1.Ο τρόπος που το ιδεολογικό στοιχείο γίνεται κεντρικό στη δουλειά μας προϋποθέτει ασφαλώς περισσότερα απ' το να το επικαλούμαστε κάθε μέρα ως καθήκον που οφείλει να τηρείται, όπως αντίστοιχα είναι πολύ πιο απαιτητική δουλειά η απόδειξη του αντιλαϊκού χαρακτήρα της κυρίαρχης πολιτικής και κάθε μερικότερης έκφρασής της και δεν τελειώνει στο να τις χαρακτηρίζεις «αντιλαϊκές»: Επίμονα η πείρα βεβαιώνει ότι δεν συναντιούνται συχνά σήμερα τα ιδεολογικά αντανακλαστικά που σπρώχνουν άμεσα, με μια καλή «ατάκα» που λένε, έναν εργαζόμενο σε δράση, ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα. Τουλάχιστον το ίδιο δύσκολα φαίνεται ότι μπορούμε, αξιοποιώντας αυτά που νομίζουμε πως είναι η «εύκολη συνταγή», να εμπνεύσουμε στον εργαζόμενο (που ίσως συχνότερα από προηγούμενες περιόδους τον συναντάμε να είναι εξαιρετικά μορφωμένος και με ευρύτερα ενδιαφέροντα) ακόμα και ανθρώπους με οικογενειακούς/ ιστορικούς δεσμούς με το κίνημα, την ανάγκη να δρα μαζί μας συνειδητά και με διάρκεια, υιοθετώντας μια γενική γραμμή για την ανατροπή, κι όχι απλά να συμφωνεί λογικά ή «ηθικά» μαζί μας, να μας ψηφίζει στη μία ή την άλλη κάλπη. Δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς με τα παραπάνω, συχνά το ίδιο δύσκολα στεκόμαστε αυτοκριτικά στα ζητήματα αυτά.

2. Νομίζω συνεπώς ότι βοηθά ιδιαίτερα ο αυτοκριτικός χαρακτήρας του πρώτου κειμένου των «Θ». Μαχητικά και αυτοκριτικά, καθώς προσανατολίζει στο να αναμετρηθούμε με ό,τι συνιστά βάρος στην καθημερινή δουλειά - και βάρος ταυτόχρονα, εξίσου και περισσότερο, και για την πιο μακροπρόθεσμη προοπτική της υπόθεσής μας. Το ζήτημα είναι να «χτυπηθούμε» με ό,τι μας εμποδίζει να γίνουμε πιο διεισδυτικοί στις μάζες: Να βελτιώσουμε την αντίληψή μας για τη στρατηγική μας σαν καθοδήγηση για δράση μέσα στο λαό και μαζί με το λαό, να μάθουμε να βλέπουμε και να αναδεικνύουμε τη βασική αντίθεση μέσα στην εκδήλωσή της, μέσα δηλαδή στα καθημερινά λαϊκά προβλήματα. Με ιδιαίτερη προσοχή στο πώς αυτά εμφανίζονται στη συνείδηση και φανερώνονται στη δράση - και όχι σπάνια, την αδράνεια... - των εργαζόμενων. Το παραπάνω πρόβλημα, λογικά, συνοδεύει το κομμουνιστικό κίνημα από τα γεννοφάσκια του, όμως ο σημερινός δυσμενής ταξικός συσχετισμός καθιστά αναγκαίο όρο το καθήκον για την υπέρβασή του, για την επιβίωση του ΚΚ και τη νικηφόρα πορεία του στην αναμέτρησή του με το κεφάλαιο. Η κυριαρχία του οπορτουνισμού και η αυτοχειρία της πρωτοπορίας είναι συνήθως το πικρό τελικό αποτέλεσμα της λάθος απάντησης σ' αυτή την πρόκληση.

3. Το «κλειδί» - ή πάντως ένας αποφασιστικός πιστεύω παράγοντας - για τη στροφή σ' αυτή τη δουλειά βρίσκεται στη γνώση της συγκεκριμένης πραγματικότητας, του χώρου και του κόσμου που ζει στην περιοχή ευθύνης κάθε Οργάνωσης - «της πραγματικότητας τέτοιας όπως είναι, όχι όπως μας αρέσει, μα μέσα στις συνθήκες που υπάρχουν άμεσα». Είναι λογικό και αναμενόμενο να δυσκολεύεται να ξεδιπλωθεί μέσα στις μάζες η στρατηγική και να 'ναι φτωχά τα αποτελέσματα αν ουσιαστικά αγνοούμε το «έδαφος» στο οποίο δρούμε, τις μάζες που απευθυνόμαστε όπως έχουν και, κυρίως, όπως μπορούν να καταλαβαίνουν τις κάθε φορά εξελίξεις. Τα κενά εδώ οδηγούν σε λάθη που ίσως δεν τα πιάνουμε κι εύκολα, όπως να ταυτίζονται στη σκέψη μας οι πραγματικές διαθέσεις με την πρώτη εντύπωση που αποκομίζουμε, να παραγνωρίζεται η δυναμική που ενυπάρχει σε κάθε κατάσταση και τελικά, στην πράξη, να αφήνουμε «τη δουλειά στη μέση». Παράγοντες λοιπόν στους οποίους μπορούμε να βελτιωθούμε σ' αυτό το πνεύμα εν προκειμένω, βρίσκονται ειδικότερα κατά τη γνώμη μου στα ακόλουθα:

Να συνεχίσουμε με μεγαλύτερη απαιτητικότητα τη δουλειά κατανόησης και αποτύπωσης του γενικού σχεδιασμού της α.τ., και της συγκεκριμένης του εξέλιξης - αξιολογώντας και τα στοιχεία του που συνιστούν τους αναγκαίους γι' αυτήν ελιγμούς. Παράλληλα να ρίξουμε βάρος στην παρακολούθηση του πώς αυτή όντως εξελίσσεται (ή βαλτώνει...) στον συγκεκριμένο κάθε φορά χώρο και χρόνο, χωρίς να μένουμε στη διαπίστωση της καταρχήν γενικής επιδίωξης: Οι γρήγορες ή αργές εξελίξεις είναι παράγοντες που με τον όρο της δικής μας δουλειάς ρηγματώνουν στη συνείδηση των εργαζομένων τη στρατηγική αντίληψη που έχει και επικοινωνεί ο αντίπαλος.

Ενιαία και επίσης παράλληλα με το παραπάνω να αναπτύσσεται εργασία για να ξεκαθαρίζεται η εικόνα για τον τρόπο που συναρθρώνονται, στον ίδιο χώρο και χρόνο, οι λαϊκές ανάγκες. Κάποια παραδείγματα: η ανάπλαση ενός ρέματος ή μια πεζοδρόμηση μπορεί σε μια γειτονιά να δημιουργεί αναγκαίο ελεύθερο χώρο, σε μια άλλη όμως να εξυπηρετεί κυρίως επιχειρηματικούς σχεδιασμούς. Με διαφορετικό τρόπο θα γίνει κατανοητός στους εργαζόμενους ο αστικός σχεδιασμός στη μια και την άλλη περίπτωση. Ομοίως το ζήτημα της σχολικής στέγης σε μια γειτονιά με νεανικό πληθυσμό και σε μια με γερασμένο. Είναι κρίσιμο να διακρίνουμε την αιχμή κάθε φορά.

Είναι κομβικός ο ρόλος τόσο των βοηθητικών επιτροπών όσο και των κομματικών ομάδων στην ΤΔ - για τις οποίες ειδικά, και τους χρεωμένους στην ΤΔ ειδικότερα, κριτήριο οφείλει να είναι πώς βοηθάνε τελικά με την όλη δράση τους την οργάνωση να σχεδιάζει επί του συγκεκριμένου πρωτοβουλίες: η αποκάλυψη του σχεδιασμού, η αποτύπωση των υφιστάμενων - και των αναγκαίων - υποδομών κ.α. βοηθούν ουσιαστικά στο σχηματισμό της συνολικής εικόνας για τους όρους που ζει συγκεκριμένα η ε.τ.

Πιστεύω ότι όσο επιμένουμε στα παραπάνω, διαμορφώνουμε όρους για να καταχτάμε έναν τρόπο δουλειάς γειωμένο στο πώς αναπτύσσεται, συγκεκριμένα και σε κάθε κρίκο της, η βασική αντίθεση, και από εκεί καταχτάμε τη δυνατότητα να επιχειρηματολογούμε πειστικά, να δείχνουμε δηλαδή σήμερα στο λαό πώς «χαντακώνεται» το επίπεδο ζωής του. Να διαμορφώνεται και κριτήριο στην κάθε οργάνωση και κάθε σ. για το πώς να λειτουργεί «ηγετικά» μέσα στις μάζες και παράλληλα να δουλεύει εύστοχα για να ενισχύει το κριτήριο του λαού και την άνοδο των απαιτήσεών του: Νομίζω ότι συχνά η πείρα δείχνει πως όταν δεν βλέπει κανείς τη γενική θέση να συγκεκριμενοποιείται σε στόχο εφικτό (και μάλιστα υπό την προϋπόθεση της δικής του συμμετοχής και δράσης), εύκολα την κατανοεί σαν υπεκφυγή.

Νομίζω πως όσα περισσότερα βήματα κάνουμε εν προκειμένω θα μπορούμε να σχεδιάζουμε πρωτοβουλίες που να μπορούν να αγγίζουν στην πραγματική του κλίμακα κάθε λαϊκό πρόβλημα, με αιτήματα που θα συγκρούονται με την αστική πολιτική, θα μπορούν να τα υιοθετούν ευρύτερες μάζες απογοητευμένες ή άμαθες από κίνημα, έτσι ώστε υπό προϋποθέσεις να αποσπώνται μικρές ή μεγαλύτερες νίκες, να μπαίνει «άμμος στο γρανάζι» των επιδιώξεων του κεφαλαίου και να ανοίγει ο δρόμος για ευρύτερη ριζοσπαστικοποίηση.