Με αφορμή το πρώτο (Θέση 28) και το τρίτο κείμενο κυρίως των Θέσεων του Συνεδρίου, θα επιχειρήσω να συμβάλω με αφετηρία την πείρα του φοιτητικού κινήματος, της δράσης των κομματικών δυνάμεων σε αυτό.

Τα τελευταία χρόνια, πάνω από δεκαετία, οι αλλαγές στα Πανεπιστήμια αλλά και στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα σηματοδότησαν σημαντικές ποιοτικές αλλαγές στην ίδια τη σύνθεση και τα χαρακτηριστικά του φοιτητικού κινήματος. Το εντοπίσαμε και στα Συνέδρια της ΚΝΕ. Από την άλλη, οι κομματικές δυνάμεις στο χώρο αποκτούν σταθερά μια καλύτερη επαφή με την ιδεολογία μας, γίνεται επίμονη και συστηματική προσπάθεια να κατακτιέται το κίνητρο της αυτομόρφωσης, να παρακολουθούνται ιδεολογικά μαθήματα και σχολές από το σύνολο των οργανωμένων μελών μας. Αυτό έχει ένα σημαντικό αποτύπωμα στην καλύτερη παρέμβαση στο περιεχόμενο των σπουδών από τη σκοπιά της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας, καλύτερα από παλιότερα προετοιμαζόμαστε να απαντάμε σε αντιεπιστημονικές ανορθολογικές θεωρίες από καθέδρας, στον αντικομμουνισμό που διδάσκει η «αυθεντία». Ταυτόχρονα, όμως, σε σχέση πάντα με κάποια χρόνια πριν, βαθαίνει ο εκφυλισμός του φοιτητικού κινήματος, φτωχαίνει η πείρα που αποκτά κανείς μέσα από τους αγώνες, το ζωντανό δηλαδή αποκρυστάλλωμα της θεωρίας. Η πολύπλευρη ιδεολογική στήριξη των μελών μας μόνο σε ένα βαθμό μπορεί να υποκαταστήσει την έλλειψη της ζωντανής πείρας, ιδιαίτερα στα νέα μέλη που δεν έχουν ζήσει στοιχειώδεις συνδικαλιστικές λειτουργίες (π.χ. Γενικές Συνελεύσεις) και την αντιπαράθεση - διαπάλη σε αυτές. Σε όλα αυτά πρέπει επιπλέον να λάβουμε υπόψη ότι η πολιτική πάλη στα αμφιθέατρα δυσκολεύει, «φτωχαίνει» αντικειμενικά λόγω και της μείωσης των οργανωμένων δυνάμεων των αστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων, στοιχείο που προσθέτει εμπόδια στη ζωντανή διαπάλη, ευνοεί τον περαιτέρω εκφυλισμό και την κρίση του φοιτητικού κινήματος, την παγίωση της αντιδραστικής αντίληψης «έξω τα κόμματα». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν προχωρά η κυρίαρχη προπαγάνδα και ιδεολογία, αλλά μορφοποιείται πιο δύσκολα ως τέτοια στη συνείδηση του νέου κόσμου. Αυτό το στοιχείο συνδέεται άμεσα με τους σχεδιασμούς της αστικής τάξης για το νέο χαρακτήρα και ρόλο του φοιτητικού κινήματος.

Με βάση τα παραπάνω, γίνεται καθοριστικό να βοηθήσουμε καθοδηγητικά ώστε οι νεαρές δυνάμεις μας στα ΑΕΙ να αποκτούν κριτήριο παρέμβασης στους φοιτητές. Με άλλα λόγια, να μετρούμε στην πράξη πώς εμπεδώνεται και αφομοιώνεται η μελέτη της στρατηγικής, η ιδεολογική και πολιτική βοήθεια μέσα από το διάβασμα. Η τριβή των συντρόφων μας φοιτητών με το διάβασμα και την επιστημονική εργασία δεν σημαίνει αυτόματα κριτήριο, αλλά υποδηλώνει μια έφεση στην αυτομόρφωση. Εχει ωστόσο στοιχεία που απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα, θέλει πολύπλευρη ενίσχυση των κομμουνιστικών χαρακτηριστικών και της στάσης ζωής σε όλα τα επίπεδα για να ξεπεραστούν τα διλήμματα που το αστικό σύστημα θέτει στο νέο σε αυτό το επίπεδο.

Ο οργανωτής μαζών, ο λαϊκός ηγέτης - κατ' αναλογία - στους φοιτητές πρέπει να είναι ανήσυχος, να αναζητά «αυθόρμητα» να μάθει την ιστορία και την εξέλιξη του φοιτητικού και εργατικού κινήματος στη χώρα και διεθνώς. Να μπορεί να αποσπάται από τις απαιτήσεις της καθημερινής παρέμβασης για να βλέπει «τη συνολική εικόνα», να ξέρει τι είναι αντικειμενικό και τι βουλησιαρχικό, τι απαιτεί υπομονή και τι απαιτεί ετοιμότητα και αμεσότητα. Να μπορεί να βγάζει συμπεράσματα για την ουσία της αστικής στρατηγικής (που περνά σαλαμοποιημένη και εξωραϊσμένη), αλλά και για το κύριο κάθε φορά της δικής μας παρέμβασης, το πώς αυτό επιδρά στη συνείδηση της νεολαίας, τι χώρο κατακτά στη συνείδησή της έναντι της κυρίαρχης ιδεολογίας και αντίληψης. Οφείλουμε καθοδηγητικά να το μετράμε αυτό, παρακολουθώντας πώς τα ιδεολογικά μαθήματα, η επαφή με το μαρξιστικό βιβλίο δεν θα είναι άλλο ένα καθήκον, αλλά θα διαπερνά και θα εμπλουτίζει την πορεία προς την κοινωνική ωριμότητα του κάθε μέλους.

Το ίδιο πρέπει να φροντίσουμε για τους συντρόφους μας από τη σπουδάζουσα νεολαία που τα τελευταία χρόνια χρεώνονται στην ιδεολογική δουλειά και είναι περισσότεροι από παλιότερα, στοιχείο που αποτελεί βέβαια δείκτη ωρίμανσης της Οργάνωσης. Οι ίδιοι χρεώνονται να κάνουν μαθήματα σε νεότερα μέλη, στην ΚΝΕ και, παρά την προσωπική προσπάθεια και το κομματικό φιλότιμο, τη στήριξη, το έλλειμμα της κοινωνικής πείρας δυσκολεύει τη ζωντάνια στα μαθήματα αυτά, την άντληση και εκφορά εύστοχων παραδειγμάτων. Αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να απασχολήσουν καθοδηγητικά σε σχέση και με τη διάταξη και αξιοποίηση στελεχών.

Η παρέμβαση στο φοιτητικό κίνημα, με δεδομένη την υποχώρηση, έχει αναδείξει και ένα άλλο ζήτημα ως πρωτεύον. Την ικανότητα που πρέπει να κατακτά ο οργανωτής μαζών να εκτιμά διαθέσεις, να μπορεί να διαβλέπει μέσα από την κίνηση ανώριμων μαζών πώς διαμορφώνεται και τι χαρακτηριστικά έχει μια ορισμένη αγωνιστική διάθεση. Αρκετές φορές, από το φόβο να μην εγκλωβιστούμε σε θολά δίπολα όπως το «προοδευτικό - συντηρητικό», ή να μην παρασυρθούμε σε αποσπασματικά συνθήματα, δεν αξιοποιούμε τον καλοπροαίρετο αυτοπροσδιορισμό ενός κόσμου ως «αριστερού», το αντιφασιστικό ή αντιπολεμικό συναίσθημα που μπορεί να ανιχνεύεται στον κόσμο, τη διάθεση αντίστασης, για να τα μετατρέψουμε σε συνειδητοποίηση σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, σε διάθεση σύγκρουσης. Αυτό είναι κυρίως ζήτημα απειρίας στο φοιτητικό κίνημα. Σε ένα βαθμό μπορεί να ισοσκελιστεί με τη μελέτη κινηματικών διαδικασιών, των διαθέσεων και της οργάνωσης αγώνων στον καπιταλιστικό κόσμο στα χρόνια οικοδόμησης στις σοσιαλιστικές χώρες, αλλά και στα χρόνια που ακολούθησαν. Οι εκδόσεις του Κόμματος πρέπει να εμπλουτιστούν με τέτοιες μελέτες και σε πρωτογενές επίπεδο.

Τέλος, ας αναλογιστούμε πως αν θεωρήσουμε τις αντεπαναστατικές συνθήκες ως μια φάση προετοιμασίας - μεταξύ άλλων - του υποκειμενικού παράγοντα, βαραίνει ιδιαίτερα στην οργανωμένη νεολαία η απόσταση ανάμεσα στον καθημερινό κόπο και χρόνο που καταθέτει και στην εμφάνιση έστω μικρών ανατάσεων του κινήματος, που αποτελούν την πρακτική επιβεβαίωση της πολιτικής μας, της παρέμβασής μας. Αυτή η απόσταση αποθαρρύνει σταδιακά λιγότερο ατσαλωμένες δυνάμεις. Απαιτείται, όχι τεχνητά, να καλλιεργείται ένας ενθουσιασμός, το κουράγιο, η συγκίνηση, η έμπνευση. Αυτό προϋποθέτει να απαλλάσσεται η πολύπλευρη ιδεολογικοπολιτική βοήθεια προς αυτές τις δυνάμεις από σχολαστικισμούς και εμπειρισμούς, να ενισχύεται η βαθιά πεποίθηση στο σκοπό μας, το πώς διατρέχει πλευρές του εποικοδομήματος που το αστικό σύστημα επενδύει συστηματικά και πλούσια και απαιτούν από εμάς αντίστοιχη ενασχόληση, μελέτη, επιστημονικότητα και τόλμη στην εξαγωγή συμπερασμάτων και εκτιμήσεων.