργός του Καζακστάν και θεωρείται ότι πρόσκειται στον Ναζαρμπάγιεφ.

Την ίδια ώρα ο υπαρχηγός της KNB βρέθηκε νεκρός στην αυλή του σπιτιού του στην πρωτεύουσα Νουρ Σουλτάν, ενώ το υπουργείο Εσωτερικών επιβεβαίωσε τον θάνατο του αρχηγού της Αστυνομίας της Περιφέρειας Zhambyl, ο οποίος φέρεται να αυτοκτόνησε...

Παράλληλα συνεχίστηκαν οι διεθνείς παρεμβάσεις για τις εξελίξεις στο Καζακστάν, το οποίο μπορεί να συμμετέχει σε διακρατικές οργανώσεις με πρωτεργάτες Ρωσία και Κίνα (όπως το CSTO και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης), ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει στενές σχέσεις με ΗΠΑ και ΝΑΤΟ: Οι ΗΠΑ διατηρούν εργαστήρια βιολογικού πολέμου στο Καζακστάν, αμερικανικά και άλλα δυτικά μονοπώλια κάνουν μεγάλες μπίζνες με τον ορυκτό πλούτο της χώρας κ.λπ.

Η Κίνα - με σημαντικές επενδυτικές κι εμπορικές σχέσεις - δήλωσε διατεθειμένη να ενισχύσει τη συνεργασία με το Καζακστάν «για την επιβολή του νόμου και την ασφάλεια» και να συνδράμει εναντίον της ανάμειξης από «εξωτερικές δυνάμεις», ανέφερε το κινεζικό ΥΠΕΞ. «Η πρόσφατη αναταραχή στο Καζακστάν δείχνει πως η κατάσταση στην Κεντρική Ασία εξακολουθεί να περιλαμβάνει σοβαρές προκλήσεις και αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι ορισμένες εξωτερικές δυνάμεις δεν θέλουν την ειρήνη και την ηρεμία στην περιοχή μας», είπε ο Κινέζος ΥΠΕΞ Γουάνγκ Γι.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Ρώσο ομόλογό του, Σ. Λαβρόφ, εκφράστηκε η «ανησυχία» τους για την «παρουσία ξένων μισθοφόρων» και τον ρόλο τους στην αποσταθεροποίηση της κατάστασης, αναφέρει το ρωσικό ΥΠΕΞ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, εξέφρασαν σθεναρή υποστήριξη στις προσπάθειες της ηγεσίας του Καζακστάν «για την αποκατάσταση της έννομης τάξης».

Ο Κινέζος ΥΠΕΞ αξιολόγησε ως θετικό τον ρόλο του CSTO, ενώ οι δύο υπουργοί επεσήμαναν τον ρόλο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ) στη «διατήρηση της ασφάλειας» στην Ευρασία.

Σήμερα ο ΥΠΕΞ του Καζακστάν θα συμμετάσχει σε έκτακτη τηλεδιάσκεψη του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών (Τουρκία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Αζερμπαϊτζάν), στον οποίο προεδρεύει η Τουρκία.

H ΕΕ καταδίκασε «τη βία που ξέσπασε μετά τις ειρηνικές διαδηλώσεις στο Καζακστάν, το οποίο είναι σημαντικός εταίρος» και έχει συνάψει «συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας». Απέναντι στο όργιο καταστολής και δολοφονιών, η ΕΕ ζήτησε από τις αρχές του Καζακστάν ...να σεβαστούν «τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες των πολιτών». Χτες ο Τοκάεφ είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σ. Μισέλ.

Την αντίδραση της Ρωσίας προκάλεσε η δήλωση του Αμερικανού ΥΠΕΞ Αντ. Μπλίνκεν ότι «συνήθως» τα ρωσικά στρατεύματα που αναπτύσσονται σε ένα κράτος «δύσκολα αποχωρούν». Επιπλέον, η Ουάσιγκτον ζητάει διευκρινίσεις από τους αξιωματούχους του Καζακστάν σχετικά με το γιατί χρειάστηκαν να καλέσουν δυνάμεις ασφαλείας υπό τη Ρωσία για να αντιμετωπίσουν την εσωτερική αναταραχή, είπε ο Μπλίνκεν.

• Το ΠΑΜΕ εκφράζει την αλληλεγγύη του στον λαό του Καζακστάν, «που κόντρα στον αυταρχισμό και την καταστολή αγωνίζεται ενάντια στη φτώχεια, στην ανεργία και την ακρίβεια, για ζωή με δικαιώματα (...) ενάντια στη ληστεία του ενεργειακού πλούτου της χώρας από τα μονοπώλια, για δημοκρατικές ελευθερίες και συνδικαλιστικά δικαιώματα». Και προσθέτει: «Οι συγκρούσεις και οι ανταγωνισμοί των μονοπωλίων, η εκμετάλλευση των πηγών Ενέργειας για τα κέρδη των λίγων, έχουν δραματικές επιπτώσεις για τους λαούς».